Siberische lucht onderweg naar Vlaanderen

De winter 2011-2012 begint er nu eindelijk aan. De eerste dagen nog een beetje aarzelend, maar in de loop van de week met meer en meer overtuiging. Morgen kan er vooral over het oosten van het land wat lichte sneeuw vallen. Daarna wordt het kouder en kouder en tegen het einde van de week vriest het plaatselijk streng in Vlaanderen. Meer dan waarschijnlijk zet het winterweer ook komend weekend nog door en kunnen we op een aantal plaatsen al veilig het ijs op.

Let op de paarse vlek rechtsboven: de ijskoude lucht die dinsdag nog boven Siberië hangt, komt eind volgende week naar de Benelux.

Er zijn twee weersystemen die de motor vormen van het invallende winterweer. Aan de ene kant is er het bijzonder stevige hogedrukgebied met kern (1060 hPa) boven het noordwesten van Rusland met een uitloper naar Scandinavië. Aan de andere kant zien we een depressie met kern boven Sardinië. Tussen beide systemen staat een oostelijke stroming die koude continentale lucht naar onze omgeving aanvoert. IJskoude lucht die vandaag nog boven Siberië ligt, komt in een snel tempo onze richting uit en bereikt ons tijdens het tweede deel van de week. De titel boven deze bijdrage is dus geen dichterlijke overdrijving, maar een feitelijke vaststelling.Vandaag zondag is het pal boven ons hoofd op ongeveer 1500 meter hoogte (850 hPa) -5°C. Woensdagavond daalt de temperatuur op die hoogte tot -10°C, donderdagavond tot -14°C. Zelfs de -20°C op 850 hPa is dan erg dicht in de buurt.
De gevolgen laten zich raden: de zon is deze tijd van het jaar lang niet krachtig genoeg om deze ijskoude luchtmassa op te warmen. Ondanks het zonnige weer blijft het ook overdag ijskoud. Als de zon onder is, daalt het kwikt tot rond -10°C.

Deze bel met ijskoude lucht maakt de verwachtingen op de langere termijn ook wat onzeker. Met de oostelijke stroming komt deze lucht boven de Noordzee terecht. Door de interactie met het relatief warme zeewater ontstaan er depressies. De vorming en het gedrag van deze depressies zijn voorlopig nog onvoorspelbaar. Ze kunnen het hogedrukgebied aan de zuidwestelijke flank aanvreten. In dat geval kan de zachtere zeelucht terrein winnen, met al dan niet tijdelijke dooi tot gevolg. Als ze uiteindelijk ten zuiden van ons terecht komen, kunnen ze zorgen voor nog meer toestroom van koude lucht. Voorlopig is het einde van de winterse periode in elk geval nog niet in zicht.

Verwachting
In de nacht van zondag op maandag is het zwaarbewolkt. Het vriest overal licht en vanaf het oosten valt er wat lichte sneeuw. Ook morgen maandag valt er vooral in het oosten nog wat lichte sneeuw. Daar kan zich een klein sneeuwdekje vormen. De sneeuwzone schuift wat verder door naar het westen, maar wordt tegelijk minder actief. Aan de kust blijft het waarschijnlijk zo goed als droog. De maxima schommelen rond het vriespunt in het oosten en centrum van het land, rond +1°C in het westen. Het vriest voorlopig nog niet hard genoeg om al voor ijsvorming te zorgen op de schaatslocaties.

In de nacht van maandag op dinsdag komen er meer opklaringen. Het kwik zakt tot rond -3°C. Dinsdag overdag zijn er brede opklaringen, bij maxima rond +1°C. Nog altijd is het onvoldoende koud om voor ijsvorming van betekenis te zorgen. In de nacht van dinsdag op woensdag is het vrijwel helder en vriest het voor de eerste keer matig, rond -6°C. Tijdens deze nacht zal het water van de meeste populaire schaatslocaties voor de eerste keer dicht vriezen. Woensdag blijft het op de meeste plaatsen overdag lichtjes vriezen, met maxima rond -1°C. De lucht is erg droog en er staat wat wind. Dat betekent dat op de plekken waar er al ijs ligt, het snel aangroeit. Waar er nog geen ijs ligt, maakt de wind het dichtvriezen net moeilijker.

Donderdag vriest het 's ochtends opnieuw matig, met minima rond -7° of -8°C. Overdag is het zonnig maar koud, met maxima rond -3°C. De wind valt wat weg. De meeste schaatslocaties zijn nu volledig dicht gevroren, maar het ijs zal nog absoluut onbetrouwbaar zijn. Donderdag wordt in Vlaanderen dus nog geen schaatsdag.
Vrijdagochtend liggen de minima rond -9°C. Plaatselijk wordt het nog wat kouder en vriest het streng. Overdag ligt het kwik rond -3°C. Allicht kan er dan op een aantal plaatsen veilig worden geschaatst, op andere plaatsen zal het ijs nog onbetrouwbaar zijn. Informeer je dus goed voor je het ijs op gaat en luister naar de aanbevelingen van de plaatselijke evaren schaatsers. Zij kennen de gevaarlijke plekken het best.

Vanaf zaterdag is de verwachting van de temperatuur onzeker. Dat heeft te maken met het gedrag van de eerder genoemde lagedrukgebieden die al dan niet kunnen ontstaan. Volgens het EPS is er ruim 60 procent kans dat ook zaterdag het kwik overdag niet boven het vriespunt komt, op zondag is dat nog 50 procent. De kans dat we volgend weekend kunnen schaatsen, is dus groot.

De "ijspluim" voor het zuiden van Nederland. Ik verwacht dat in Vlaanderen de ijsvorming een dagje later op gang komt. (Bron grafiek: http://www.winterplaza.nl/)