Vroege winter in Scandinavië

Een groot deel van Scandinavië maakt zich op voor de eerste winterinval. De Zweedse weerdienst heeft een waarschuwing uitgevaardigd voor sneeuwval in de meest noordelijke provincies. Ook in midden-Zweden maakt het kwik een forse duik. Fanatieke schaatsers lonken al met een half oog naar de wat hoger gelegen meren in de grensstreek tussen Zweden en Noorwegen, waar traditioneel voor het eerst betrouwbaar ijs ligt.

De sneeuwgrens in de Zweedse bergen zal in de loop van de dag verder zakken tot in de dalen. (bron: webcam Kebnekaise)

Door de covid-pandemie ligt het niet voor de hand om te reizen. Het Scandinavische natuurijs zal helaas voor velen onbereikbaar blijven de komende maanden. Dat houdt ons niet tegen om de situatie daar in de gaten te houden. We houden de moed er in!

De eerste Scandinavische winterinval wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied nabij Groenland en IJsland en een complexe depressie boven het noorden van Noorwegen en het noordwesten van Rusland. Tussen deze systemen stroomt arctische lucht naar Scandinavië. Een frontaal systeem boven Lapland zorgt daarbij voor behoorlijk wat sneeuwval. In het Zweedse Kiruna kan vandaag een centimeter of 20 vallen, bij een temperatuur die zakt van rond het vriespunt deze ochtend naar -4°C deze namiddag. De komende dagen komt het kwik er niet meer boven het vriespunt uit, dus deze eerste sneeuw is meteen een blijvertje. 

Koude arctische lucht zakt het komende etmaal af naar Scandinavië (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Vanaf dinsdag komt het in het zuiden van Scandinavië tot een botsing tussen warme lucht die een depressie nabij Ierland oppompt naar het noorden en koude lucht die door een West-Russische depressie afzakt naar het zuiden. Ten noorden van de lijn Trondheim-Sundsvall kan de winter zich handhaven. Ten zuiden van die lijn wint het zachte weer terrein: een situatie die we ook de voorbije winter zo vaak zagen.

De verwachte minima en maxima voor Kiruna de komende twee weken (bron: eps van ECMWF)

Naar volgend weekend toe zou zich dan een "koud hogedrukgebied" vestigen boven het noorden van Noorwegen en Zweden. Voor de schaatsers daar zou dat goed nieuws zijn: boven het sneeuwdek krijgen we dan helder en windstil weer. Dat zijn de ideale omstandigheden voor de vorming van een prachtige ijsvloer. 

Aan dit soort beelden uit Zweden mogen we ons binnenkort weer verwachten.

Arctische lucht zorgt voor een koel weekend

De hoogzomerse toestanden van amper een halve maand geleden, lijken inmiddels wel tot een ver verleden te behoren. De voorbije dagen kregen we onvervalst herfstweer en ook de komende dagen staat er wisselvallig en koel weer op het programma. Zaterdag zien we zelfs een "arctische glijbaan" op de weerkaarten, waarbij lucht uit het Noordpoolgebied rechtstreeks naar ons land stroomt. De eerste helft van oktober levert dat uiteraard nog geen winterweer op, maar het wordt wel vrij koud voor de tijd van het jaar.

De analysekaart van de voorbije nacht: een depressiekern boven de noordelijke Noordzee bepaalt ons weer (bron kaart: UK MetOffice)

Vandaag woensdag bepaalt een klassieke Atlantische depressie ons weerbeeld. De kern (995 hPa) ligt tussen Schotland en de Noorse kust, wat bij ons zorgt voor een westelijke stroming. De aangevoerde luchtmassa is onstabiel genoeg om lokaal nog een bui te doen ontstaan, vooral in het noorden van Vlaanderen, maar we krijgen ook geregeld de zon te zien. De maxima liggen rond 14 graden en de wind waait in de regio Gent eerst met 3 en later soms 4 Bft uit het westen.

Vannacht trekt de eerder genoemde depressie verder weg naar het noorden, maar vanuit het zuidwesten nadert een nieuw exemplaar. Het warmfront trekt in de loop van de nacht en vroege ochtend over onze regio met wat regen (waarschijnlijk minder dan 1 mm). De temperatuur zakt amper enkele graden, met minima rond 11°C.

Morgen donderdag bevinden we ons eerst in de warme sector van het frontaal systeem. De maxima komen daardoor iets hoger te liggen dan vandaag, rond 16°C. Kort na de middag trekt dan het koufront over onze regio. Volgens het Arome-weermodel zou dat in onze omgeving gebeuren zonder neerslag, andere weermodellen berekenen wel enige mm neerslag. Het is vrij winderig, met 4 Bft uit ZZW, bij de passage van het koufront ruimend naar ZW.

Vrijdag kunnen we heel eventjes profiteren van een zwakke mobiele wig. Die onderdrukt de buienneiging eventjes. Het is wisselend bewolkt en droog. De minima liggen 's ochtends rond 7°C op het platteland, de maxima liggen rond 15°C.

Zaterdag zien we op de weerkaarten een "arctische glijbaan": koude lucht uit het Noordpoolgebied stroomt naar onze regio. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Zaterdag heeft zich boven de noordelijke Atlantische Oceaan een rug opgebouwd. Aan de oostelijke flank van deze rug stroomt een luchtmassa uit de arctische regio's naar onze omgeving. Een paar maanden later zou dat felle winterse buien opleveren, maar daarvoor is het nu uiteraard nog te vroeg. We krijgen zaterdag wisselvallig weer, waarin enkele buien mooi contrasteren met de diepblauwe arctische luchten. De minima liggen 's ochtends rond 7°C, de maxima overdag rond 12°C. De wind waait met 3 à 4 Bft uit WNW.

Zondag wordt ons weer bepaald door een depressiekern boven Denemarken. De wind waait bij ons daardoor nog altijd uit het noordwesten en kan enkele buienlijnen aanvoeren. Op het platteland liggen de minima 's ochtends rond 5°C. Er staat net iets te veel wind om het optimaal te laten afkoelen door uitstraling: de wind mengt de onderste luchtlagen door elkaar. De maxima liggen rond 12°C. De wind waait met 3 à 4 Bft, eerst uit W en later uit NW.

Verdere vooruitzichten

Na het weekend lijkt de luchtdruk te stijgen boven Scandinavië, terwijl er een depressie ligt in de omgeving van Italië. Daardoor ruimt de stroming bij ons verder door naar het noordoosten. Een afgesnoerde bel met koude lucht boven onze omgeving zorgt ervoor dat de opbouw onstabiel genoeg is om nog voor buien te zorgen. Het blijft dus wisselvallig en vrij koel, met maxima meestal tussen 12 en 14°C. De minima liggen in onze regio meestal tussen 3 en 7°C. In een heldere en windstille nacht is lichte vorst aan de grond niet uitgesloten.

De ensemble-verwachting van ecmwf van de temperatuur voor de regio Gent.

Alex-die-Barbara-had-moeten-heten bepaalt ons weer

De komende dagen krijgen we herfstweer uit de boekjes: geregeld regen, soms veel wind en maxima die niet meer boven de "warme" grens van 20 graden uitkomen. Oorzaak van dat herfstweer: storm Alex, die eigenlijk Barbara had moeten heten.

De ochtend lag de kern van "Alex" iets ten noorden van Bretagne (bron kaart: UK MetOffice)

Storm "Alex" ging de voorbije uren flink te keer in de omgeving van Bretagne, waar op veel plaatsen rukwinden tussen 120 en 140 km/u werden waargenomen. Eigenlijk had "onze" storm Odette al Alex moeten heten, maar de naamgevers waren eventjes uit het oog verloren dat ze vanaf september aan de nieuwe namenlijst hadden moeten beginnen, in plaats van verder te doen met de vorige. "Alex", die nu tekeer gaat, had dus eigenlijk niet "Alex", maar al Barbara moeten heten. Hopelijk krijgen de komende stormen nu geen identiteitscrisis.

Deze ochtend (vrijdag) lag de kern van Alex (we zullen die naam maar aanhouden) vlak ten noorden van Bretagne. Van het windveld van de depressie hebben we in onze omgeving geen last, maar van het neerslaggebied wel. Het ingedraaide occlusiefront zorgt voor veel bewolking en regen, vooral in de westelijke provincies van ons land. De wind komt uit de oostelijke sector, maar voert met een ommetje koele, maritiem polaire lucht aan. De maxima liggen daardoor niet veel hoger dan 14°C in de omgeving van Gent (en elders in Vlaanderen).

Vanavond en vannacht ligt de kern van een secundaire depressie voor de Nederlandse kust en komen we eventjes in de warme sector van het frontaal systeem terecht. De temperatuur zakt daardoor amper, met minima rond 12°C. We krijgen nog altijd perioden met regen en de wind zit nog altijd in de oostelijke sector, maar veel harder dan 2 à 3 Bft waait het niet.

Morgenochtend (zaterdag) moeten we eerst afrekenen met een occlusie van de depressiekern. Het is betrokken met perioden van regen. Later op de dag komen we achter dit front terecht. We krijgen dan meer droge perioden en enkele opklaringen, maar er kan nog altijd een bui vallen. De wind waait met 3 Bft uit de zuidelijke sector, maar voert nog altijd koele lucht aan. De maxima liggen rond 15°C. 

In de nacht van zaterdag op zondag koelt het af tot 9°C. Zondag overdag krijgen we wat meer de zon te zien, vooral dan na de middag. Een lokale regenbui blijft de hele dag mogelijk. Er staat wel meer wind dan op zaterdag: zo'n 4 à 5 Bft uit de zuidelijke sector. Rukwinden kunnen uithalen tot 65 km/u.

De neerslagsom volgens het Arome-model tot zondagochtend 2 uur: ongeveer 10 mm voor onze omgeving. Ook zondag overdag blijft het niet droog. (bron kaart: Arome via Meteociel.fr)

Maandag ligt de occlusie van de (opvullende) Alex alweer boven ons land. Er hangt veel bewolking en er valt nu en dan regen. De wind waait met 4 Bft uit het zuiden, maar de maxima geraken nog altijd niet boven de 15°C. Het zuidenwindje is immers nog altijd bedrieglijk: het voert gewoon met een omweg polaire lucht aan.

Dinsdag blijven storingen ons weer bepalen. Het is een groot deel van de dag zwaarbewolkt tot betrokken, met perioden van regen. Er wordt voorlopig zo'n 5 tot 10 mm verwacht voor dinsdag. De maxima liggen een fractie hoger, rond 15 à 16°C.

Het ensemblegemiddelde van ECMWF voor volgende week zondag: een depressieker boven Scandinavië bepaalt ons weerbeeld. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Na dinsdag lijkt de moederdepressie zich nog een tijdje boven de Britse Eilanden op te houden. Later op de week verplaatst ze zich waarschijnlijk naar Scandinavië. Dat betekent dat het wisselvallige weer blijft aanhouden, met een hoogtestroming die verder doorruimt van het zuidwesten naar het noordwesten. De maxima vanaf woensdag meestal rond 14°C, de minima rond 7°C. Het blijft dus echt herfstweer.