vrijdag 19 februari 2021

Nordic Skating in het Oost-Vlaams krekengebied

 Nadat ik de voorbije jaren al een paar nordic skating-tochten had gemaakt in Zweden, kon ik vorige zondag voor het eerst mijn uitrusting ook bovenhalen in Vlaanderen. Ik was het ijs van een kreek in het Oost-Vlaamse Krekengebied al een dag eerder gaan bekijken en had gezien dat alles mooi dicht gevroren lag. Na nóg een heldere nacht met -8°C was ik er vrij zeker van dat het ijs zou houden.



Bij zonsopkomst stond ik op het ijs, samen met mijn zoon en mét mijn volledige veiligheidsuitrusting aan. Het prachtige zwarte ijs was meer dan veilig genoeg. Drie uur lang hadden we de hele kreek voor ons alleen. Uiteindelijk hebben we ongeveer 60 km geschaatst op dit prachtige ijs, dat een heerlijk geluid maakte.

Drie uur lang zagen we geen andere schaatsers, wel enkele wandelaars en mountainbikers op de veldweg naast de kreek. Eén van de wandelaars riep mij vermanend toe dat ik heel onvoorzichtig was, maar dit was absoluut niet onveilig. Het ijs was staalhard en meer dan dik genoeg. Bovendien had ik alles voorhanden om mij eventueel uit het water te redden: rugzak met kruisriem, ijspriemen, een reddingslijn,... Meer informatie over de veiligheidsuitrusting heb ik samengevat op deze bladzijde.

In de loop van de namiddag viel de dooi in. Helaas hebben we op deze prachtige schaatszondag dus ook meteen de winter moeten uitwuiven.











maandag 15 februari 2021

Oprechte dank aan al wie schaatsen mogelijk maakte

 Nu de regen hier weer tegen het raam tikt en de zuidwestenwind om het huis waait, is het tijd voor een terugblik op de voorbije vorstperiode. Ze was nét lang en koud genoeg om hier en daar voor ouderwets gezellig schaatsvertier te zorgen, maar te kort en niet streng genoeg voor een echte schaatsperiode van formaat. Ook de covid19-pandemie zorgde uiteraard voor extra complicaties.

De Bleukensweide in Leest, Mechelen (foto: Jan Milants)


De vorstperiode was in Vlaanderen wat minder fel dan eerst door de weermodellen werd verwacht. Dat kwam vooral omdat er op zondag 7 februari hier wat minder sneeuw viel dan voorzien. Dat op zich kleine detail had gevolgen voor de rest van de winterweek. De nachtelijke uitstraling is boven een dun sneeuwdek kleiner dan boven een dik sneeuwdek. Daardoor lagen de minima de voorbije week vaker tussen -6°C en -11°C dan tussen de eerder voorziene -8° en -15°C en dat scheelt toch meteen een stuk voor de ijsvorming. De sneeuw was nochtans op het perfecte moment gevallen: helemaal bij het begin van de vorstperiode, toen er nog nergens ijs lag.

Opvallende vaststelling: door het dalende aantal koudegolven lijkt Vlaanderen, nochtans net als Nederland een bakermat van het schaatsen op natuurijs, een deel van zijn schaatskennis te verliezen. Meer en meer zie je overheden en organisaties in een kramp schieten als er een ijsvloer ontstaat. Vanachter het bureau van menig ambtenaar en politicus wordt er met schaatsverboden gegoocheld dat het een lieve lust is. Daarbij is er in de loop der jaren in Vlaanderen om god weet welke reden een soort van 12 centimeter-fetish ontstaan. Schaatsijs zou onveilig zijn als het minder dan 12 cm dik is en dan, hocus pocus, absoluut veilig voor een menigte vanaf 12 cm en meer. Natuurlijk is het veel complexer dan dat. Ik kom er later nog wel eens op terug.

Perfect zwart ijs hoeft bij matige vorst echt geen 12 cm dik te zijn om veilig schaatsers te kunnen dragen.

Nog een opvallende vaststelling: het imago van de Kraenepoel in Aalter als hét schaatswalhalla van Vlaanderen heeft door het totale schaatsverbod van de voorbije week een gigantische deuk gekregen. Dat verbod had deze keer niets met ijsdikte te maken, maar wel met coronamaatregelen. De lokale overheid in Aalter was één van de weinige die niet bereid was om wat moeite te doen om haar bevolking in veilige omstandigheden te laten genieten van mentaal helend schaatsplezier in de gezonde open lucht onder een heerlijk winterzonnetje.

Dat kon nochtans wel, bleek in vele andere gemeenten en steden. In Deinze, buurstad van Aalter, liet burgemeester Jan Vermeulen hemel en aarde verzetten om het schaatsen op natuurijs mogelijk te maken. Eerst op ondergelopen Leiemeersen, later ook op de Oude Leie. Hij kreeg daarbij de hulp en medewerking van grondeigenaren, Natuurpunt, de stadsdiensten, de politiezone Deinze, hulpdiensten en stewards. Het resultaat: dagenlang stralende gezichten onder de winterzon, uitgelaten kinderen en supertevreden ervaren schaatsers.

Toegestaan schaatsplezier op de ondergelopen Leiemeersen in Bachte-Maria-Leerne (Deinze). Met de volkstoeloop op donderdag en vrijdag viel het echt wel mee.


Schaatsers uit de omgeving van Mechelen namen speciaal contact met mij op. Ik citeer hen: "Wij voelen de frustraties van de schaatsers in Aalter na de beslissing van hun burgemeester. Dat het ook anders kan, bewijzen ze hier in Mechelen op de Bleukensweide in Leest. Het gaat hier over een gebied van agentschap Natuur en Bos dat via een sluizensysteem kan worden onder water gezet. Ondiep en toch 5 ha groot. Dinsdag was het stadsbestuur nog zeer aarzelend en kon iedereen in de pers lezen dat er niet op de Bleukensweide zou mogen geschaatst worden. Woensdag werd het al oogluikend toegestaan. Naar het weekend toe werd alles in gereedheid gebracht om een massa toe te laten en dit echt op maat van schaatsers. Omwille van corona mochten er maximaal 750 schaatsers tegelijk op het ijs. Er bleef slechts één ingang over, enkel schaatsers kregen toegang, wandelaars en sledes werden op het ijs verboden. Toezicht door stewards werd voorzien, politie kwam af en toe langs. Het komt er op neer dat in Mechelen een serieuze inspanning geleverd is om het schaatsen mogelijk te maken op een veilige manier. Als fervente schaatsers zullen we in deze vorstperiode vijf dagen de mogelijkheid gehad hebben in het Mechelse om veilig op het ijs te staan!'

Schaatsers het voorbije weekend op de Bleukensweide in Leest, Mechelen (foto: Jan Milants)


Ook elders in Vlaanderen zag je genietende schaatsers onder welwillend toezicht van lokale overheid, ijsmeesters en soms ook stewards. De venplassen in Kalmthout zagen er fantastisch uit en dat was lang niet de enige plek. Namens alle natuurijschaatsers in het algemeen en de volgers van de IJsverwachting in het bijzonder: oprechte dank aan iedereen die er met hard werk en puike organisatie heeft voor gezorgd dat schaatsen in de buitenlucht in deze moeilijke periode toch mogelijk was!


Hieronder nog wat foto's (© Jan Milants) van de Bleukensweide:





zaterdag 13 februari 2021

Laatste mooie schaatsdag, dooi vanaf zondagnamiddag

 Er bestaat nu geen twijfel meer over. Morgen zondag valt de dooi in. Geen enkel lid uit het ensemble laat de winterkou nog voortduren. De vorstperiode was niet lang en streng genoeg om in Vlaanderen voor schaatsijs te zorgen op populaire schaatsplekken als de Damse Vaart, enkele Oude Leie- en Oude Schelde-meanders en het Donkmeer. Op de Kraenepoel lag er wel een mooie ijsvloer, maar goed, dat verhaal is bekend en we kunnen er niet blijven over "zagen".

Op enkele ondergelopen meersen, zoals hier in Deinze, kan je perfect veilig schaatsen.


Vandaag wordt nog een mooie schaatsdag, op de plaatsen waar het lukt. Dat is onder meer het geval op enkele ondergelopen meersen in West- en Oost-Vlaanderen en op venplassen in de Kempen. Morgenochtend (zondag) lukt schaatsen ook nog prima, want dan vriest het nog tot -7°C. Na de middag loopt het kwik op tot +5°C. Vooral op dieper water moet je het ijs dan goed in de gaten houden, op ondergelopen meersen loop je sowieso weinig risico.

Vanaf maandag treedt de algemene dooi in, met vorstvrije nachten en maxima vanaf dinsdag rond of zelfs boven 10°C. Ook het noorden en oosten van Nederland ontspringt de dans niet en ziet de winter zijn biezen pakken. Een terugkeer van het winterweer lijkt daarna niet meteen meer aan de orde.

Kasteel Ooidonk in Bachte-Maria-Leerne in een winters jasje.



donderdag 11 februari 2021

Eerste strenge vorst in het Gentse van deze winter

 De voorbije nacht heeft het voor het eerst tijdens deze vorstperiode streng gevroren hier in Drongen. De minimumtemperatuur was -10,1°C. Dat was nodig voor de ijsvorming, want gisteren lagen bijvoorbeeld grote delen van de Oude Leie in Deinze nog altijd open. Op enkele ondergelopen weilanden en meersen werd er al wel geschaatst en dat blijven ook de beste plekken voorlopig. Vraag in elk geval toestemming aan de eigenaar van de weide of de meersen, in dat geval. Als de weide in kwestie beheerd wordt door Natuurpunt, kunt u het in elk geval schudden. Onze groene vrienden staan niet toe dat er in hun natuur wordt geschaatst.  Ik kreeg ook al bericht van een schaatser die door de politie van een ondergelopen (en veilige) meers is weggestuurd in Avelgem. Heel erg jammer, allemaal. Gelukkig zijn er hier en daar ondergelopen weides en meersen waar er wel wordt geschaatst. Precieze locaties kan ik niet geven, maar een speurtochtje in je eigen omgeving kan wonderen doen.

Rond 5 uur deze ochtend daalde het kwik in Drongen tot -10,1 °C. Daarna stak de wind wat op een steeg de temperatuur weer wat.


Vandaag loopt het kwik op tot rond of zelfs iets boven het vriespunt, maar door de droge lucht kan dit weinig kwaad. Komende nacht staat er wat meer wind dan de voorbije nacht, waardoor de minima op de meeste plaatsen niet lager liggen dan rond -7°C. Dat is wel genoeg om de ijsvloer wat verder aan te dikken.

Morgen vrijdag voert de oostenwind weer wat koudere lucht aan en liggen de maxima rond -1°C. Het is wisselend bewolkt, maar het blijft droog. In de nacht van vrijdag op zaterdag daalt het kwik opnieuw tot rond -7°C in grote delen van Vlaanderen. In de Kempen wordt het enkele graden kouder en in het oosten van Nederland is er strenge vorst mogelijk. Zaterdag draait de wind van het oosten naar het zuidoosten en kan het overdag +2°C worden, maar nog altijd kan dat weinig kwaad voor het ijs. 's Avonds daalt de temperatuur weer vrij snel en 's nachts kan het nog eens -5°C worden.

Vanaf zondagochtend gaat het snel. De wind ruimt verder door naar het zuiden en voert zachtere lucht aan naar Vlaanderen. Rond de middag is het al +5°C, na de middag kan het nog een graadje zachter worden. Op de ondergelopen weilanden en meersen zal schaatsen nog mogelijk zijn en is het sowieso niet gevaarlijk , maar op wat dieper water zou ik zondag toch bijzonder voorzichtig zijn. Het ijs is er nog dun en kan door de dooi erg snel zijn draagkracht verliezen. Schaatsers in Nederland hebben meer geluk, daar kan de vorst zich zondag nog langer handhaven.

Zoals het er nu naar uit ziet, zet de dooi zich maandag verder door, al zijn er nog altijd enkele leden van het ensemble die het gewoon flink laten doorvriezen tijdens de nachten. Ze vertegenwoordigen voor Vlaanderen een minderheid van ongeveer 20 à 30 procent. Wie weet?


woensdag 10 februari 2021

"Schaatsen verboden, ijsdikte onvoldoende"

 Na een nachtje met opnieuw maar -6°C, vrij veel wind en ook vrij veel bewolking, schiet het hier in de regio Gent nog altijd niet al te hard op met de ijsvorming. Met de dooi die vanaf zondag in het verschiet ligt, lijkt het hier alvast tegen te gaan vallen voor schaatsers. Een ander verhaal in Nederland, waar het harder vriest en de dooi-aanval ook wat langer kan worden afgeslagen.

Het doet mij deugd dat er zelfs in deze coronatijden lokale overheden zijn die constructief meedenken hoe schaatsen kan worden toegelaten. Dat burgemeester Jan Vermeulen van Deinze een hart voor schaatsen heeft, weten we al langer dan vandaag. De man is zelf een uitstekend schaatser. Bijzonder goed nieuws komt er ook uit Berlare in Oost-Vlaanderen. Het Donkmeer is met zijn oppervlakte van 86 hectare één van de grootste van Vlaanderen en is nergens dieper dan 3,2 meter. Het vriest dus vrij snel dicht. Er is in Berlare nu een team van 12 ijsmeesters opgeleid die het schaatsen er de komende winters in goede banen zullen leiden.



Voor de vele Nederlandse lezers van dit blog, moet ik misschien even verduidelijken hoe het er in Vlaanderen aan toegaat als het begint te vriezen. Voor onze noorderburen is het amper voor te stellen, maar in Vlaanderen is er de facto een algemeen schaatsverbod. Schaatsen is in de praktijk overal verboden, tot het door de lokale overheden expliciet wordt toegestaan. Soms ligt die beslissing bij bekwame ijsmeesters, zoals op de Kraenpoel. Helaas moet die toelating elders vaak worden gegeven door personen die er geen knijt verstand van hebben. Hilarisch, jammer genoeg, is het voorbeeld van de stad Gent, waar schaatsen pas wordt toegelaten als het ijs overal 15 cm dik is. Jawel, de dikte die ook vereist is om 30.000 deelnemers over het traject van de Elfstedentocht te sturen. In februari 2012 was het ijs op de vijver van de Blaarmeersen 12 cm dik maar kwam er geen toestemming om te schaatsen. In januari 2009 werd in Gent zelfs het schaatsverbod opgeheven op de dag dat de dooi inviel, terwijl het de dagen voordien veel veiliger geweest zou zijn.

De angst van de lokale besturen is misschien ergens wel te begrijpen. Er is de voorbije decennia veel ijskennis verloren gegaan in Vlaanderen. Vroeger had je in elke gemeente wel enkele "pioniers". Mensen met ervaring die de ijsvorming in de gaten hielden en steevast als eersten op het ijs stonden. Zij kenden de lokale schaatsplekken door en door, inclusief de zwakke en gevaarlijke plaatsen. Ze liepen daarbij sporadisch wel eens een nat pak op, maar dat hoorde erbij. Als die "pioniers" aan het schaatsen waren, kwamen er de volgende vorstdagen geleidelijk meer mensen bij. Men waarschuwde elkaar voor de zwakke plekken en het ijs kon zich onder de toenemende druk ook geleidelijk zetten. Natuurijs leeft immers. Met het afnemen van koude winterperiodes, is ook die schaatskennis voor een deel weggesmolten.

Iedereen van het ijs houden tot een bepaalde dikte is bereikt en dan toelating geven om te schaatsen, houdt ook gevaren in. In dat geval kan het ijs zich niet geleidelijk zetten en krijgt het meteen een gigantische druk over zich heen als het plotsklaps door een enthousiaste menigte wordt bestormd. Iedereen gaat er dan ook van uit dat het ijs 100 procent veilig is, maar dat is met natuurijs nooit het geval.

Natuurijs leeft. Scheuren zijn de normaalste zaak van de wereld.


Maar goed, over tot de orde van de dag. We krijgen vandaag nog een ijsdag in de regio Gent, al kan het kwik tot vrij dicht tegen het vriespunt oplopen. Komende nacht valt de wind grotendeels weg en dan kan het enkele graden kouder worden dan de voorbije nacht, met minima rond -9°C. Morgen donderdag liggen de maxima in de regio Gent voor het eerst sinds zondag nipt boven het vriespunt. Dat heeft weinig of geen gevolgen voor het  ijs. De dauwpunttemperatuur ligt morgenmiddag rond -6°C, dus waar het ijs niet pal in de zon ligt, groeit het zelfs verder aan.

Vrijdag neemt de oostelijke wind weer in kracht toe. De minima liggen 's ochtends in westelijk Vlaanderen rond -6 à -7°C, de maxima rond -1°C. Op ondiepe plaatsen waar er vandaag al ijs ligt, kan die ijsvloer vrijdag aangedikt zijn tot 8 cm. Op plaatsen die pas later zijn toegevroren, zal dat uiteraard minder zijn.

Zaterdag draait de wind naar het zuidoosten. 's Ochtends ligt de temperatuur in de regio Gent (en de meeste plekken in Vlaanderen) rond -6 à -7°C. De maxima liggen rond +2°C. Hierbij dezelfde opmerking als bij donderdag: door de lage luchtvochtigheid (dauwpunt rond -14°C) kan het ijs dat wel hebben. 

Zondag zit Vlaanderen al op de wip. De hoofdberekening van het Europese model laat in de loop van de dag de dooi invallen. 's Ochtends ligt het kwik nog rond -5°C, maar een strakke zuidenwind doet het kwik overdag oplopen tot +6 à +7°C. De lucht blijft voorlopig wel erg droog, dat kan de dooi mogelijks wat temperen. In de nacht van zondag op maandag zou het dan volgens dit weermodel niet meer vriezen in Vlaanderen en vanaf maandag dendert er dan vochtige en zachte lucht binnen, met maxima die stilaan richting 10°C gaan. Het duurt nog wat langer voor deze zachte lucht ook het noordoosten van Nederland bereikt.

Er is nog een kleine kans (20 procent volgens het ensemble) dat deze dooi-aanval niet slaagt, maar ik zou er mijn boontjes voorlopig niet op te weken leggen.

dinsdag 9 februari 2021

Schaatsijs bijzonder twijfelachtig in Vlaanderen

 In Drongen daalde het kwik de voorbije nacht tot -6°C. Boven het dikkere sneeuwdek aan de Nederlandse grens was het enkele graden kouder en in het oosten van Nederland vroor het plaatselijk zeer streng (-15°C of kouder). In Friesland daalde het kwik amper tot -2°C, wat nog maar eens bewijst dat al dat gespeculeer over een Elfstedentocht véél en véél te voorbarig is. De komende nachten worden nog wat kouder, maar vanaf zondag dreigt er dooi. Of dit een mooie schaatsperiode wordt, is dus nog lang niet zeker.

De temperatuur om 06.40u deze ochtend in Nederland. (bron: knmi.nl)


Een strakke oostelijke stroming voert vandaag dinsdag koude landlucht aan. Op grotere hoogte (850 hPa, ongeveer 1500 meter) is het boven ons hoofd deze middag -11°C. Het zonnetje komt er nu en dan door, maar kan de lucht niet echt opwarmen. De maxima liggen rond -2°C. Er staat nog altijd behoorlijk wat wind, wat de ijsvorming op grote oppervlakten bemoeilijk. 

Komende nacht wisselen enkele opklaringen en lage wolkenvelden elkaar af. Door de combinatie van de wind en bewolking koelt het op veel plaatsen in Vlaanderen niet veel verder af dan -6° à -7°C. Op beschutte plaatsen groeit er een ijsvloer, maar grote wateroppervlaktes die in de wind liggen, vriezen nog altijd moeilijk dicht. 

Morgen woensdag verdwijnt de lage bewolking geleidelijk en krijgen we zonnige perioden. De combinatie van hoge luchtdruk ten noorden van onze omgeving en een depressiekern boven de Golf van Biskaje zorgt bij ons nog altijd voor een oostelijke tot noordoostelijke wind. De maxima liggen rond -1 à -2°C. 's Avonds laat valt de wind weg. Daardoor wordt de nacht van woensdag op donderdag allicht voorlopig de koudste, met minima rond -10 in grote delen van Vlaanderen. Boven het sneeuwdek in Oost-Nederland is plaatselijk opnieuw zeer strenge vorst mogelijk (tussen -15° en -20°C). Dat is niet het geval in Friesland, waar de minima variëren tussen -3°C aan de Waddenkust en -9°C in het zuiden van de provincie.

Donderdag begint het hogedrukgebied zich te verplaatsen van de regio Groenland/IJsland naar Scandinavië. Er staat bij ons dan minder wind en het blijft nog koud. De maxima liggen in Vlaanderen kortstondig rond het vriespunt, maar het kwik zakt weer snel van zodra de zon onder is. In de nacht van donderdag op vrijdag koelt het af tot rond -8°C. In Nederland is het een flink stuk kouder, met daar op veel plaatsen minima tussen -10 en 15°C. Door het gebrek aan wind is dit een goede nacht voor de ijsvorming.

Vrijdag zakt het Scandinavische hogedrukgebied verder naar het zuiden. Ervaren winterliefhebbers weten dat dit een zorgelijke ontwikkeling is. Voorlopig heeft dit nog weinig gevolgen. Vrijdag blijft het kwik ook overdag nog onder nul. De wind spant weer aan, tot 3 à 4 Bft uit het oosten. Waar er al ijs ligt, zal die ijsvloer vrijdag nog flink aandikken.

Zaterdag zakt het hogedrukgebied door tot boven Duitsland. De wind draait bij ons naar het zuidoosten en op grotere hoogte begint er al zachtere lucht binnen te dringen. Op 1500 meter hoogt stijgt de temperatuur van -9°C 's ochtends tot -4°C 's avonds laat. Op grondniveau merken we dat nog niet meteen. Zaterdagochtend liggen de minima rond -9°C in Vlaanderen en rond -15 à -20°C boven het sneeuwdek in het oosten van Nederland. De maxima kunnen in Vlaanderen al oplopen tot +2°C, maar de lucht is nog erg droog (dauwpunttemperatuur rond -12°C), waardoor de ijsvloer daar nauwelijks hinder van ondervindt. 

Vanaf zondag gaat het helaas totaal de verkeerde kant uit. Zachte lucht uit het zuiden rukt op naar Vlaanderen. Nederland blijft iets langer in de koude lucht. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Zondag ligt de kern van het hogedrukgebied boven Duitsland, waardoor er bij ons een sterke zuidelijke stroming ontstaat. Het is 's ochtends nog vrij koud, met minima rond -6°C, maar overdag loopt het kwik snel op tot +6°C in Vlaanderen. In het noordoosten van Nederland profiteren ze nog van de nabijheid van de hogedrukkern, waardoor het daar allicht nog blijft vriezen overdag.

Van het koude vervolgen dat de weermodellen enkele dagen geleden nog berekenden, is nauwelijks nog iets terug te vinden. De kans is erg groot (80 procent) dat we vanaf maandag een strakke zuidenwind krijgen, met maxima tussen +5 en +10°C en ook minima die meestal boven het vriespunt blijven.

Natuurijs

Dat alles maakt dat ik absoluut niet zo positief ben over de schaatsmogelijkheden in Vlaanderen. De vorstperiode zag er uiterst veelbelovend uit,  maar zal in de praktijk maar een doorsnee-winterveegje blijken te zijn in Vlaanderen. De ijsvorming komt ondanks de permanente vorst aarzelend op gang. Vanaf morgenavond groeit de ijsvloer snel aan, maar of het ijs tegen het einde van de week veilig zal zijn, is uiterst twijfelachtig. Op enkele ondiepe plassen en vijvers allicht wel, maar voor oude riviermeanders is dat al een heel stuk twijfelachtiger, laat staan kanalen en rivieren.

Die ondiepe plassen en vijvers zijn vaak in beheer van het Agentschap Natuur en Bos. Die communiceerden gisteren bijzonder warrig. Eerst werd een algemeen schaatsverbod aangekondigd door Natuur en Bos op de eigen website en in de media. Hun woordvoerder ontkende dit later, hoewel het algemeen verbod nog altijd op de website stond. Uiteindelijk blijkt schaatsen in gebieden beheerd door Natuur en Bos verboden, behalve als het door de lokale overheden toegelaten wordt. Kunt u nog volgen?

Kort samengevat: vanaf vrijdag ligt er een ijsvloer waarop hier en daar geschaatst kan worden, als het al toegelaten is. Op grotere wateroppervlaktes blijft het ijs onbetrouwbaar. Let dus bijzonder goed op en volg de aanwijzingen van ijsmeesters en ervaren schaatsers. Vanaf zondagmiddag lijkt het in Vlaanderen alweer afgelopen met schaatsen. Uiteraard blijven we de situatie de volgende dagen nog opvolgen. 


maandag 8 februari 2021

Natuurijs vormt zich, maar wat met corona?

 Hier in Drongen beginnen de sloten nu volop dicht te vriezen. Op groter water lukt dat ondanks de permanente vorst voorlopig nog moeilijker, door de wind en de bewolking. De volgende dagen worden kouder, met minder bewolking en minder wind. Dan zal de ijsvorming een stuk sneller gaan, maar op schaatsijs blijft het in Vlaanderen toch zeker nog enkele dagen wachten.

In de kleine slootjes is het ijs al enkele centimeter dik, grote wateroppervlaktes liggen nog open.


De voorbije dagen vonden veel nieuwe lezers de weg naar deze IJsverwachting. Dat is uiteraard bijzonder fijn. Voor de Nederlandse lezers wil ik nog even verduidelijken dat ik in de omgeving van Gent woon en dat mijn bijdrages dus vooral betrekking hebben op Vlaanderen. De situatie in Nederland kan uiteraard soms totaal anders zijn. Geregeld verwijs ik wel naar de omstandigheden in Nederland.

Inmiddels komt, zoals ik had verwacht, de vraag bovendrijven of er in deze corona-winter wel geschaatst mag worden op natuurijs. Al even verwacht (helaas) heeft de gemeente Aalter vandaag laten weten dat het naar de gemakkelijheidsoplossing grijpt en er deze winter niet geschaatst mag worden op de Kraenepoel, zowat Vlaanderens bekendste schaatslocatie. Een heel ander geluid kwam er gelukkig uit buurstad Deinze, waar burgemeester Jan Vermeulen (zelf een goed schaatser) liet weten dat de veerpont Bathio de Oude Leie niet meer zal oversteken. Zo blijft het ijs gespaard en kan er later over de hele lengte van de Oude Leie worden geschaatst, uiteraard als het ijs dik genoeg is.

Ideaal zou zijn als er op zoveel mogelijk locaties geschaatst kan worden (uiteraard enkel en alleen als het ijs veilig is), zodat schaatsers zich over zo veel mogelijk plaatsen kunnen verspreiden. De Kraenepoel in Aalter is de voorbije jaren het slachtoffer geworden van zijn eigen succes. Dankzij de immense inspanningen van ijsmeester Patrick Vervaele en zijn team, ligt daar in natuurijsperiodes een mooie geveegde baan die een massa volk lokt. Maar niet iedereen hoeft naar Aalter af te zakken. Er zijn nog veel meer locaties, maar hoe meer lokale overheden een totaalverbod op schaatsen afkondigen, hoe meer je de schaatsers allemaal samen naar 1 plek drijft, en dan ontstaan er natuurlijk problemen. Hou het ijs deze winter ook volledig vrij voor schaatsers. Wandelen op het ijs is ook populair in Vlaanderen, maar ook op andere plekken kan je prachtige winterwandelingen maken. Laat het ijs deze winter voor de schaatsers.

Koude lucht uit Noord- en Oost-Europa stroomt ook vannacht naar onze omgeving. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Terug naar waar het hier eigenlijk om draait: het weer en de winterkou. Er verandert weinig aan de verwachting die ik hier gisteren neerpende. De komende nachten vriest het matig tot streng. Tot en met woensdag blijft het ook overdag erg koud, vanaf donderdag klimmen de maxima richting vriespunt, maar dat is bij helder weer met lage dauwpunten geen enkel probleem. De ijsvloer blijft aandikken. De ijspluim duidt op ondiep water een dikte van 15 tot 18 centimeter aan tegen het weekend. Sneeuw van betekenis valt er vanaf morgen niet meer, behalve vlak aan zee. Daar kan eventueel een Noordzeebui doordringen tot de kust. 

Of de winterkou zich na zaterdag ook nog doorzet, is iets onzekerder geworden. Ongeveer de helft van de berekeningen van het ensemble gaat voor een aanhoudende winterperiode, gegangmaakt door een Scandinavisch hogedrukgebied. Andere berekeningen laten het hogedrukgebied een andere plaats innemen, waardoor vanuit het zuiden of zuidoosten zachtere lucht kan binnenstromen. Van zodra er een stevige ijsvloer licht, kan lichte dooi trouwens vaak geen kwaad. Dan volstaan nachten met lichte vorst vaak om de schaatsvloer in stand te houden. Meer daarover als het zover zou komen.

De ensemble-verwachting van ecmwf voor de temperatuur in Gent. (bron: ecmwf.org)


zondag 7 februari 2021

Vertrokken voor minstens een week winterweer

 De winter is begonnen, de ijsvorming voorlopig nog niet. Wie in de omgeving van Gent deze middag buiten liep, zal het ongetwijfeld gemerkt hebben. Ondanks een temperatuur rond -2 à - 3°C, lagen veel wegen en andere verharde oppervlakken er nat bij. Er zit immers nog veel warmte in de grond, die niet zomaar meteen weg is. Ook op veel plassen was er, ondanks de negatieve temperaturen, veelal nog geen vliesje ijs te zien, terwijl er aan auto's en daken wel ijspegels hingen.

Ondanks de luchttemperatuur van -3°C lag deze (ongestrooide) weg in Drongen er nat bij, door de bodemwarmte. 


De oorzaak is vrij eenvoudig: de winterkou is niet hier ter plaatse gemaakt, maar met de noordoostenwind aangevoerd. Daardoor ligt de temperatuur in de lucht enkele graden onder nul, maar op de bodem nog boven nul. Bij stralingskoude is het andersom. Die ontstaat ter plekke. Dan koelt eerst de bodem af en is het vlak bij de grond veel kouder dan op anderhalve meter hoogte. Dan is het best mogelijk dat de thermometer in de thermometerhut -3°C aanduidt, terwijl het op de grond -8°C is. Het spreekt vanzelf dat in zo'n geval de ijsvorming sneller gaat dan bij een situatie zoals vandaag. Daarom heeft het niet veel zin om louter en alleen op basis van een grafiek voor de temperatuur op 2 meter hoogte, een inschatting te maken van de kansen op stevig natuurijs of schaatsijs. Daar komen nog heel wat andere factoren bij kijken, zoals dauwpunttemperatuur, bewolking en wind.

Natte wegen en plassen door de bodemwarmte, maar tegelijk ook indrukwekkende ijspegels door de luchttemperatuur van -3°C.

Een echte natuurijsschaatser is daarom nooit een "ijsdag-fetisjist". Liever een mooie, windstille en zonnige winterdag met een kortstondig maximum van +3°C en een dauwpunt van -5°C dan een nevelige en bewolkte nipte ijsdag met urenlang -0,3°C in de thermometerhut, maar positieve temperaturen aan de grond.

De bodemwarmte zal de komende dagen een kleinere rol gaan spelen. Als we lang genoeg in de koude lucht blijven, koelt het oppervlak vanzelf af. Komende nacht komen we in nog wat koudere lucht terecht. Ondanks de bewolking daalt het kwik in westelijk Vlaanderen tot rond -4°C. Af en toe kunnen er nog wat sneeuwvlokken dwarrelen, maar grote hoeveelheden worden er niet verwacht. De wind waait matig (3 à 4 Bft) uit NO. Door de bewolking en de wind ligt de temperatuur aan de grond nog altijd wat hoger dan op 2 meter hoogte. Dat betekent dat we nog altijd niet veel ijsvorming moeten verwachten op grotere wateroppervlaktes. 

Ook morgen (maandag) overdag blijft de bewolking overheersen en kunnen er nog wat sneeuwvlokken dwarrelen. De aangevoerde luchtmassa wordt nog altijd kouder. Op 1500 meter boven ons hoofd (temperatuur 850 hPa) is het morgenochtend -6°C, morgenavond -11°C. De maxima op waarnemingshoogte liggen morgen in Vlaanderen rond -4°C. Op meer en meer plaatsen begint er zich een ijsvloer te vormen. In de nacht van maandag op dinsdag daalt het kwik in Vlaanderen tot rond -10°C. 

Vanaf dinsdag krijgen we geregeld de zon te zien. De temperatuur op 850 hPa is -11°C. De zon is nog niet krachtig genoeg om de luchtmassa veel op te warmen. De maxima liggen daardoor dinsdag rond -4 à -5°C in de regio Gent. De wind waait nog altijd met 3 à 4 Bft uit NO, zodat de ijsvorming op grote wateroppervlaktes nog altijd wat moeizamer verloopt. Het waait dinsdag trouwens harder in Vlaanderen dan in Nederland. 

Woensdagochtend liggen de minima rond -9°C in de regio Gent. Omdat de wind begint af te nemen, zullen de verschillen in minima tussen plaatsen waar veel sneeuw ligt en plaatsen waar er weinig sneeuw ligt, groter worden. Waar er meer dan 5 cm sneeuw ligt, kan het kwik plaatselijk tot dicht tegen -15°C dalen. Boven het dikke sneeuwtapijt in Nederland is dat lokaal nog lager. Overdag stijgt het kwik tot dicht tegen het vriespunt. 

Donderdag krijgen we van hetzelfde laken een pak. Minima 's ochtends tussen -10° en -15°C, afhankelijk van het sneeuwdek. De wind valt vrijwel volledig weg, zodat het nu erg snel gaat met de ijsvorming. Overdag doet de zon het kwik eventjes tot dicht tegen het vriespunt stijgen, maar van zodra de zon onder is, daalt de temperatuur weer erg snel. Vrijdagochtend liggen de minima alweer tussen -9° en -15°C. Alleen vlak aan zee liggen de minima iets hoger, maar ook daar vriest het nog altijd matig.

Vrijdag en zaterdag neemt de oostenwind weer iets in kracht toe. Omdat er dan op de meeste plaatsen al een ijsvloer ligt, heeft dat weinig gevolgen voor de ijsvorming. De nachten blijven koud, met minima meest waarschijnlijk tussen -5  en -10°C en maxima rond of iets boven het vriespunt. Zolang de dauwpunten negatief blijven, is dat laatste absoluut geen probleem voor de ijsvloer. De "ijspluim" voorziet voor ondiep water in Vlaanderen tegen zaterdag een ijsdikte van 15 centimeter. Dat betekent dat er op veel plaatsen dan een veilige ijsvloer ligt. Of we ook kunnen schaatsen, zal in dit pandemie-jaar helaas ook van andere factoren afhangen dan de ijsdikte.

De ensemble-verwachting voor de temperatuur in Gent (bron: ecmwf.org)


Ook op de langere termijn lijkt de kans vrij groot dat de winterkou zich handhaaft. De meeste weermodellen berekenen ook volgend weekend en de dagen daarna nog imposante hogedruk ten noorden van onze omgeving. Zolang dat dit het geval is, komt er geen dooiweer van betekenis. Uiteraard zijn verwachting op die termijn altijd onzeker.

 

zaterdag 6 februari 2021

Na de sneeuw volgt matige tot strenge vorst

 De winterinval komt er vannacht grotendeels zoals in mijn vorige bijdrage omschreven. Het begint vanavond met regen, die in loop van de nacht overgaat in ijzel en in het tweede deel van de nacht in sneeuw. In de omgeving van Gent daalt de temperatuur van +1°C rond middernacht naar -1°C morgenochtend. De sneeuwval breidt zich heel geleidelijk uit van de kust en de Nederlandse grens naar het centrum van ons land. De dikte van het sneeuwdek varieert naar verwachting van 0 cm in het zuidoosten tot 5 à 10 cm aan de kust en langs de Nederlandse grens. Het wordt trouwens moeilijk om exact te meten, want de sneeuw zal op veel plaatsen opwaaien en verstuiven. De temperatuur daalt morgen immers verder tot -5°C in de noordelijke helft van Vlaanderen.

De ensemble-verwachting voor de minima en maxima in Gent: erg koud, met ook nog kansen op winterweer voor de lange termijn. (bron: ecmwf.org)


In vergelijking met gisteren, verlengt het Europese weermodel de winterkou. Die zou zich tot en met volgend weekend handhaven. De minima liggen vanaf dinsdag vaak rond -10°C of lokaal nog lager. Het koudst wordt het in heldere nachten met weinig wind boven een sneeuwdek. Dan is -15°C plaatselijk haalbaar. De verschillen in minima kunnen trouwens erg groot zijn over een korte afstand.

De maxima liggen volgens het Europese model in Vlaanderen van dinsdag tot en met donderdag rond -3°C. In de praktijk blijkt dat toch vaak iets hoger te zijn, zodat we wellicht dicht tegen het vriespunt zullen uitkomen. 

Tot en met woensdagmiddag staat er vrij veel wind: 3 tot soms 4 Bft. Dat bemoeilijkt de vorming van natuurijs, omdat vooral op grotere wateroppervlakten koude en warmere waterlagen voortdurend worden gemengd. Na maandag valt er nauwelijks nog sneeuw, die zal dus geen belemmering vormen voor de ijsvorming. Vanaf donderdag zou de wind wat in kracht afnemen en dan kan het ijs sneller aangroeien. De ijsmodellen verwachten tegen het eind van de week ongeveer 12 cm ijs op ondiep water. Dat is uiteraard maar een algemene aanduiding. Ter plaatse controleren blijft altijd noodzakelijk.

Gisteren heeft de Nederlandse overheid aan de Nederlandse schaatsfederatie laten weten dat er geen wedstrijden op natuurijs mogen worden georganiseerd omwille van corona. Bijzonder jammer, als je ziet dat er in Vlaanderen wel al de hele winter veldritten worden georganiseerd en bijvoorbeeld ook de voetbalcompetitie in Nederland gewoon doorgaat. Een vorstperiode van dit kaliber dient zich maar zelden aan. 

vrijdag 5 februari 2021

Europees weermodel kiest nu voluit voor winter

 Het Europese weermodel twijfelt deze ochtend niet en laat de winter in de nacht van zaterdag op zondag invallen in heel Vlaanderen. Dat gebeurt met regen die overgaat in onderkoelde regen en later sneeuw.  Volgens dit model ligt de vorstgrens zondagochtend ongeveer gelijk met de taalgrens. Overdag zou het kwik blijven dalen, tot -5°C. Tegen zondagavond ligt er in grote delen van Vlaanderen 5 à 7 cm sneeuw, nog altijd volgens dit model.

De neerslagsoort volgens het Europese model zondagochtend: blauw is sneeuw, rood is ijzel, oranje is ijsregen en groen is gewone regen.


Vrijwel alle 50 ensembleleden gaan hierin mee, want ook de mediaan voor de temperatuur op zondag om 18 uur in Gent ligt op -5°C, wat duidt op een erg grote zekerheid. Het Amerikaanse weermodel gaat niet mee en houdt de vorstgrens de hele zondag zo rond de Belgisch-Nederlandse grens. Ik hecht aan deze berekening wat minder waarde, omdat dit model voor onze omgeving beduidend minder presteert dan het Europese ECMWF-model. Ook het Duitse ICON-model laat het in Vlaanderen sneeuwen en vriezen op zondag. Dat model scoort qua betrouwbaarheid voor onze regio tussen ECMWF en GFS in. Het zwaartepunt van de sneeuwval blijft wel boven Nederland liggen. Daar valt lokaal 20 à 30 cm bij een krachtige noordoostenwind. Ongetwijfeld zullen we daar de beelden van zien tijdens de journaals.

Het sneeuwdek zondagavond volgens de hoofdberekening van het Europese weermodel deze ochtend. (bron: ecmwf.org)


Na de zondagse sneeuw zet de winterkou zich door. Maandag is in de regio Gent een zwaarbewolkte dag met nu en dan nog een paar vlokjes sneeuw. De minima liggen, ondanks de bewolking, rond -5°C. Het gaat immers om transportkou. Overdag ligt het kwik in de regio Gent niet veel hoger dan -3°C. De vorstgrens ligt nog altijd ter hoogte van de taalgrens, dus het blijft allemaal wel erg nipt.

Dinsdag krijgen we nu en dan de zon te zien en blijft het de hele dag droog. De minima liggen lokaal rond -10°C in de buurt van de Nederlandse grens tot rond -5°C in het zuiden van Vlaanderen. In het noorden van Vlaanderen liggen de maxima rond -5°C, in het zuiden rond -2°C. 

Woensdag krijgen we meer en meer zon, maar het blijft koud. De minima liggen in Vlaanderen tussen -5° en -12°, afhankelijk van de opklaringen. De maxima liggen tussen -1°C aan zee en -5°C in het oosten van Vlaanderen. Echt ouderwets winterweer dus. We zien immers een klassieke winterse drukverdeling op de weerkaarten, met een hogedrukgebied boven Scandinavië, IJsland en Groenland en een depressie boven de Alpen en Frankrijk. Daartussen staat in onze omgeving een koude, noordoostelijke stroming.

De ensemble-verwachting voor de temperatuur in Gent. (bron: ecmwf.org)


Ook donderdag blijft het nog koud, met permanente vorst. Vanaf vrijdag worden de verwachtingen onzeker. Een Atlantische depressie probeert dan op te dringen naar onze omgeving, maar krijgt nog altijd tegenwind van het noordelijke hogedrukgebied. Ongeveer de helft van de berekeningen laat de dooi invallen vanaf volgend weekend, de andere helft laat de winterkou voortduren, zij het wat gematigder.

Schaatsijs

Ook de ijspluimen, gebaseerd op het Europese weermodel, zijn nu vrij eenduidig en laten vanaf maandag natuurijs ontstaan op ondiep en beschut water. Het gemiddelde gaat naar 10 cm ijs op vrijdag; op beschut water van 2 meter diep. Dat betekent dat er hier en daar schaatsijs zal zijn. Wat dat wil zeggen in deze pandemie-tijden, daar moeten we misschien stilaan eens gaan over nadenken. Vooral voor het schaatsgekke Nederland is dit een prangende vraag, maar ook voor de Vlaamse schaatsers zou het een immense ontgoocheling zijn als er een algemeen schaatsverbod komt, nu er eindelijk nog eens kans is op natuurijs. Een tip voor onze beleidsmakers: in de Scandinavische landen wordt schaatsen in de buitenlucht op dit ogenblik gepromoot en is het nog nooit zo populair geweest als deze winter.

De "ijspluim" voor midden-Nederland, voor water van 2 meter diep. (bron: knmi.nl)


donderdag 4 februari 2021

Bittere kou in Nederland kan ook doordringen tot bij ons

De nieuwe berekeningen van de weermodellen laten de kou tijdens het weekend nog wat meer naar het zuiden uitzakken. Dat betekent dat de winter in Nederland zo goed als zeker met veel spektakel binnen dendert en dat ook in westelijk Vlaanderen de kans op winterkou vanaf zaterdagavond toeneemt. In oostelijk Vlaanderen en Wallonië is de kans nog altijd kleiner, maar na het weekend lijkt ook daar de kou door te zetten. 

Sneeuwduinen zullen vanaf zondag in Nederland op grote schaal ontstaan. In Vlaanderen is die kans kleiner.


Voor de aanloop naar het winterweer verwijs ik naar mijn vorige bijdrages. De modellen berekenen de kern van het lagedrukgebiedje op zondag iets meer naar het zuiden. Dat betekent dat de koude lucht niet alleen Nederland, maar ook de provincies West- en Oost-Vlaanderen kan veroveren. Zaterdag waait de wind in deze provincies al uit het noordoosten en dat blijft ook zo op zondag. In de oostelijke provincies van België draait de wind zondag tijdelijk naar het zuidwesten, zodat daar wel zachtere lucht binnenstroomt. Dat leidt tot de merkwaardige situatie dat het zondag aan zee allicht kouder is dan in de Ardennen.

Het sneeuwdek dat het Europese weermodel voor komende zondag verwacht.


Zaterdag loopt het kwik in westelijk Vlaanderen eerst nog op tot 5°C. Vanaf de middag begint het te regenen en gaat de temperatuur langzaam naar beneden. In de nacht van zaterdag op zondag gaat de neerslag aan zee over in sneeuw, maar eerst kan er ook onderkoelde regen vallen en die kan zorgen voor spekgladde wegen. Tegen zondagochtend gaat ook in Oost-Vlaanderen de regen over in ijzel en sneeuw bij een temperatuur iets onder het vriespunt. Zoals de weerkaarten er nu bijliggen, ligt er zondag een sneeuwdek aan zee van enkele centimeters. Ook de hele regio van de Nederlandse grens maakt kans op een sneeuwdek. Dit alles natuurlijk met het nodige voorbehoud. In de praktijk kan de sneeuwgrens nog wat opschuiven. 

Hectische toestanden mogen ze verwachten in het midden en noorden van Nederland. Daar wordt tot 20 cm sneeuw verwacht bij een temperatuur overdag rond -5°C en een noordoostenwind van 6 Bft (op de Wadden tot 8 Bft). Dat zijn taferelen die doen denken aan de koude winters van de jaren tachtig van de vorige eeuw.

Tegen zondagavond zou de vrieskou ook heel Vlaanderen veroverd hebben, behalve mogelijk de provincie Limburg. Er kan wat sneeuw dwarrelen, maar toestanden zoals in Nederland blijven hier uit. In de nacht van zondag op maandag daalt het kwik tot rond -3°C in het grootste deel van Vlaanderen, ook aan zee. De maxima liggen maandag iets onder het vriespunt in noordelijk Vlaanderen en iets erboven in zuidelijk Vlaanderen. In het noorden van Nederland komt het kwik maandag overdag niet hoger dan -7°C. De wind waait in heel Nederland en Vlaanderen uit het noordoosten, het hardst (4 Bft) bij onze noorderburen. In de regio Gent haalt de wind 3 Bft. Er kunnen nog altijd enkele sneeuwvlokken dwarrelen, maar de neerslaghoeveelheid blijft erg beperkt, althans toch volgens het Europese model. Enkele andere modellen, waaronder het Amerikaanse, verwachten (veel) meer sneeuw in onze regio.

De maxima die het Europese model verwacht voor komende dinsdag. (bron: ecmwf.org)


Maandagavond vriest het dan in heel België en de minima dinsdagochtend liggen in heel Vlaanderen grofweg tussen -5 en -7°C. Plaatselijke afwijkingen zijn altijd mogelijk, op basis van opklaringen en een eventueel sneeuwdek. Dinsdag zouden de maxima in de regio Gent niet veel hoger liggen dan -3°C, in Nederland blijft het dan ook overdag matig vriezen (-5°C of kouder). Er staat nog altijd vrij veel wind: 3 à 4 Bft uit het noordoosten. Dat zorgt ervoor dat de ijsvorming, ondanks de permanente vorst, vrij moeilijk op gang komt op de wat grotere wateroppervlaktes. De wind mengt immers voortdurend het koude oppervlaktewater met het warmere water daaronder.

Volgens de ensembles is de kans vrij groot dat het winterweer ook op woensdag en donderdag nog aanhoudt, met vrijwel permanente vorst. Daarna wordt de onzekerheid groot. De hoofdberekening van het Europese weermodel laat de kou aanhouden, maar ongeveer de helft van de berekeningen gaat (som ruim) boven het vriespunt.

Natuurijs en schaatsen

Verwacht van mij voorlopig nog geen boude uitspraken over al dan niet schaatsen. Zolang er nog geen ijs ligt, is dat totaal zinloos. In Nederland wordt het bitterkoud, maar sneeuw en harde wind bemoeilijken de vorming van een mooie ijsvloer. In Vlaanderen zal er minder sneeuw liggen, maar wordt het ook iets minder koud en staat er ook veel wind. Ik volg het in elk geval van nabij op. Zodra het ijs zich begint te vormen, zal ik met een voorzichtige schaatsprognose komen.

De ijspluim voor midden-Nederland, op basis van de modeluitvoer van gisteravond. (bron: knmi.nl)






woensdag 3 februari 2021

Winterse strijd boven de Lage Landen

 Het ziet er meer en meer naar uit dat er zich vanaf het weekend in onze omgeving een bitse strijd zal afspelen tussen erg koude en veel zachtere luchtmassa's. Op de grens tussen beide luchtmassa's valt er een pak sneeuw. Ten noorden van die wintergrens vries het ook overdag, ten zuiden ervan vriest het zelfs 's nachts niet eens. De grens is messcherp en komt vanaf zaterdag in onze omgeving te liggen. Voor het noorden van Nederland is het vrijwel zeker: zij duiken vanaf zaterdag de échte winter in. Of we in Vlaanderen aan de koude dan wel de zachte kant terecht komen, daar durf ik mij nog altijd niet over uitspreken.

Dit zijn de maxima die het Europese model voor zondag verwacht: van bitterkoud in het noorden van Nederland tot zacht in het zuiden van België. (bron: ecmwf)


Die scherpe wintergrens lag trouwens gisteren ook al niet zo ver uit onze buurt. In Drongen haalden we een maximum van 11°C. Verre van winters dus, maar op hetzelfde ogenblik viel er in het uiterste noorden van Nederland sneeuw bij amper +1°C. Toch kregen ook wij een hint dat het koudere weer niet zo ver weg was. Op enkele plaatsen in Vlaanderen, onder meer rond Kortrijk en in de Vlaamse Ardennen, brak er gisteravond onweer los. Op grotere hoogte was de koude lucht immers wel tot onze omgeving doorgedrongen en het contrast met de zachte lucht aan de grond zorgde voor het gebliksem.

Vandaag woensdag rukt de zachte lucht eerst nog iets verder op naar het noorden. Een warmfront, verbonden aan een kleine depressie in het Kanaal, trekt voor de middag van zuid naar noord over onze regio. De maxima lopen op tot 12°C. In de loop van de namiddag volgt dan het koufront en gaat het kwik weer enkele graden naar beneden. Dat alles gaat gepaard met heel wat regen: 10 tot lokaal 20 mm. Ook in het noorden van Nederland wordt de kou vandaag verdreven.

Donderdag ligt er een depressie boven Ierland, maar begint ook het hogedrukgebied tussen Groenland en Noorwegen zich wat naar het zuiden uit te breiden. De koudere lucht wint weer wat terrein naar het zuiden en komt tot boven het noorden van Duitsland te liggen. In het uiterste noorden van Nederland liggen de maxima rond 3°C, maar bij ons in Vlaanderen is het nog altijd erg zacht, met maxima rond 10°C.

Vrijdag komt er nauwelijks verandering in deze situatie. Het is zacht in Vlaanderen, met maxima rond 10°C, veel bewolking en nu en dan een beetje regen. De koudere lucht bevindt zich boven het noorden van Duitsland, met daar maxima rond het vriespunt. In het noorden van Nederland liggen de maxima rond 3°C.

Zaterdag kan de koude lucht uit Scandinavië doordringen tot in Nederland. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Zaterdag breidt het hogedrukgebied zich uit tot boven Scandinavië. De depressie boven Ierland vult grotendeels op en er ligt een tweede ondiepe depressiekern boven het zuiden van Frankrijk. De wind draait bij ons naar het noordoosten. De koude lucht verovert grote delen van Nederland, waar zaterdag al de vorst invalt. Hoe ver de kou precies uitstroomt, is erg lastig in te schatten. Het Europese model laat tegen middernacht de vorstgrens zowat samenvallen met de Belgisch-Nederlandse grens. Ook het Amerikaanse model laat de koude lucht een groot deel van Nederland veroveren. Bij onze noorderburen valt er zaterdag enkele centimeters sneeuw, maar het ziet er voorlopig niet naar uit dat de sneeuw tot in Vlaanderen geraakt.

Dit is het sneeuwdek dat ECMWF berekent voor zaterdagavond. (bron: ecmwf)


Zondag kunnen dan de verschillen tussen Nederland en Vlaanderen enorm zijn. De hoofberekening van het Europese model voorziet in het noordoosten van Nederland maxima (!) rond -5°C, met een snijdende wind van 5 tot 6 Bft uit het oosten, op de Wadden zelfs een stormachtige 8 Bft. In de regio Gent liggen de maxima rond +5°C. Het Amerikaanse weermodel voorziet zondag maxima rond -4°C in grote delen van Nederland, maar rond +9°C in het zuiden van België.  In Nederland ligt er volgens het Europese model een sneeuwdek van 15 cm. In de noordelijke provincies van België ligt er een nat sneeuwdekje van een paar cm, in het zuiden van het land helemaal niets. 

Oorzaak van de onzekerheid op zondag is een lagedrukgebiedje, waarvan de kern nu boven België wordt berekend. Onnodig te zeggen dat een kleine verschuiving in de weersystemen gigantische gevolgen kan hebben voor het weerbeeld bij ons. Zakt de lagedrukkern wat meer naar het zuiden, dan komt ook Vlaanderen in de winterkou terecht. Ligt de kern uiteindelijk 50 kilometer meer naar het noorden, dan komt ook zuidelijk Nederland in de zachte lucht terecht.

Het Europese model berekent zondagnamiddag een depressiekernvoor de Belgische Kust. Op de Wadden staat dan een stormachtige oostenwind

Ook in het ensemble zien we de tweestrijd tussen het koude winterweer en het veel zachtere weer in onze omgeving. Het blijft dus afwachten wie van de twee aan het langste eind zal trekken. Voor het noorden van Nederland lijkt het een uitgemaakt zaak: daar slaat de winter vanaf zaterdag hard toe.

Ook voor volgende week liggen alle opties nog open.

De pluimverwachting voor het zuiden van Nederland (boven) en het noorden van Nederland (onder). Voor Noord-Nederland lijkt het winterweer een uitgemaakte zaak, voor het zuiden kan het nog alle kanten op. (bron pluimen: www.weerplaza.nl)




dinsdag 2 februari 2021

Europees en Duits weermodel berekenen forse winterinval

De hoofdberekening van het Europese weermodel ECMWF komt sinds gisteravond met een fameuze winterinval voor komend weekend. Geen halfslachtige toestanden zoals soms de voorbije weken, maar winterweer met alles er op en er aan: sneeuw, ijsdagen, een snijdende wind en 's nachts matige tot strenge vorst. Het Duitse weermodel ICON doet enthousiast mee met de winterse ontwikkelen. De operationele run van het Amerikaanse model én een deel van het ensemble van het Europese model tonen aan dat het nog geen uitgemaakte zaak is en dat er nog van alles kan fout lopen de komende dagen.

Hoge luchtdruk nabij IJsland en een depressie ten zuiden van ons: op die manier laat het Europese weermodel de winter komend weeken binnenvallen in onze omgeving. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Tot en met vrijdag blijven we in erg zachte, subtropische lucht (zie mijn bespreking van gisteren). Een depressiekern nabij en later boven de Britse Eilanden stuwt met een zuidwestelijke stroming die zachte lucht naar onze omgeving en verhindert dat de koude luchtmassa boven Scandinavië onze kant kan uitkomen.

Zaterdag verplaatst de opvullende depressie zich volgens het Europese weermodel naar het zuidoosten van Frankrijk. In Vlaanderen wordt de wind zwak en veranderlijk, in Nederland draait hij naar het oosten. De koude Scandinavische luchtmassa zakt naar het zuiden en verovert zaterdag al Denemarken en het uiterste noorden van Duitsland. Bij ons in Vlaanderen liggen de maxima zaterdag nog rond 5°C, maar in het noorden van Nederland valt de vorst in de loop van de dag binnen. Dat gebeurt (volgens de hoofdberekening van ECMWF) op een spectaculaire manier: met enkele centimeters sneeuw en een wind van 5 Bft uit het noordoosten. Een winterinval uit de boekjes dus.

Zondag zou dan de koude lucht ook Vlaanderen veroveren. De temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1500 meter) zakt in de loop van de dag tot -10° à -12°C. Op 2 meter hoogte zakt het kwik in de loop van de dag onder het vriespunt en er dwarrelen nu en dan wat sneeuwvlokken. Grote hoeveelheden sneeuw worden er niet verwacht. In de nacht van zondag op maandag daalt het kwik dan tot rond -5°C.

Op 1500 meter hoogte koelt het zondagavond af tot -12°C boven West-Vlaanderen, volgens de hoofdberekening van het Europese weermodel.


Volgens de hoofdberekening van het Europese model zou de oostelijke stroming zich begin volgende week handhaven, met een constante aanvoer van koude lucht uit het noordoosten. De temperatuur op 850 hPa blijft rond -10 à -12°C hangen. Dat zorgt in Vlaanderen voor maxima onder het vriespunt en minima rond -10°C. In Nederland voorziet deze berekening begin volgende week minima rond -15°C en in het noorden van Duitsland tot onder de -20°C.

Onzekerheid

Of het écht zover komt, is nog maar de vraag. Dat de koude luchtmassa tijdens het weekend onze kant op komt, lijkt vast te staan, maar van zodra deze koude lucht boven de warme Noordzee terecht komt, ontstaan er convectieve processen die zich moeilijk ver op voorhand laten inschatten. Eén van de risico's is dat er een kleine Noordzee-depressie ontstaat, die bij ons de wind uit het zuidwesten laat waaien, in plaats van uit het noordoosten. In dat geval blijft het uiteraard veel zachter, met nauwelijks of geen vorst. Een scenario waar het Amerikaanse model al enkele keren op hintte. Ook binnen het ensemble van ECMWF zijn er een beperkt aantal leden die het niet eens 's nachts laten vriezen vanaf het weekend (zo'n 15 procent van de leden).

Die onzekerheid zien we ook terug in de "ijspluim" voor midden-Nederland. De hoofdberekening laat 10 cm ijs ontstaan op ondiep water tegen midden volgende week. Het gemiddelde ligt maar rond 3 cm en behoorlijk wat leden voorzien helemaal geen ijs.

De ijspluim voor midden-Nederland (bron: knmi.nl)


Kort samengevat: de kans op koud winterweer vanaf zaterdag (voor Nederland) of zondag (voor Vlaanderen) is vrij groot, maar zekerheid is er nog niet.

maandag 1 februari 2021

Afwisseling tussen zachte en koude periodes blijft voortduren

Zoals verwacht was de neerslag het voorbije weekend een randgeval, met verspreid over Vlaanderen regen en natte sneeuw. Op grondniveau was het even koud als bij de sneeuwsituatie van twee weekends geleden, maar op grotere hoogte zat er deze keer een warmere laag, waardoor in de regio Gent zaterdag vrijwel de hele dag regen viel, en nog vrij veel ook (15 mm). Typisch voor deze winter: nu komen er weer enkele zachte dagen aan, waarna het tegen het weekend opnieuw kouder wordt.

Vandaag trekt een depressiekern pal over onze regio. Deze ochtend waaide de wind nog uit het oosten, voor de middag is hij zwak en veranderlijk en na de middag draait hij naar het noordwesten. Daardoor waait er zachtere zeelucht binnen. De maxima liggen rond 5°C. Nu en dan valt er een beetje regen of motregen.

Vannacht blijft het overwegend zwaarbewolkt tot betrokken, maar overwegend droog. Tegen de ochtend nadert een actief regengebied vanuit het zuidwesten. Door de bewolking en maritieme wind koelt het nauwelijks af, met minima rond 4°C.

Morgen ligt er een actief frontaal systeem boven onze regio (bron kaart: UK MetOffice)


Morgen trekt een actief frontaal systeem over onze omgeving, verbonden aan een depressiekern ten westen van Ierland. Er valt vrij veel regen (5 tot 10 mm). De wind draait naar het zuidwesten en voert maritiem subtropische lucht aan. De maxima zijn navenant: rond 11°C.

Woensdag ligt er een randdepressie pal voor de Nederlandse kust. Opnieuw valt er bij ons veel regen (10 mm of meer). De maxima liggen nog wat hoger dan op dinsdag: rond 12°C. Er staat in de regio Gent behoorlijk wat wind: tot 5 Bft uit ZW, later uit W. Boven Scandinavië en IJsland begint de luchtdruk te stijgen, maar dat heeft voorlopig weinig invloed op ons weerbeeld. De grens tussen ijskoud winterweer en veel zachter weer ligt woensdag ongeveer over het uiterste zuiden van Zweden en Noorwegen.

De wintergrens ligt woensdag boven het zuiden van Scandinavië. (bron kaart: GFS via wetterzentrale.de)


Donderdag stijgt de luchtdruk boven het hoge noorden nog meer, met 1040 hPa ten oosten van Groenland. Nog altijd heeft dat geen invloed op het weer bij ons. Boven de Britse Eilanden ligt er immers een depressiekern, die met een zuidwestelijke wind nog altijd zachte lucht naar de Lage Landen stuurt. Er zijn wel wat meer opklaringen dan op dinsdag en woensdag en er valt beduidend minder regen. De maxima liggen in de regio Gent rond 11°C.

Vrijdag verandert er weinig aan de situatie: hoge luchtdruk ten oosten van Groenland, een ijskoud Scandinavië, een scherpe wintergrens nabij Denemarken, maar ook een depressie boven de Britse Eilanden die verhindert dat deze koude lucht tot onze omgeving kan afzakken. Een occlusie verbonden aan deze depressie trekt over ons land en zorgt voor veel bewolking en ook wat regen, bij maxima rond 10°C. In het ensemble van het Europese model zien we een beperkt aantal leden die de koudere lucht stilaan wel tot onze omgeving laten afzakken, maar hun aantal is voorlopig nog verwaarloosbaar klein.

Zaterdag vult de depressie boven de Britse Eilanden langzaam op. De koude lucht kan wat meer naar het zuiden uitzakken. (bron kaart: ECMWF via wetterzentrale.de)


Zaterdag vult de Britse depressie op, terwijl het noordelijke hogedrukgebied prominent aanwezig blijft. De koude luchtmassa zakt iets verder naar het zuiden. De meeste berekingen houden de kou ten noorden van ons land, een iets groter aantal berekening dan op vrijdag laat ze ook doordringen tot onze regio. We maken de meeste kans op maxima rond 6°C, maar de onzekerheid wordt al wat groter, niet abnormaal gezien de termijn. Er wordt ook wat neerslag berekend, waarschijnlijk is dat regen, met een kleine kans op winterse neerslag.

Volgens de hoofdberekening van het Europese model breidt de hoge luchtdruk zich zondag en maandag wat verder uit naar het zuiden en veroveren de koude luchten (-10°C op 1500 meter hoogte) het noorden van Nederland. Ook bij ons gaat het kwik dan naar beneden, met maxima op zondag nog rond 5°C, op maandag zou het kwik overdag in Vlaanderen rond -2°C blijven steken. Uiteraard moeten we er op die termijn het ensemble bijnemen. Dan zien we dat we de meeste kans maken op maxima zondag rond 4°C en op maandag rond +1°C.

Volgens de hoofdberekening blijf het koude weer ook begin volgende week aanhouden, met maxima iets onder het vriespunt en 's nachts matige vorst. De hoofdberekening zit wel onderin het ensemble. De mediaan voor de maxima in de omgeving van Gent ligt begin volgende week rond +4°C en dat van de minima rond -3°C. Daarbij is er ook elke dag 50 procent kans op neerslag. Benieuwd waar we uiteindelijk zullen eindigen.

De ecmwf-ensembleverwaching voor Drongen (bron: ecmwf.org)