Op de grens tussen regen en sneeuw

De weerkaarten voor de komende dagen ogen op het eerste gezicht vrij winters, maar blijven tegelijk erg onzeker. Alles heeft te maken met de precieze koers die depressies zullen volgen. Op de langere termijn lijken de modellen voor echt winterweer te gaan, met zelfs een grote kans op ijsdagen. Maar ook hier is de nodige argwaan nog op zijn plaats.

Op de hoogtekaarten zien we dat de straalstroom momenteel boven het zuiden van Frankrijk en het noorden van Spanje loopt. Dat wil zeggen dat we in een westelijke stroming zitten, maar tegelijk ook aan de koude kant van de jet, in maritiem polaire lucht. Er bestaan twee uitstekende woorden om het weerbeeld te beschrijven dat daar in december bij hoort: "waterkoud" en "kwakkelweer". Het is een komen en gaan van depressies met bovenluchten die de ene keer precies koud genoeg zijn om winterse neerslag op te leveren, de volgende keer nét niet. Dat levert die typische mengelmoes op van regen, smeltende sneeuw en sneeuw. Bovendien is het vaak zeer moeilijk om in te schatten welke vorm van neerslag er precies zal vallen en waar de scheiding tussen de verschillende soorten komt te liggen: de ene keer in het westen van het land, de andere keer in Limburg of de Ardennen. Ik vrees dat we ons daar bij moeten neerleggen en dat valt soms moeilijk uit te leggen in een maatschappij die tegenwoordig bijna van minuut tot minuut en van gemeente tot gemeente willen weten welk soort weer we precies krijgen.

Vandaag is het een wisselvallige dag, met een komen en gaan van buien. In het westen zijn dat regenbuien, in het oosten geleidelijk opnieuw winterse buien en in de hoge Ardennen sneeuwbuien. De maxima liggen rond 6°C in het westen en rond het vriespunt op de Hoge Venen.
Komende nacht trekt een occlusiefront over onze omgeving. Het is dus zwaarbewolkt en er valt geregeld neerslag. Achter de occlusie koelt de bovenlucht opnieuw af, dus kan die neerslag opnieuw een winters tintje krijgen, maar droge sneeuw zit er voor Vlaanderen allicht niet in. Tijdens een sporadische opklaring kan het wel snel afkoelen, met lichte vorst aan de grond tot gevolg.
Morgen woensdag hangt er vooral in de voormiddag nog veel bewolking. Later op de dag komen er opklaringen, maar nemen ook de winterse buien in aantal toe. Die buien kunnen in heel Vlaanderen wat natte sneeuw opleveren. De maxima komen niet veel hoger uit dan +3 à +4°C. Alleen vlak aan zee is het enkele graden zachter, omdat de wind vanover het nog warme zeewater waait.
In de nacht van woensdag op donderdag komt het opnieuw tot lichte vorst. Het aantal winterse buien neemt tijdelijk af en de maxima liggen donderdag onveranderd rond 3 à 4°C. 's Avonds neemt de bewolking toe en dan wordt het spannend op de weerkaarten.

Sneeuw, natte sneeuw of regen  

Het Amerikaanse weermodel verwacht de kern vrijdagavond vlak ten zuiden van ons land. Het grensvlak tussen koude continentale lucht (met sneeuw) en zachtere zeelucht (met regen) is erg klein.

 De toenemende bewolking op donderdagavond is de voorbode van een frontaal systeem, verbonden aan een depressiekern die komt afzakken van boven de Noordzee. De weermodellen bereken deze kern vrijdag voorlopig boven onze omgeving. De precieze koers wordt cruciaal, want vlak ten noorden van de kern zijn de bovenluchten wat kouder en staat er ook aan de grond een aflandige wind. Daar valt zo goed als zeker sneeuw. Ten zuiden van de kern zijn de bovenluchten een fractie warmer en waait de wind ook nog eens van over zee. Daar valt de neerslag als regen. Het overgangsgebied tussen beide soorten neerslag is erg klein. Voorlopig ziet het er naar uit dat het grootste deel van Nederland met sneeuw te maken krijgt. Dat geldt ook voor het oostelijke deel van Vlaanderen. Voor het uiterste westen van België lijkt de kans groot dat de meeste neerslag als regen zal vallen. Het EPS van ECMWF berekent daar temperaturen tussen +1 en +5°C. Voor het centrum wordt het kantje boordje. Daar zal pas in laatste instantie duidelijk worden of er regen, natte sneeuw of sneeuw valt. Er wordt in elk geval behoorlijk wat neerslag berekend: zo'n 10 tot 15 mm. In de Hoge Venen is de situatie veel duidelijker. Daar valt vrijdag een pak sneeuw, bij maxima rond -2° en minima rond -5°C of nog lager.
Er staat vrijdag ook flink wat wind, waardoor het erg guur zal aanvoelen.

Verwachting na vrijdag

Wat er vrijdag precies gebeurt, zal ook het verdere vervolg bepalen. Omdat de luchtdruk begint te stijgen, neemt de wisselvalligheid af en komen er brede opklaringen. Als er een sneeuwdek ligt, kan het 's nachts flink afkoelen en blijft het ook overdag vrij koud. Ligt er geen sneeuw, dan koelt het ook veel minder af, met maxima rond 5 à 6°C en nauwelijks vorst tijdens de nachten.

Op de langere termijn valt het op dat de verschillende weermodellen eensgezind met een grote kans op echt winterweer komen. Ze berekenen blokkades ten noorden van ons, waardoor we eind volgende week in de koude continentale lucht terecht zouden komen. Die eensgezindheid is opvallend, maar het verleden leert ons dat dit geen garantie is op succes. Het tot stand komen van een blokkade is een delicaat proces, dat door de grofmazige weermodellen die de lange termijn berekenen, nogal eens fout wordt ingeschat. Volgens het EPS van de 12Z-run van gisteren was er rond half december in Vlaanderen ruim 60 procent kans op ijsdagen, in de 00-run van deze ochtend is dat percentage flink afgezwakt. We zullen het nog wel een paar keer zien veranderen de komende dagen.

De koude berekeningen van het Europese weermodel voor de langere termijn. Ook de onzekerheid vanaf vrijdag is goed te zien (bron: www.weerplaza.nl).