Winterse strijd boven de Lage Landen

 Het ziet er meer en meer naar uit dat er zich vanaf het weekend in onze omgeving een bitse strijd zal afspelen tussen erg koude en veel zachtere luchtmassa's. Op de grens tussen beide luchtmassa's valt er een pak sneeuw. Ten noorden van die wintergrens vries het ook overdag, ten zuiden ervan vriest het zelfs 's nachts niet eens. De grens is messcherp en komt vanaf zaterdag in onze omgeving te liggen. Voor het noorden van Nederland is het vrijwel zeker: zij duiken vanaf zaterdag de échte winter in. Of we in Vlaanderen aan de koude dan wel de zachte kant terecht komen, daar durf ik mij nog altijd niet over uitspreken.

Dit zijn de maxima die het Europese model voor zondag verwacht: van bitterkoud in het noorden van Nederland tot zacht in het zuiden van België. (bron: ecmwf)

Die scherpe wintergrens lag trouwens gisteren ook al niet zo ver uit onze buurt. In Drongen haalden we een maximum van 11°C. Verre van winters dus, maar op hetzelfde ogenblik viel er in het uiterste noorden van Nederland sneeuw bij amper +1°C. Toch kregen ook wij een hint dat het koudere weer niet zo ver weg was. Op enkele plaatsen in Vlaanderen, onder meer rond Kortrijk en in de Vlaamse Ardennen, brak er gisteravond onweer los. Op grotere hoogte was de koude lucht immers wel tot onze omgeving doorgedrongen en het contrast met de zachte lucht aan de grond zorgde voor het gebliksem.

Vandaag woensdag rukt de zachte lucht eerst nog iets verder op naar het noorden. Een warmfront, verbonden aan een kleine depressie in het Kanaal, trekt voor de middag van zuid naar noord over onze regio. De maxima lopen op tot 12°C. In de loop van de namiddag volgt dan het koufront en gaat het kwik weer enkele graden naar beneden. Dat alles gaat gepaard met heel wat regen: 10 tot lokaal 20 mm. Ook in het noorden van Nederland wordt de kou vandaag verdreven.

Donderdag ligt er een depressie boven Ierland, maar begint ook het hogedrukgebied tussen Groenland en Noorwegen zich wat naar het zuiden uit te breiden. De koudere lucht wint weer wat terrein naar het zuiden en komt tot boven het noorden van Duitsland te liggen. In het uiterste noorden van Nederland liggen de maxima rond 3°C, maar bij ons in Vlaanderen is het nog altijd erg zacht, met maxima rond 10°C.

Vrijdag komt er nauwelijks verandering in deze situatie. Het is zacht in Vlaanderen, met maxima rond 10°C, veel bewolking en nu en dan een beetje regen. De koudere lucht bevindt zich boven het noorden van Duitsland, met daar maxima rond het vriespunt. In het noorden van Nederland liggen de maxima rond 3°C.

Zaterdag kan de koude lucht uit Scandinavië doordringen tot in Nederland. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Zaterdag breidt het hogedrukgebied zich uit tot boven Scandinavië. De depressie boven Ierland vult grotendeels op en er ligt een tweede ondiepe depressiekern boven het zuiden van Frankrijk. De wind draait bij ons naar het noordoosten. De koude lucht verovert grote delen van Nederland, waar zaterdag al de vorst invalt. Hoe ver de kou precies uitstroomt, is erg lastig in te schatten. Het Europese model laat tegen middernacht de vorstgrens zowat samenvallen met de Belgisch-Nederlandse grens. Ook het Amerikaanse model laat de koude lucht een groot deel van Nederland veroveren. Bij onze noorderburen valt er zaterdag enkele centimeters sneeuw, maar het ziet er voorlopig niet naar uit dat de sneeuw tot in Vlaanderen geraakt.

Dit is het sneeuwdek dat ECMWF berekent voor zaterdagavond. (bron: ecmwf)

Zondag kunnen dan de verschillen tussen Nederland en Vlaanderen enorm zijn. De hoofberekening van het Europese model voorziet in het noordoosten van Nederland maxima (!) rond -5°C, met een snijdende wind van 5 tot 6 Bft uit het oosten, op de Wadden zelfs een stormachtige 8 Bft. In de regio Gent liggen de maxima rond +5°C. Het Amerikaanse weermodel voorziet zondag maxima rond -4°C in grote delen van Nederland, maar rond +9°C in het zuiden van België.  In Nederland ligt er volgens het Europese model een sneeuwdek van 15 cm. In de noordelijke provincies van België ligt er een nat sneeuwdekje van een paar cm, in het zuiden van het land helemaal niets. 

Oorzaak van de onzekerheid op zondag is een lagedrukgebiedje, waarvan de kern nu boven België wordt berekend. Onnodig te zeggen dat een kleine verschuiving in de weersystemen gigantische gevolgen kan hebben voor het weerbeeld bij ons. Zakt de lagedrukkern wat meer naar het zuiden, dan komt ook Vlaanderen in de winterkou terecht. Ligt de kern uiteindelijk 50 kilometer meer naar het noorden, dan komt ook zuidelijk Nederland in de zachte lucht terecht.

Het Europese model berekent zondagnamiddag een depressiekernvoor de Belgische Kust. Op de Wadden staat dan een stormachtige oostenwind

Ook in het ensemble zien we de tweestrijd tussen het koude winterweer en het veel zachtere weer in onze omgeving. Het blijft dus afwachten wie van de twee aan het langste eind zal trekken. Voor het noorden van Nederland lijkt het een uitgemaakt zaak: daar slaat de winter vanaf zaterdag hard toe.

Ook voor volgende week liggen alle opties nog open.

De pluimverwachting voor het zuiden van Nederland (boven) en het noorden van Nederland (onder). Voor Noord-Nederland lijkt het winterweer een uitgemaakte zaak, voor het zuiden kan het nog alle kanten op. (bron pluimen: www.weerplaza.nl)