dinsdag 28 december 2021

Laatste dagen van 2021 verlopen uitzonderlijk zacht

Het zijn alweer harde tijden voor wie houdt van schaatsen op natuurijs in de Lage Landen. Een vervelend samenspel tussen een zuidelijk gelegen hogedrukgebied en een Atlantische depressie zorgt voor een opstuw van subtropische lucht naar onze omgeving. De laatste dagen van 2021 verlopen daardoor uitzonderlijk zacht en misschien zelfs recordzacht met maxima rond 14 à 15°C. Begin januari wordt het opnieuw wat minder zacht, maar winterweer staat voorlopig nog niet op het programma.

Dooiperiodes zijn vaak goed voor schaatsers in het hoge noorden. Als het nadien weer gaat vriezen ligt het ijs er weer perfect bij.


Ook de Alpen ontsnappen niet aan het uitzonderlijk zachte weer. Aangezien de schaatstochten op de Weissensee in Oostenrijk deze winter omwille van corona zijn geschrapt, ga ik deze winter niet berichten over de schaatsmogelijkheden daar.

In Scandinavië zijn de omstandigheden een stuk beter. Ook daar rukt de zachte lucht soms op, vooral in het zuiden, maar november was daar zo uitzonderlijk koud dat er op de meeste plaatsen al een dikke ijsvloer ligt. Een korte dooiperiode is dan zelfs goed voor het ijs. De geveegde natuurijsbanen worden dan op natuurlijke wijze "gespoeld" en de sneeuw op de meren kan dan gaan "stöpen". Dat is een Zweeds woord dat zich moeilijk laat vertalen. Het betekent dat de ijsvloer onder het gewicht van de natte sneeuw naar beneden wordt gedrukt en dat de sneeuwlaag zich volledig vol zuigt met water. Als het daarna weer gaat vriezen, ligt er een egale en harde, grijze ijsvloer die opnieuw perfect beschaatsbaar is. "Stöpis" is dus geen sneeuwijs, dat qua kwaliteit vaak erg bedenkelijk is.

De zuidelijk gelegen lagedrukgebieden stuwen zachte zeelucht naar de Benelux, maar Scandinavië blijft vrijwel altijd aan de koude kant van de depressies liggen. Alleen in het meest zuidelijke deel van Zweden ligt de temperatuur te hoog. Ten noorden van de lijn Göteborg-Jönköping-Norrköping zijn de omstandigheden vrij goed.



Wie deze site al een tijdje volgt, weet dat ik een old school meteoroloog ben die weinig of geen waarde hecht aan langetermijnverwachtingen. Weersverwachtingen zijn vrij betrouwbaar tot vijf dagen ver, de "pluim" van het ensemble geeft een mogelijke trend aan tot 10 dagen vooruit. Het laatste deel van de 15-daagse pluim is naar mijn mening al niet meer bruikbaar om concrete verwachtingen op te stellen en neem ik zelf nooit mee in mijn verwachting.. Er wordt veel onderzoek gedaan naar maand- en seizoensverwachtingen, maar bruikbare uitkomsten leveren ze voorlopig voor onze omgeving nog niet op. Het bekijken van de uitvoer van het maandmodel van ECMWF, die 2 keer per week beschikbaar komt, kan leerzaam en interessant zijn, maar het opmaken van een concrete verwachting aan de hand van deze modeluitvoer is zinloos en schept alleen maar verkeerde verwachtingen.

donderdag 23 december 2021

Wintergrens loopt met kerst vast boven Nederland

De voorbije dagen waren in Vlaanderen licht winters, met mooi berijpte landschappen en plaatselijk matige vorst. Hier in Drongen daalde het kwik gistermorgen tot -6°C. Dat zit er de komende dagen niet meer in. Op kerstdag zakt de wintergrens tijdelijk weer tot over Nederland, maar daarna trekt ze zich (ver) naar het noorden en oosten terug.

Het Hallerbos in Vlaams-Brabant bood gisteren een winterse aanblik, compleet met een (dun) laagje natuurijs.


De koude nachten zorgden voor het eerste, erg beperkte, schaatsplezier in Nederland. We zagen mooie beelden van schaatsende kinderen op opgespoten ijsbanen, waar vrijwilligers na hard nachtelijk labeur een laagje natuurijs op het asfalt hadden aangebracht. We zagen ook bedenkelijke beelden van "schaatsers" die een veel te dun laagje ijs op een ondergelopen weiland vandaliseerden, om zo toch maar de eersten te kunnen zijn die zich op natuurijs waagden.

De verwachting voor de kerstdagen bleef lang onzeker. Ons weer wordt dan bepaald door depressiekernen die een zuidelijke koers varen. Een occlusiefront van zo'n depressie vormt de scheiding tussen koude lucht met sneeuw en veel zachtere lucht met regen. Heel lang bleef onduidelijk waar die grens precies kwam te liggen en per modeluitdraai kwam er wel een andere oplossing uit de bus. In zo'n geval kan je niet anders dan rustig afwachten naar welke oplossing de verschillende modeluitvoeren uiteindelijk zullen convergeren. Zolang dat niet éénduidig is, kan je als meteoroloog alleen maar wijzen op de onzekerheid. Na elke nieuwe uitvoer afwisselend koud en warm blazen, is echt geen goed idee en ondermijnt alleen maar het vertrouwen in de operationele meteorologie.

Bron kaart:UK MetOffice.


Inmiddels is er wel een vrij grote duidelijkheid over de situatie. Het occlusiefront komt op zaterdag (kerstdag) over de Lage Landen te liggen (zie kaart hierboven). Het midden en noorden van Nederland komen daarbij tijdelijk in de kou terecht, met vorst en sneeuw. Vlaanderen blijft aan de zachte kant van het front, met regen en een temperatuur die ruim boven het vriespunt blijft.

Na de kerstdagen zit een terugkeer van de winter er niet meteen in. De straalstroom loopt weliswaar erg zuidelijk, maar een depressiekern nabij Bretagne stuurt met een zuidenwind maandag erg zachte lucht naar ons land. Ook het jaareinde lijkt erg zacht te gaan verlopen.

Eén van de volgende dagen post ik hier een bijdrage over de schaatsmogelijkheden in de rest van Europa.

maandag 20 december 2021

Enkele nachten met lichte tot matige vorst

De komende nachten gaat het licht en misschien zelfs matig vriezen, maar een aanloop naar een langdurige vorstperiode is dit niet. Heel eventjes stroomt er wat koudere lucht uit het noordoosten binnen en in combinatie met opklaringen onder een hogedrukkern zorgt dit dus voor een tweetal vorstnachten. Vanaf woensdag verplaatst de hogedrukkern zich  naar Oost-Europa. De wind ruimt daardoor bij ons verder door naar het zuiden. Daarmee stroomt er weer gevoelig zachtere lucht binnen. Eerst alleen nog op grotere hoogte, maar vanaf donderdag ook op grondniveau.

Aanvriezende nevel en mist zijn voorlopig de meest 'winterse' taferelen die we mogen verwachten.


Morgen dinsdag en overmorgen woensdag worden dus twee koude dagen, met maxima in Vlaanderen iets boven het vriespunt en minima morgen rond -3°C in de regio Gent en woensdag rond -5°C. Hier en daar kan een dun ijslaagje ontstaan, maar dat is geen lang leven beschoren. Donderdag trekt een warmfront over onze regio en tegen donderdagavond is het kwik al opgelopen tot 8 à 10°C. Er staat dan ook een stevige zuiden- tot zuidwestenwind en er valt nu dan wat regen. Het beetje ijs dat er hier en daar ligt, zal dus snel weer verdwenen zijn.

Ook kerstavond, vrijdag 24 december, verloopt in Vlaanderen erg grijs en zacht, met nu en dan wat regen en een temperatuur rond 9°C. Voor kerstdag, zaterdag 25 december, zijn de verwachtingen nog wat onzeker. Ons weer wordt dan bepaald door een zuidelijk gelegen depressie, met kern ten zuiden van Ierland. Er ligt dan een occlusiefront in onze buurt. Ten noorden van deze occlusie waait de wind uit de oostelijke sector, met aanvoer van koude landlucht. Ten zuiden ervan voert een zuidenwind erg zachte zeelucht aan. Het is nog niet helemaal duidelijk waar deze scheidingslijn precies komt te liggen.

Ook voor de dagen daarna blijft deze onzekerheid nog in de weerkaarten zitten, waardoor er over het weer na het kerstweekend nog weinig zinnigs te vertellen valt. 

dinsdag 14 december 2021

Hogedrukgebieden nemen het over

Eerst en vooral een persoonlijke mededeling. Omwille van familiale omstandigheden, heb ik momenteel weinig vrije tijd en dus ook weinig gelegenheid om hier veel bijdrages te schrijven. Aangezien de weerkaarten op langere termijn er interessant uitzien, doe ik mijn best om de situatie hier in de gaten te houden.

Een hogedrukkern ligt zaterdag boven de Noordzee en zorgt bij ons voor rustig, maar grijs en vrij zacht weer. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Nadat lagedrukgebieden het eerste deel van december voor erg nat weer hebben gezorgd, komt er de volgende dagen een complete omwenteling. Vanaf nu zwaaien hogedrukgebieden voor langere tijd de plak. Vandaag ligt het centrum van een hogedrukgebied boven de Alpen. Daar is de voorbije tijd veel sneeuw gevallen, dus het is er momenteel prachtig skiweer. Bij ons staat er op de noordelijke flank van deze anticycloon een zuidwestelijke stroming. De aangevoerde lucht is dus nog zacht en vochtig. Dat resulteert in vaak grijs weer, met nu en dan wat motregen en temperaturen die overdag rond 10 graden liggen en ook 's nachts nauwelijks of niet dalen.

Vanaf morgen verplaatst het hogedrukgebied zich wat naar het noorden, tot boven onze omgeving. Het blijft dus erg rustig en ook nog zacht, omwille van de bewolking. 

Vrijdag ligt de anticycloon boven de Britse Eilanden, waardoor de wind bij ons naar het noordwesten tot noorden draait. Neerslaggebieden worden ver uit de buurt gehouden, maar de luchtmassa blijft wel vochtig. Lage bewolking maakt nog altijd de dienst uit. De maxima liggen iets lager, rond 8°C. Door de bewolking blijft de temperatuur 's nachts nog altijd ruim boven het vriespunt.

Tijdens het weekend zien we het hogedrukgebied zich nog wat verder uitbreiden naar het noorden, maar het centrum blijft zich ophouden boven de Britse Eilanden. De maxima liggen dan in de omgeving van Gent nog altijd rond 7 graden, maar de kans op lichte vorst tijdens de nachten neemt stilaan toe.

Voor volgende week zal er veel van afhangen waar het hogedrukgebied precies terecht zal komen. Zoals altijd bij de vorming van een blokkade, is dat op die termijn erg lastig in te schatten. In het ensemble van het Europese weermodel zien we nog niet meteen een duidelijke voorkeur. In de staafdiagrammen van het ensemble zien we in de aanloop naar de kerstdagen een kans van 75 procent op vorst tijdens de nachten. De mediaan van de berekeningen voor de maximumtemperatuur ligt rond 2 à 3 graden, de kans op ijsdagen (met dus een maximum onder het vriespunt) is niet groter dan 10 procent voor de omgeving van Gent.

Het hoge noorden

In Scandinavië is er een eind gekomen aan de periode met extreem lage temperaturen. Vooral in het zuiden is de dooi volop ingetreden, in het noorden handhaaft de vorst zich wel, maar de extreem lage waarden van -40°C en lager zijn er verdwenen. Tot en met zaterdag rukt de dooi er nog wat meer op naar het noorden, want het hogedrukgebied boven onze omgeving stuurt zachte oceaanlucht naar Scandinavië. Als later het hogedrukgebied zich uitbreidt naar het noorden, wordt het ook daar weer kouder.

De natuurijsbaan van Tavelsjö (Umeå, noord-Zweden) is open en wordt onderhouden met het groot materiaal (foto: Mattias Bornerberg)


Het zachtere weer hoeft geen slecht nieuws te zijn voor de schaatsmogelijkheden in Zweden en Noorwegen. De voorbije koude weken is er een dikke ijsvloer ontstaan, waardoor heel wat geveegde natuurijsbanen er al open zijn en goed onderhouden kunnen worden. Een dooiperiode kan er zelfs voor zorgen dat de kwaliteit van het ijs weer verbetert als het opnieuw begint te vriezen.

vrijdag 3 december 2021

Waterkoud, maar echte winter blijft op afstand

Inmiddels is duidelijk geworden dat de échte Scandinavische koude na het weekend niet zal doordringen tot Vlaanderen, tot spijt van de winterliefhebbers en tot opluchting van heel wat andere mensen. We hebben dezer dagen wel te maken met het weertype dat mij het minst van al kan bekoren: waterkoud weer met een temperatuur enkele graden boven het vriespunt. Van dit weertype zijn we nog lang niet verlost.

(bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Veel heeft het niet gescheeld, of de Noord-Europese winter was toch doorgedrongen tot de Lage Landen. Op dit ogenblik ontstaat, zoals al een tijdje verwacht, een hogedrukgebied boven het ijskoude Scandinavië. Een oostelijke wind transporteert de kou zondag tot boven Denemarken en het noorden van Duitsland. Een depressie boven de Noordzee zakt niet diep genoeg naar het zuiden om de koude lucht ook tot bij ons te brengen. Wij krijgen te maken met een noordwestelijke stroming, waardoor de lucht in de onderste lagen opgewarmd wordt door het zeewater. Er kan nu en dan een winterse bui vallen, maar de maxima blijven in Vlaanderen ruim positief. Ook 's nachts blijft het kwik iets boven het vriespunt. Alleen tijdens een goed gemikte opklaring kan het een graadje vriezen.

Dinsdag en de dagen daarna bepalen Atlantische depressies ons weerbeeld. Ze varen een vrij zuidelijke koers, maar het ziet er naar uit dat Vlaanderen vaak in de vrij zachte lucht blijft vertoeven. Het noorden van Nederland maakt meer kans om nog een gulpje van de koudere lucht mee te pikken aan de noordkant van de depressiekernen. Mogelijk valt daar soms wat (natte) sneeuw. De luchtdruk boven Scandinavië blijft immers voorlopig nog hoog en de grens tussen koud en zachter weer ligt de komende week nooit echt ver uit de buurt.


woensdag 1 december 2021

Historisch koud in Zweden, kwakkel bij ons

Scandinavië beleefde de voorbije dagen de koudste novemberdagen in 50 jaar, met plaatselijk temperaturen tot -37°C. Een aantal geveegde natuurijsbanen zijn er al open gegaan, dat is erg vroeg voor de tijd van het jaar. Of die Scandinavische kou ook kan doordringen tot Vlaanderen en Nederland, is nog lang niet zeker. Guur weer staat er wel in de verwachting en de Hoge Venen duiken volgende week wél de winter in.

Ik was vorige week in mijn huis in Zweden, net op tijd om er de winter te zien invallen. Inmiddels is het er bitter koud (en ben ik helaas terug in België...)


Ook de komende dagen blijft het nog koud in het hoge noorden. Depressies boven Denemarken en het westen van Rusland zorgen er voor een noordelijke stroming. De nachten zijn er lang. Bij helder weer en weinig wind kan het er plaatselijk extreem sterk afkoelen. Temperaturen tussen -30 en -40°C zijn er de eerste dagen van december weer haalbaar en een echte verzachting is er de komende 10 dagen niet aan de orde.

Bij ons zorgt de Deense depressie voor een snelle terugkeer van de noordwestelijke stroming. Er wordt onstabiele, maritiem polaire lucht aangevoerd. Dat levert een weertype op dat we nog kennen van de voorbije weken: soms stevige buien die een winters karakter kunnen hebben in het laagland en sneeuwbuien in de Hoge Venen. De maxima liggen morgen donderdag rond een graad of 5, in de nacht van donderdag op vrijdag kan het lichtjes vriezen.

Morgen donderdag komen we opnieuw in maritiem polaire lucht terecht. Het traject over zee zorgt ervoor dat de lucht in de onderste lagen opwarmt en de scherpste kantjes van de kou er af gaan. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)


Vrijdag heeft de depressiekern zich verplaatst van Denemarken naar de Baltische Staten. Boven het noorden van Scandinavië ontwikkelt er zich een koud hogedrukgebied, wat de temperatuur er nog meer doet dalen, zoals hierboven al aangehaald. Bij ons krimpt de stroming naar het westen tot het zuidwesten, waardoor er tijdelijk weer zachtere lucht wordt aangevoerd. De middagtemperatuur ligt vrijdag in de regio Gent rond 3°C, maar de temperatuur loopt 's avonds verder op. Er valt vrijdag neerslag vanaf het westen en mogelijk is dat in West- en Oost-Vlaanderen eerst wat smeltende sneeuw, die later wel overgaat in regen. 

Volgens het Europese weermodel begint de neerslag vrijdag als natte sneeuw, wat mogelijk zelfs een sneeuwdekje zou kunnen opleveren in West- en Oost-Vlaanderen. Deze kaartjes zijn vaak wel wat te voortvarend. (bron: ecmwf.org)


Zaterdag is het zwaarbewolkt tot betrokken en regenachtig, met maxima rond 8°C in de regio Gent. Na de middag draait de wind opnieuw naar het noordwesten en begint het af te koelen, zonder dat we evolueren naar winterse toestanden. In de nacht van zaterdag op zondag liggen de minima in het westen van Vlaanderen rond +2°C.

Zondag is een wisselvallige dag, met regenbuien en heel misschien ook een winterse bui. De maxima liggen in de regio Gent rond 5°C. Het hogedrukgebied boven Scandinavië blijft voorlopig te noordelijk liggen om de echte winterkou tot bij ons te krijgen.

Zoals de weerkaarten er nu bijliggen, komen we maandag in een zadelgebied terecht. Dat is een erg rustig gebied tussen hoge- en lagedrukgebieden in. Door dat gebrek aan stroming kan de kou uit het noorden ons niet echt bereiken. Bij voldoende opklaringen kan het 's nachts wel licht vriezen en de maxima liggen rond 4°C. Er kan plaatselijk een winterse bui vallen.

Begin volgende week bevinden we ons in een zadelgebied. De stroming is net niet sterk genoeg om de Scandinavische kou tot bij ons te krijgen. (bron: ecmwf via wetterzentrale.de)


Ook de dagen daarna blijven we wellicht in het grensgebied tussen zachte en koudere lucht. Daarbij lijkt de kans op positieve temperaturen wat groter dan de kans op vorst. Licht winterse perikelen zijn niet uitgesloten, maar de echte winterkou laat nog op zich wachten. We maken de meeste kans op kwakkelweer, met minima rond of iets onder het vriespunt en maxima tussen 3 en 5°C. 

De Hoge Venen mogen zich wel opmaken voor een winterse week. Daar komt het kwik vanaf zondag nauwelijks nog boven het vriespunt, ook niet overdag, en valt er geregeld sneeuw. De winter is dus niet ver uit de buurt.

De ensemble-verwachting voor de temperatuur in Mont Rigi, op de Ardense hoogten: vrijwel permanente vorst vanaf zondag. (bron: ecmwf.org)