Aan de opvallend kou in Scandinavië van de voorbije maand, komt zo stilaan een eind. In het noorden kan de winter zich vandaag nog handhaven, in het zuiden is hij al een tijdje van de weerkaarten geveegd. De komende dagen rukt de zachte lucht verder op naar het noorden. De hogedrukgebieden in het noorden van Europa hebben plaats gemaakt voor depressies en boven Centraal-Europa ligt nu een knoert van een warmbloedige anticycloon. Aan de noordelijke flank van deze anticycloon staat een westelijke stroming, die zachte subtropische lucht tot ver in het Europese continent blaast.
 |
| De straalstroom ligt vandaag zaterdag 16 december 2023 ten noorden van onze omgeving en blaast zachte zeelucht ver Europa in. (Kaart: ecmwf via wetterzentrale.de) |
Het is geen onbekend fenomeen. Ook in het hoge noorden houdt strenge vrieskou zelden een volledige winter aan. Ook daar zijn er geregeld perioden met minder koud weer.
Bij ons zorgt het Centraal-Europees hogedrukgebied tijdelijk voor een periode met droger weer. Actieve neerslagzones volgen noodgedwongen een noordelijke koers en kunnen ons niet bereiken. Helaas zorgt het ingevangen vocht wel voor grijs weer, met lage bewolking en nu en dan zelfs wat lichte motregen. De luchtmassa is op grotere hoogte warm en de bewolking zorgt ervoor dat er 's nachts weinig warmte kan uitstralen. Ondanks de hoge stand van de barometer krijgen we dus zacht weer.
Tot en met maandag komt er in deze situatie weinig verandering. Dinsdag diept er zich een randdepressie uit boven de Noordzee, waarvan het actieve frontale systeem over ons land trekt. Gedaan dus met de drogere periode. Het hogedrukgebied boven Europa pakt z'n biezen en we komen in een westelijke tot noordwestelijke stroming terecht. De aangevoerde luchtmassa wordt maritiem polair van oorsprong. We krijgen vanaf woensdag wisselvallig weer, met maxima rond 10°C. Dat is zachter dan normaal, wat toch opmerkelijk is in december bij een westelijke tot noordwestelijke stroming met aanvoer van polaire lucht. Het is in dit soort details dat de klimaatverandering zich laat opmerken.
 |
| Dinsdag bevinden we ons in de warme sector van een randdepressie met kern boven het zuiden van Engeland. (Kaart: UK MetOffice) |
Omdat het Centraal-Europese hogedrukgebied vanaf woensdag van de weerkaarten verdwijnt, kan de koude lucht weer dieper uitzakken boven Scandinavië, waardoor ook het zuiden van Zweden een kans maakt op een witte Kerst, wat de afgelopen winters niet altijd het geval was.
De natuurijsbanen in midden en noordelijk Zweden hoeven niets te vrezen van de tijdelijke opwarming, die in het zuiden krijgen het wel moeilijk de komende dagen.
Een weermodel is en blijft een model
Als operationeel marien meteoroloog ben ik vooral bezig met weersverwachtingen op de korte termijn. Ik weet uit ervaring hoe de weerkaarten vanaf een dag of 4 vooruit kunnen wijzigen, vaak geniepig en subtiel, heel soms radicaal. Ondanks de vooruitgang van de weermodellen ben ik daardoor in de loop der jaren sceptischer geworden over langetermijnverwachtingen. Een omslag naar winterweer laat zich zelden uitgesproken zien in ensembles van 14 dagen vooruit, laat staan in maand- of seizoensverwachtingen. De ensemble-techniek maakt het mogelijk om een trend tot een dag of 10 te ontwaren, maar dat dient altijd te gebeuren met de nodige omzichtigheid, zelfs bij een op het eerste zicht erg eensgezind ensemble. De uitkomst van een weermodel ziet er erg realistisch uit, maar het is en blijft een immens vereenvoudigde voorstelling van de werkelijkheid, met alle beperkingen vandien.
Een weersomslag begint dikwijls vrij onverwachts met subtiele wijzigingen in de weerkaarten van 4 tot 5 dagen vooruit, waarna het ensemble mee in die richting evolueert.
