Scandinavische diepvrieskou sijpelt mondjesmaat door

Scandinavië is nu echt de diepvries ingedoken, met de voorbije nacht zelfs een -34,7°C in Buresjön in Zweeds Lapland. Dat is erg koud voor november. Uiteraard wordt er in Zweden nu volop geschaatst. In Tavelsjö is zelfs een eerste geveegde natuurijsbaan open gegaan van 2,5 kilometer lengte. Met de koude vooruitzichten zullen ook de langere banen binnenkort kunnen opengaan. De mogelijkheden voor nordic skating zijn er vrijwel onbeperkt. Nu en dan sijpelt er wat van deze noordse kou naar de Lage Landen door, maar voorlopig niet voldoende om vorst van betekenis op te leveren. In de hoge Ardennen ligt er wel voor het eerst deze winter een sneeuwdek, dankzij deze koude polaire lucht.

De meren in Zweden vriezen nu volop dicht.

Op de hoogtekaarten zien we de straalstroom sterk meanderen en een duik maken van Groenland naar Spanje en Portugal, om vervolgens weer te klimmen via de Alpen naar het zuiden van Finland en noordwesten van Rusland. Het golfdal is gevuld met koude polaire lucht. Bij ons gaan de scherpste kantjes van de kou er af, omdat de lucht over de relatief warme oceaan en Noordzee reist. Op grotere hoogte is de lucht nog koud genoeg om sneeuw op te leveren in de Ardennen en de Alpen. Ook in het Nederlandse en Vlaamse binnenland valt er hier en daar sneeuw. Bij opklaringen tijdens de nachten vriest het licht.

De straalstroom meandert sterk. Noord- en noordwest-Europa bevinden zich aan de koude kant van deze "luchtrivier" (bron kaart: gfs via wetterzentrale.de).

Het koudere, gure weertype houdt aan tot en met maandag. Dinsdag komen we tijdelijk in de warme sector van een Atlantische depressie terecht, met temperaturen in het laagland rond 10°C, ook 's nachts. Woensdagavond passeert het koufront en keert het guurdere weertype terug. Er is dan opnieuw kans op winterse neerslag en wat lichte vorst tijdens de nachten. 

De minima en maxima voor Gent volgens de 50 berekeningen van het ensemble van ecmwf (bron: ecmwf.org)

Vanaf 6 december lijkt de kans op kouder winterweer wat toe te nemen, onder invloed van een noordelijk hogedrukgebied. Ongeveer de helft van de eps-leden berekenen dan lichte tot matige vorst tijdens de nachten. Dat betekent uiteraard ook dat de andere helft geen vorst berekent. Het blijft in elk geval de moeite lonen om de weerkaarten in de gaten te houden, en dat kunnen we niet elke winter zeggen.

Eerste koudere periode komt er aan

Voor het eerst dit najaar lijkt een koudere periode in zicht. Er ontstaat komend weekend een blokkade op de noordelijke Atlantische Oceaan, waardoor de stroming bij ons naar het noorden tot noordoosten ruimt. Zondag trekt een koufront over ons land en de dagen daarna neemt de kans op winterse neerslag en vorst tijdens de nachten toe.

Maandag komen we in een noordoostelijke stroming terecht. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Tot en met zaterdag bepaalt een hogedrukkern ten zuiden van ons land ons weerbeeld. We krijgen tot dan rustig en soms erg grijs weer in Vlaanderen, met zacht weer voor de tijd van het jaar. De maxima liggen rond 12°C, de minima rond 8°C. Absoluut geen winterse toestanden dus.

Zondag zien we een belangrijke verandering op de weerkaarten. Het Zuid-Europese hogedrukgebied verzwakt en trekt weg naar het oosten. Een ander exemplaar vat post ten zuiden van IJsland. Daardoor ruimt de stroming in onze omgeving zondag van het westen naar het noorden. Dat gaat gepaard met de doortocht van een koufront. Verwacht ook dan nog geen winterse toestanden. Het kwik loopt zondag nog op tot 9 à 10°C en daalt na de passage van het koufront tot 7°C.

Maandag zou het hogedrukgebied een uitloper ontwikkelen naar het zuiden van Scandinavië, terwijl er boven de Golf van Biskaje een ondiepe depressiekern ligt. De stroming ruimt dan bij ons verder door naar het noordoosten. Er hangt eerst nog veel lage bewolking, bij maxima rond 7 à 8°C in de regio Gent. Als het in de nacht van maandag op dinsdag voldoende uitklaart, kan het licht vriezen. Die kans ligt momenteel rond 50 procent.

Dinsdag zou dan, volgens de ensembleverwachting van ECMWF, een zonnige maar koude dag worden, met maxima niet veel hoger dan 5°C. De hoofdberekening houdt het zelfs bij een zuinige 3°C.

De ensembleverwachting voor de temperatuur in de regio Gent de komende 10 dagen (bron: ecmwf.org)

Vanaf woensdag lijkt de kans groot dat we in een noordelijke hoogtestroming terecht komen, in stand gehouden door een hogedrukblokkade op de noordelijke Atlantische Oceaan. De bovenluchten koelen verder af, tot rond -6°C op 850 hPa (ongeveer 1500 meter hoogte). De onderste luchtlagen worden opgewarmd door het relatief warme zeewater. Dat alles zorgt voor een wisselvallig weerbeeld, met buien die soms een winters karakter kunnen hebben. De maxima liggen in de regio Gent vanaf woensdag meestal rond 6°C. De kans op lichte vorst tijdens de nachten ligt eerst rond 25 en later rond 50 procent. Mogelijk krijgen we dus een licht winters weerbeeld.

Schaatsen in Scandinavië

In grote delen van noordelijk Scandinavië is het natuurijsseizoen volop begonnen. Geveegde banen zijn er voorlopig nog nauwelijks of niet, maar de langeafstandschaatsers gaan met gids en vaak in clubverband wel al volop het ijs op in Norrland, het noordelijke deel van Zweden. Door de noordelijke stroming steekt ook daar de winter nog een tandje bij. De schaatsmogelijkheden zullen er dus alleen maar toenemen. In Lapland wordt het na het weekend zelfs erg koud. De temperatuur ligt er meestal tussen -10 en -20°C, later zelfs mogelijk rond -25°C. Ook in meer zuidelijke regio's zoals Värmland en Dalarna kan het volgende week permanent vriezen, met hoop op stilaan wat schaatsmogelijkheden, maar dat moeten we nog wat verder in de gaten blijven houden.

De verwachte minima en maxima in het Zweedse Umeå: goede vooruitzichten voor de natuurijsbaan in Tavelsjö (bron: ecmwf.org)

Onder het label Nordic Skating vind je op dit blog meer informatie over het schaatsen op de Zweedse manier.

Winter speelt jojo in het noorden van Scandinavië

 Na het vroege offensief in het noorden van Europa, heeft de winter er zich de voorbije dagen weer teruggetrokken. Alleen in het uiterste noorden en in de bergen van het Zweeds-Noorse grensgebied is het nog winters. In grote delen van Lapland liggen dikke pakken sneeuw troosteloos weg te dooien als was het mei. Dat verandert opnieuw, want vanaf morgen neemt de temperatuur er weer een flinke duik en zakt de wintergrens ongeveer tot over het midden van Zweden.

Zondagmiddag loopt de vorstgrens van noord naar zuid door Zweden. (kaart: weermodel GFS via Wetterzentrale.de)

Oorzaak van het koudere weer in het hoge noorden, is een depressiekern die zich morgen boven het noorden van Scandinavië vestigt. De aangevoerde luchtmassa is er koud en er staat weinig wind. Meer naar het zuiden zorgt de depressie voor een stevige westelijke stroming. In het zuiden van Zweden kan de winterkou dus niet doordringen, laat staan dat er een deel zou doorsijpelen tot bij ons in de Lage Landen.

Vanaf dinsdag zou zich dan een hogedrukgebied opbouwen boven onze omgeving, met een uitloper naar Scandinavië. Deze anticycloon zou vrij snel zijn biezen pakken richting het oosten, waardoor Scandinavië in een zuidwestelijke stroming terecht komt en de winter er weer terrein moet prijsgeven. 

Er is voorlopig geen enkele aanwijzing dat de Benelux te maken krijgt met vroege winterkou, wat in principe vanaf november mogelijk is. Op termijn is er een kleine kans op wat lichte nachtvorst.

De verwachte minima en maxima voor de regio Gent de komende 14 dagen (bron: ecmwf.org)

De experimentele maandverwachting van het Europese weermodel laat een wat wisselend beeld zien. De tweede helft van november zou zachter verlopen dan normaal, begin december zouden we dan de meeste kans maken op normale tot iets te lage temperaturen voor de tijd van het jaar.

De verwachting voor de temperatuurafwijking voor de periode 29 november tot 6 december: normaal tot iets te koud in onze omgeving. Nergens in Europa verwacht het model duidelijk te koud weer voor de tijd van het jaar. (bron kaart: ecmwf.org)