Sneeuw voor vannacht en morgenochtend moeilijk in te schatten

De weerkundige situatie voor vannacht en morgenochtend is lastig. Een neerslagzone komt opzetten vanuit het zuidwesten en bereikt vanavond de westkust. Vervolgens trekt ze traag naar het noordoosten. Tijdens de meest intense neerslag zakt de temperatuur tot rond het vriespunt.

Een deel van de neerslag valt als sneeuw. Hoe dik het sneeuwdek wordt, is veel moeilijker in te schatten dan vorige week. De grond is deze keer niet bevroren en de luchttemperatuur schommelt rond of iets boven het vriespunt. Niet alle sneeuw zal dus meteen blijven liggen. De schattingen van de modellen lopen uiteen van 2 tot 6 cm voor de kustregio en van 2 tot 10 cm voor de regio Gent, maar een eed zou ik er niet op durven zweren...

Bijkomende moeilijkheid is dat sneeuwdikte geen absoluut gegeven is. Bij regen is het eenvoudig: 3 mm neerslag is 3 liter regen per vierkante meter, punt. Bij sneeuw kan 3 mm neerslag zorgen voor een sneeuwdek van 1 cm of minder, bij erg natte sneeuw die deels wegdooit en in elkaar klinkt onder het eigen gewicht. Als het vriest, kan 3 mm neerslag in extreme gevallen zelfs 6 cm sneeuw opleveren, omdat er dan veel lucht tussen de lichte kristallen zit.

Op het golvende front zit in onze omgeving ook een kleine secundaire depressiekern. Daardoor heeft de wind vooral aan zee rare kuren komende nacht en morgenochtend. Voor de kern passeert, waait de wind matig uit het zuiden en dus vanover het relatief koude binnenland. In de kern valt de wind eventjes vrijwel weg, om daarna meteen fors toe te nemen tot 6 à 7 Bft uit NW. Die plotse ruiming gebeurt het eerst aan de westkust, wellicht al in het tweede deel van de nacht. Aan de oostkust kan het duren tot morgenochtend voor de wind plots draait van zuid naar noordwest.
Met de stevige noordwestenwind waait ook meteen veel zachtere zeelucht binnen en begint het meteen te dooien aan de kust. Aan zee loopt het kwik snel op tot +4°C, in de regio Gent vanaf de middag tot rond +3°C.

De timing van dit alles is nog erg onzeker, en kan nog enkele uren verschuiven. Op de website van het Kustweerbericht plaatsen we elke 4 uur een update.
De kaartjes bij dit bericht tonen de situatie volgens het Franse Arome-model. Andere weermodellen hebben allemaal hun eigen variant op dit weer, die lichtjes afwijkt qua timing en intensiteit.

Van winter naar storm

Op de weerkaarten ontwikkelt zich een depressiekern die we goed in de gaten moeten houden. Morgenavond en -nacht zou deze kern over het noorden van Nederland trekken, waardoor onze kust pal in het sterkste windveld komt te liggen. Tot aan de kustlijn is er kans op een stormachtige wind (8 Bft) of zelfs een volle storm (9 Bft). De rukwinden kunnen uithalen tot 90 km/h.

De stormkern zou morgenavond boven het noorden van Nederland liggen, met het sterkste stormveld pal boven op onze kust en Zeeland gericht.

Het gaat om de depressiekern waar eerder nog twijfel over bestond waar ze zou komen te liggen. Ondertussen is die twijfel grotendeels verdwenen. Ze trekt over de Noordzee, heeft daardoor inmiddels al een einde gemaakt aan het winterweer in onze regio en laat het morgen dus flink waaien. Rond 17 uur morgenavond neemt de wind aan de kust al toe tot 7 Bft uit WNW. Tegen middernacht kan er dan 8 à 9 Bft staan met rukwinden tot 100 km/h, vooral langs de oostkust. Aan de westkust gaat de wind allicht iets minder fel tekeer. De gemiddelde golfhoogte loopt morgennacht op tot 3,2 meter langs de kust en tot 4 meter op volle zee. Gelukkig gaan we stilaan naar een periode met dood tij, zodat er niet meteen problemen worden verwacht met het getij. De hoogst verwachte waterstand in Oostende is 530 cm TAW op het hoogwater van morgenavond rond 18 uur. Dat is nog ruim onder de drempelwaarde van Stormtij (560 cm TAW).

In de nacht van zondag op maandag staat er nog een tijd 8 Bft uit NW langs de kust. Maandag overdag luwt de wind dan tot 5 Bft aan zee. De opvullende stormkern trekt dan naar het zuiden van Zweden, waardoor de wind bij ons opnieuw naar de westelijke sector krimpt. De bovenluchten zijn niet zo koud. Het winterweer keert dus niet meteen terug. We krijgen wel kil weer, met maandag en dinsdag minima rond 3°C en maxima rond 5°C.

Woensdag ligt er een uitgestrekte maar niet zo diepe depressiekern boven zowat de hele Noordzee, met in onze omgeving een noordwestelijke stroming. Er verandert weinig aan het weerbeeld: minima rond 2°C, maxima rond 6°C en nu en dan wat neerslag. Die neerslag kan nu en dan winters zijn. Het eps geeft voor dinsdag en woensdag zelfs 70 à 80 procent kans op een sneeuwdek(je), maar dat vind ik wat aan de hoge kant, gezien de overwegend maritieme aanvoer en de vrij hoge bovenluchttemperatuur. Er kan mogelijk wel wat sneeuw vallen als de wind onder invloed van een secundaire kern tijdelijk aflandig wordt.

De uitgestrekte depressiekern woensdag boven de Noordzee.

Donderdag heeft de lagedrukgebied zich verplaatst naar de Atlantische Oceaan, ten westen van Ierland. De wind waait bij ons dan uit de zuidelijke sector, maar de luchtmassa is polair van oorsprong. Het blijft dus aan de kille kant, met minima rond het vriespunt en maxima rond 4°C. Ook dan is er nog altijd kans op wat winterse neerslag of (natte) sneeuw.

Naar het einde van de week toe berekent het eps van ECMWF vooral lage druk in onze omgeving. Dat maakt de verwachting wat onzeker. Komt de kern ten noorden van ons te liggen, dan is het vrij zacht met kans op regen. Komt de kern ten zuiden van ons terecht, dan is het kouder en kan er winterse neerslag of zelfs sneeuw vallen. Het gemiddelde van de berekende minima ligt iets boven het vriespunt, dat van de maxima rond +4 à +5°C. We maken dus de meeste kans op een waterkoud weertype met weinig of geen aangroei van natuurijs. Af en toe een wat witte wereld is wel mogelijk.

De "pluim" voor het zuiden van Nederland (bron: weerplaza.nl)

Het einde van het wintertje

Aan het wintertje dat nauwelijks een week geleden begon, komt vandaag een eind. Een warmfront nadert vanuit het westen en maakt vannacht de oversteek van ons land. De tempeatuur ligt nu iets boven het vriespunt, stijgt vanmiddag tot rond 3°C en vannacht verder tot 7°C. Morgen bevinden we ons in de warme sector en loop het kwik op tot dicht tegen de 10°C. De sneeuw is al snel helemaal verdwenen en ook het ijs dat er hier en daar ligt, smelt aan een hoog tempo af. Ook zondag is het nog zacht en regenachtig. Begin volgende week is het dan opnieuw wat minder zacht, maar een echte terugkeer van de winter lijkt er niet in te zitten. De eerste dagen van feburari lijken zelfs erg zacht te gaan verlopen.

Morgen volgt opnieuw een uitgebreidere bespreking.

De pluim voor het zuiden van Nederland ziet er niet echt winters meer uit. Na een zacht weekend krijgen we tjdelijk weer iets kouder weer, maar de eerste dagen van februari zien er uitgesproken zacht uit.

Koude nachten mogelijk boven het sneeuwdek

Drongen werd deze ochtend wakker onder een mooi pak sneeuw van 5 à 6 cm: het resultaat van de kleine depressiekern die vannacht nabij Duinkerke het vasteland op trok en vergezeld ging van een ingedraaide neerslagband. In de loop van de dag wordt het overal droog en breekt de bewolking wat. Omdat de depressiekern naar het zuiden wegtrekt, gaat de wind bij ons zwakjes uit het oosten tot noordoosten waaien. Het blijft dus vrij koud, met in het Gentse maxima rond +1 à +2°C. De dauwpunten blijven licht negatief. Er zal dus wel een beetje sneeuw wegdooien, maar de afsmelt blijft al bij al beperkt. Er zit veel waarheid in de weerspreuk "Dooi zonder regen of wind, is niet waard dat hij begint."

Zo begon de sneeuwval gisterochtend in Drongen. Deze ochtend lag er 5 à 6 cm.

Vanavond en vannacht is het wisselend bewolkt, en dat heeft grote gevolgen voor de temperatuur. Onder de wolken vriest het komende nacht maar licht. Op plaatsen waar er brede opklaringen zijn, kan het boven het sneeuwdek en bij vrijwel windstil weer spectaculair afkoelen. Daar kan het kwik binnen de korste keren dalen naar waarden tussen -5 en -10°C. De lokale verschillen kunnen dus erg groot zijn. Bovendien kunnen er op het platteland dichte mistbanken ontstaan.

Morgenochtend bevinden we ons in een schoolvoorbeeld van een zadelgebied, met erg rustig en vrij koud weer tot gevolg. Morgennamiddag komen we onder invloed van een zwakke wig van het Azorenhoog, met een zwakke westelijke stroming tot gevolg. De maxima komen daardoor iets hoger uit dan vandaag, rond +3°C. Ook de dauwpunten worden licht positief. Het sneeuwdek zal dus was afsmelten, maar nog altijd niet helemaal verdwijnen.

In de nacht van donderdag op vrijdag wordt het nog een laatste keer vrij koud, met minima rond -4°C, of nog iets lager bij voldoende brede opklaringen. Vrijdag nadert een warmfront, verbonden aan een depressiekern ten noorden van Schotland. De bewolking neemt toe en overdag ligt het kwik rond +4°C. 's Nachts kan er wat lichte regen vallen en stijgt het kwik verder richting 6°C. Dit is tenminste het meest waarschijnlijke scenario. Een klein deel van de berekeningen laat de koude nog wat langer aanhouden.

Zaterdag zouden we dan in de warme sector van het frontale systeem terecht komen.  De wind waait stevig uit het westen tot zuidwesten en voert tijdelijk veel zachtere lucht aan, daar zijn alle modellen het nu wel grotendeels over eens. De maxima lopen in westelijk Vlaanderen op tot 9 of misschien zelfs 10°C. Er valt ook behoorlijk wat regen. Dooi met regen en wind is wel waard dat hij begint,  zodat het sneeuwdek volledig verdwijnt. Ook de ijsvloer die er hier en daar ligt, smelt enkele centimeters af.

Zondag heeft de depressiekern zich verplaatst van Schotland naar de Noordzee. Na de doortocht van het koufront wordt het opnieuw minder zacht dan op zaterdag, met maxima rond 5°C. De wind draait naar het noordwesten en er kunnen opnieuw winterse buien vallen.

Maandag zien we koude bovenluchten boven Scandinavië, die proberen door te dringen tot onze regio. Het lijkt net niet te gaan lukken. Dit is één van de oorzaken van de onzekerheid in de verwachting.

Maandag liggen er lagedrukgebieden ten oosten van onze omgeving. Koude lucht is niet echt ver uit de buurt, maar blijft waarschijnlijk net ten noorden van onze regio steken. In onze regio is er dan een grote kans op lichte nachtvorst en maxima rond 3°C, met nu en dan een winterse bui.

Daarmee lijkt de toon gezet voor de rest van de week: wisselvallig en vrij koud weer met meestal lichte vorst tijdens de nachten, maxima rond 3 à 4°C en nu en dan wat winterse neerslag. Dat is tenminste de conclusie als we afgaan op het ensemblegemiddelde. Een klein aantal berekeningen, waaronder de controlerun van ECMWF, gaat voor een kouder weertype.
Bij het Amerikaanse GFS-model zijn er nog altijd meer ensembleleden die het koudere weertype laten aanhouden.

De temperatuurpluim van ECMWF: grote kans op een zachte zaterdag, nadien opnieuw veel spreiding in de berekeningen en dus nog altijd een vrij grote onzekerheid. (bron: weerplaza.nl)

De kans dat we de komende 10 dagen uitgebreid op de schaats kunnen hier in Vlaanderen, is dus niet zo groot, maar de ijspluim laat nog altijd ruimte voor de vorming van een wat dikkere ijsvloer. Het gemiddelde van de ijspluim laat na het weekend nauwelijks afsmelt zien. We blijven het dus op de voet opvolgen.

De ijspluim voor het zuiden van Nederland: het gemiddelde verandert na het weekend nauwelijks. Enkele berekeningen laten het ijs volledig verdwijnen, andere laten het aangroeien tot 9 à 10 cm. Door de zachte zaterdag verdwijnt de sneeuw op het ijs. (bron grafiek: weerplaza.nl)

Extreme onzekerheid, zelfs op korte termijn

De verwachtingen zijn erg onzeker, zowel op de korte als op de langere termijn. Vannacht en morgenochtend al, bijvoorbeeld. Na de doortocht van het koufront, dat ons vandaag zoals verwacht enkele centimeters sneeuw bezorgde, is de bovenlucht sterk afgekoeld, tot -37°C op 500 hPa (ongeveer 5000 meter hoogte). Boven het warme water van de Noordzee ontstaan daardoor enkele buien, die zich kunnen ontwikkelen tot kleine lagedrukgebiedjes, net zoals bijvoorbeeld polar lows. In de kleinschalige modellen zien we zo'n kerntje vannacht aan land komen aan onze kust, of wat verder naar het zuiden. Rond die kern zitten neerslaggebiedjes gedraaid. Het Arome-model laat daardoor vannacht tot 7 cm sneeuw vallen in Oost- en West-Vlaanderen. UKMO laat de neerslag vallen boven Oost-Vlaanderen en Noord-Frankrijk. De radarbeelden zullen straks uitsluitsel moeten brengen.

Het Britse UKMO)-model laat het kerntje vannacht aan land gaan nabij Duinkerke, met een sneeuwgebiedje boven Oost-Vlaanderen. In de praktijk kan het ook enkele tientallen kilometers elders terecht komen. Nowcasten dus.

Morgen overdag sterven de buien uit en waait de wind uit het oosten tot noordoosten. De maxima raken daardoor in de regio Gent amper iets boven het vriespunt uit, na een nacht met lichte vorst. De nacht van woensdag op donderdag is het wisselend bewolkt. Afhankelijk van de opklaringen kan het licht tot matig vriezen. We bevinden ons dan in het beruchte zadelgebied, op de grens van een zwakke westelijke en een zwakke oostelijke stroming. Bij ons zou de wind uit het westen waaien, in het noorden van Nederland uit het oosten. Dat heeft zijn gevolgen voor de maxima. In het noorden van Nederland blijft het dan overdag licht vriezen, terwijl in de regio van Gent het kwik oploopt tot +5°C. Tenminste, als we de modeluitvoer van ECMWF letterlijk volgen. Het hoeft geen betoog dat een kleine verschuiving van de drukgebieden grote gevolgen kan hebben voor de temperatuur.

In de nacht van donderdag op vrijdag krijgen we dan allicht matige vorst, tot -6° à -7°C in onze omgeving. Vrijdag bevinden we ons nog in het zadelgebied, maar de wind zou dan ook bij ons wat meer aflandig worden, met wat lagere temperaturen in onze regio en nog altijd ijsdagen in het noorden van Nederland.

Op zaterdag laat de operationele berekening van het Europese weermodel ons tijdelijk in erg zachte lucht terechtkomen. In een strakke westelijke stroming trekt een neerslagzone over ons land, met maxima die oplopen tot +9°C. Het Amerikaanse weermodel is wat later met de timing en laat het front op zondag passeren. De wind blijft daardoor langer zuidelijk, waardoor we ook wat langer in koudere landlucht blijven. De maxima liggen dan zaterdag amper rond het vriespunt. Een wereld van verschil dus.

Op zondag zien we een lagedrukkern die door alle globale modellen momenteel nog op een andere plek berekend wordt: pal boven ons land (UKMO), boven Polen (ECMWF), boven Duitsland (ICON) of boven de Noordzee (GFS). Dat maakt het bijna onmogelijk om concrete uitspraken te doen over de temperatuur en het weerbeeld op zondag. Ook de spreiding in de ensembles is enorm en zelden gezien. Als voorbeeld de "pluim" van GFS hieronder, die al op korte termijn sterk uiteen wappert.

De pluim van GFS voor het zuiden van Nederland: het kan vriezne, het kan dooien. Let op de extreme spreiding voor vrijdag al.

Hoe het weer dan verder gaat na het weekend, is uiteraard een open vraag. Daar probeer ik morgen dieper op in te gaan.

Ook in de ijspluim is de onzekerheid groot.

Vrij zachte zaterdag op komst, daarna nog altijd onzeker

Helaas heb ik deze ochtend geen tijd voor een grondige bespreking; die volgt vanavond. Een snelle blik op de weerkaarten leert wel dat we zaterdag te maken krijgen met een westelijke stroming die zachte zeelucht aanvoert, met maxima tot 7°C. Zondag zou de wind dan ruimen naar het noordwesten en weer wat koelere lucht aanvoeren. Daarna blijft de straalstroom ten zuiden van onze regio, waardoor de kans op relatief koud weer en winterse neerslag behouden blijft. De kans op diep winters weer is voorlopig niet al te groot.

Later vanavond meer nieuws.

Sneeuw bedreigt de pas gevormde ijsvloer

Jammer, jammer, jammer. Na twee vrijwel perfecte vriesnachten volgt er morgen sneeuw en daarna een kwakkelperiode. De voorbije nacht daalde het kwik in Drongen tot -8,9° C. Door het windstille weer heeft er zich vrijwel overal ijs kunnen vormen. Ook komende nacht vriest het eerst nog enkele graden, maar in de loop van de nacht komt er bewolking binnendrijven. De sneeuw die morgen valt, zet een flinke domper op de ijsvorming. Daarna is de winter nog niet voorbij, maar schakelt hij over op "kwakkelmodus".

Gistermiddag had zich al een mooi ijsvloertje gevormd, zelfs op grotere waterplassen die iet of wat beschut liggen.

Een koude luchtmassa, windstil weer en kraakhelder: dat zijn ideale omstandigheden voor uitstraling in landelijke gebieden. Dat bleek nog maar eens in mijn weerstation buiten de bebouwde kom van Drongen. Het kwik daalde tot maar liefst -8,9°C. Nadat het de vorige nacht ook al afkoelde tot -5,7°C heeft dat vast en zeker een ijsvloertje opgeleverd dat vandaag hier en daar al een ijsmeester kan dragen, maar uiteraard nog geen massa schaatsers.

Het ideale uitstralingsweer hadden we te danken aan een wig die het Azorenhoog had uitgebouwd naar onze omgeving en waarvan de wig vrijwel boven ons hoofd lag. Ook vandaag nog profiteren we van deze wig. Het is zonnig en de maxima liggen rond +2°C. Die licht positief luchttemperatuur berokkent de ijsvloer weinig tot geen schade. De zon is nog niet zo krachtig en de dauwpunten blijven negatief.

Het was koud deze ochtend in Drongen.

Vannacht trekt de wig weg naar het oosten en nadert vanuit het westen een koufront, verbonden aan een depressiekern nabij IJsland. De wind trekt aan en waait voor het koufront uit nog uit de zuidelijke sector. Daarbij wordt nog vrij koude landlucht aangevoerd. De bewolking tempert de uitstraling en de wind mengt de onderste luchtlagen. Daardoor komen de minima in onze streek niet veel lager uit dan -2 à -3°C. Verder naar het oosten, waar het langer helder blijft, is wel nog matige vorst mogelijk.

Morgen dinsdag is het betrokken en in de loop van de ochtend begint het te sneeuwen. Die eerste sneeuw valt bij een negatieve temperatuur en blijft dus liggen. Grote hoeveelheden worden er niet verwacht, de meeste modellen voorzien 1 à 3 cm in onze streek, maar zoals altijd blijft het met sneeuw een kwestie van "nowcasten". Ironisch genoeg krijgen we na de doortocht van het koufront zachter weer. Dat komt omdat de wind dan tijdelijk van over zee gaat waaien. De maxima lopen op tot rond +2 à +3°C in de regio Gent. Aan de kust stijgt het kwik tot 4°C, in Limburg tot rond +1°C. Ook hier blijft het nog wat afwachten hoe ver de zachtere lucht precies kan doordringen.

Die zachte lucht beperkt zich tot de onderste luchtlagen. Op grotere hoogte is de luchtmassa wel koud. Dat betekent dat er dinsdagavond en woensdag boven zee georganiseerde buien kunnen ontstaan, waardoor er in het westen van het land mogelijk meer sneeuw valt in de nacht van dinsdag op woensdag en op woensdag zelf, dan uit het koufront van morgen. De operationele berekening van ECMWF voorziet woensdag een sneeuwdek van 7 cm in delen van West-Vlaanderen.

De temperatuursverwachting blijft vrij onzeker. Bij voldoende opklaringen en boven een eventueel sneeuwdek kan de temperatuur in de nacht van dinsdag op woensdag opnieuw tot rond -6°C of misschien nog wel wat lager dalen. Blijft het betrokken, dan vriest het amper.

Woensdag overdag kunnen er zoals gezegd nog enkele sneeuwbuien of winterse buien vallen. Er staat erg weinig wind uit de noordelijke sector. Zachte zeelucht zal dus niet ver het binnenland binnendringen. De maxima liggen rond +2°C. Er zal wel wat sneeuw afsmelten, maar helemaal verdwijnen doet ze niet. 's Avonds begint het al vrij snel opnieuw te vriezen. Afhankelijk van de opklaringen liggen de minima donderdagochtend tussen -2° en -6°C. Boven het (berekende) sneeuwdek in West-Vlaanderen laat ECMWF het kwik zelfs dalen tot dicht tegen de -10°C, maar het is uiteraard afwachten of de sneeuw er wel in die mate zal liggen.

Volgens ECMWF bevinden we ons donderdag en vrijdag in een zadelgebied, waarin het nog flink kan afkoelen.

Donderdag bevinden we ons in een zadelgebied. We krijgen erg rustig weer, maar de lage bewolking is voorlopig moeilijk in te schatten. De maxima lopen allicht op tot +2 à +3°C, maar de dauwpunten blijven in onze regio licht negatief. De afsmelt van sneeuw en ijs blijft dus binnen de perken. Aan de kust kan met een zwak noordelijk windje wat vochtigere lucht binnendrijven. Daar krijgt de sneeuw het dus lastiger.

Vrijdag bevinden we ons volgens het Europese weermodel nog altijd in het zadelgebied. De operationele berekening laat het nog altijd flink afkoelen, met in onze regio minima tussen -5 en -7°C en maxima rond 2 à 3°C. Het Amerikaanse en Britse model gaan niet mee met deze berekening en laten vrijdag al een westelijke stroming doorbreken, met minima amper rond het vriespunt en maxima rond +6 à +8°C. Ook in het ensemble van ECMWF zien we dergelijke zachte oplossingen. De berekende minima voor vrijdagochtend waaieren in het eps uiteen van -10°C tot +8°C, een spreiding van maar liefst 18 graden. Het heeft dus geen zin om boude uitspraken te doen. Minima rond -4°C lijken het meest waarschijnlijk, maar het kan dus nog alle kanten op.

Ook zaterdag zit er nog erg veel spreiding in het ensemble, afhankelijk of we al dan niet in het zadelgebied blijven, dan wel moeten afrekenen met de westelijke stroming. Vanaf zondag wordt de onzekerheid in de berekeningen opnieuw minder groot. Een trog zakt uit boven West-Europa en die bezorgt ons erg wisselvallig en vrij koud weer, met 's nachts meestal lichte vorst, maxima rond 3 à 4°C en geregeld winterse neerslag. Kwakkelweer dus. Het is niet uitgesloten dat we de komende dagen alsnog op de schaats komen, maar de kans is voorlopig niet al te groot.

Het eps van ECMWF van deze ochtend: vooral vrijdag en zaterdag is er erg veel spreiding in de berekende minima en maxima voor de regio Gent.

Voor het eerst matige vorst

We hebben de koudste nacht tot nu toe achter de kiezen. In mijn weerstation in Drongen daalde de thermometer tot -5,2°C, de eerste matige vorst van deze winter. De bewolking bleef ver genoeg naar het zuiden om het flink te laten afkoelen. Bij een zwakke aflandige wind en brede opklaringen, moet de kust vaak niet onderdoen. Het warme zeewater heeft dan geen invloed op de luchttemperatuur. Dat bleek ook deze ochtend: ook aan zee haalden ze de -5°C. Allicht wordt het komende nacht nog wat kouder.

De minima van deze ochtend. De grens van de Franse bewolking is duidelijk te zien.

Als we terugkijken op de verwachtingen, dan zien we dat de voorbije dagen in onze omgeving wat kouder zijn verlopen dan de modellen eerst hadden ingeschat. Waar ze eerst nog twijfelden of het 's nachts wel zou vriezen dit weekend, kregen we uiteindelijk lokaal zelfs matige vorst. Ook de ijsvorming op ondiepe en niet al te grote wateroppervlaktes is daardoor al op gang gekomen. Op sommige ijsbanen in Nederland ligt al 5 cm ijs.

Vandaag blijft het de hele dag zonnig, bij maxima rond 1 à 2°C. Vannacht bevinden we ons onder een uitloper van het Azorenhoog. Het is dan vrijwel windstil en helder en de luchtmassa is vrij koud. Dat kan in heel Vlaanderen minima opleveren tot rond -7°C, ook vlak aan zee. Morgenvoormiddag blijft het zonnig, na de middag begint de wind op te steken en de bewolking wat toe te nemen. De maxima lopen op tot rond 2°C.

In de nacht van maandag op dinsdag word het betrokken. Daardoor koelt het uiteraard minder af, met nog minima rond -4°C tijdens het eerste deel van de nacht. Zoals het er nu naar uitziet, zou het in de loop van dinsdagochtend licht beginnen te sneeuwen vanaf het westen van ons land. De neerslagzone lijkt wel niet al te actief. Het Europese weermodel berekent amper 1 cm sneeuw, het Duitse model 1 à 2 cm. Mogelijk valt er in de nacht van dinsdag op woensdag wel wat meer sneeuw uit enkele sneeuwbuien.

Niet alle sneeuw die valt, blijft ook liggen. Dinsdag zijn de maxima licht positief, tot +3°C in de regio Gent. In de nacht van dinsdag op woensdag vriest het licht, afhankelijk van de opklaringen tussen -1 en -4°C. Woensdag overdag loopt het kwik weer op tot +3°C, met dauwpunten rond 0 graden. Sneeuw en ijs smelten overdag dus licht af. Al blijft er ook hier nog onzekerheid. Het Europese weermodel berekent woensdagmiddag een depressiekern pal voor onze kust. Over de windrichting valt dus moeilijk al iets te zeggen en precies die windrichting heeft grote invloed op de temperatuur in een brede kustregio.

De depressiekern die het Europese weermodel woensdagmiddag pal boven onze kust berekent.

De vooruitzichten voor het einde van de week blijven onzeker. Mogelijk komen we in een zadelgebied terecht, waarin de koude lucht zich kan handhaven. Als dat zadelgebied een fractie te ver naar het zuiden komt te liggen, komen we in een westelijke stroming met zachte zeelucht terecht en dag en nacht positieve temperaturen. Die zachtere opties hebben in het ensemble van deze ochtend de meerderheid, maar er zijn ook nog koudere berekeningen te vinden, die het zondagochtend zelfs streng laten vriezen in de regio Gent. Benieuwd wat het wordt.

Zet de winter zich wel door?

De uitzichten op de langere termijn zijn opnieuw uiterst onzeker geworden. Het blijkt nog maar eens hoe onverstandig het is om al lang op voorhand "schaatsen uit het vet!" te roepen, een praktijk waar zelfs deftige weerbedrijven en -sites (onder commerciële druk?) zich de jongste jaren aan bezondigen. In de nieuwe operationele berekening, laat het Europese weermodel tegen volgend weekend alweer een krachtige zuidwester blazen, met uiteraard zacht weer tot gevolg. Het Duitse ICON-model gaat mee in die evolutie. Het Britse en Amerikaanse weermodel gaan wel voor een (ijs)koud vervolg. Voor onze omgeving scoren het Europese en Duitse weermodel door de bank het best. 

De voorbije nacht zakte het kwik in Drongen tot -3°C. Vandaag bevinden we ons in een zuidelijke stroming, waarbij een occlusie net ten zuiden van ons land komt te liggen (zie mijn vorige bijdrage). De lichte winterse neerslag blijft allicht steken nabij de Franse grens. Onze omgeving krijgt vandaag zonnige perioden, met nu en dan enkele wolkenvelden, bij maxima rond 3°C. Vanavond kan het in het zuiden van onze regio zwaarbewolkt worden. Het Arome-weermodel laat de lage bewolking vanuit het zuiden oprukken tot aan de lijn Oostende-Gent-Aalst, om morgenochtend dan weer naar het zuiden weg te zakken. Uiteraard moeten we deze uitvoer niet al te letterlijk nemen, maar het geeft een indactie. De bewolking heeft gevolgen op de minima: in de heldere gebieden koelt het af tot -4°C, onder de bewolking blijft het kwik dicht tegen het vriespunt.

De minima voor morgenochtend volgens weermodel Arome. De grens van de verwachte bewolking is duidelijk te zie.

Morgen zondag trekken de wolkenvelden dan volledig weg en vooral na de middag is het volop zonnig, bij maxima rond +2 à +3°C. De wind waait zwak uit de noordelijke sector.

De nacht van morgen op maandag is het helder. Dit wordt allicht de koudste nacht van de komende vijfdaagse periode, met minima in de regio Gent rond -6°C. Maandag begint zonnig, maar onder invloed van het naderende koufront (zie uitgebreide bespreking in mijn vorige bijdrage), neemt 's avonds en 's nachts de bewolking toe. Tegen de ochtend kan er al wat sneeuw vallen. De minima liggen meest waarschijnlijk rond -3°C en 's ochtends zou het bij ons nog altijd lichtjes vriezen. Als we de uitvoer van het Europese weermodel van deze ochtend letterlijk nemen, dan begint de neerslag dinsdag in de regio Gent als sneeuw, vormt zich een sneeuwdek van 1 à 2 cm, loopt het kwik stilaan op tot +2°C en gaat de neerslag over in smeltende sneeuw. 's Avonds zou het dan alweer beginnen te vriezen. Het zijn dinsdag overdag vooral de onderste luchtlagen die door de aanlandige wind wat opwarmen. De bovenluchten blijven vrij koud. De kans op (onderkoelde) regen is dus niet zo groot. Aan de kust is de smeltlaag wel voldoende dik om voor regen te zorgen.

De nacht van dinsdag op woensdag is het wisselend bewolkt met een kleine kans op een winters buitje of sneeuwbuitje en minima rond -3°C.

Cruciale fase

Woensdag en donderdag lijken cruciale dagen te gaan worden, die het verschil in ontwikkelingen tussen de diverse modellen verklaren. UKMO en GFS laten al snel een depressie uitdiepen boven Italië, waardoor de wind bij ons naar het oosten draait. Er ontstaat bij deze modellen een verbinding tussen het Azorenhoog en een Scandinavische hogedrukkern, met bij ons een koude noordoostelijke stroming. ECMWF laat die verbinding niet tot stand komen en houdt ons in een zadelgebied. Van een Scandinavisch hogedrukgebied is geen sprake.

Het Britse UKMO-model berekent een hogedrukgebied boven Scandinavië en een lagedrukgebied boven Italië, met een koude continentale stroming in onze omgeving.

Het Europese model ziet ons datzelfde ogenblik in een zadelgebied, waarn de IJslanddepressie het pleit wint en er van winterweer geen sprake is.

Dat heeft uiteraard enorme gevolgen voor het vervolg. De operationele berekening van ECMWF laat vervolgens een lagedrukgebied uitdiepen voor de Noorse kust, met bij ons een strakke zuidwestelijke stroming en uiteraard het einde van het winterweer, met maxima volgende zaterdag en zondag rond +6°C. Het Amerikaanse weermodel voorziet voor onze regio volgend weekend een oostenwind erg koud weer, met ook overdag lichte vorst in onze regio.

In het eps van ECMWF zien we beide opties nog terug, met toch een sterke voorkeur voor de zachtere oplossingen volgend weekend. Het gemiddelde voor de maxima ligt volgend weekend rond +3°C, voor de minima rond 0 à -1°C Eens te meer blijft het  afwachten. En dat schaatsen, zullen we het daar nog maar eventjes niet over hebben?

Ook de ijspluim ziet er lang niet zo overtuigend uit. Mogelijkheden zijn er, zekerheden absoluut niet. (bron: winterplaza.nl)

Koude nachten, met dinsdag mogelijk sneeuw

De opklaringen de voorbije nacht en ochtend waren toch voldoende om wat lichte vorst op te leveren. In het weerstation in mijn tuin in Drongen daalde het kwik tot -2,2°C. De wegen lagen er nog nat bij na de winterse buien van gisteravond, met lokaal spekgladde wegen en helaas ook ongevallen tot gevolg. De komende 7 à 10 dagen vriest het vrijwel elke nacht. Hou dus altijd rekening met mogelijke gladheid.

In de Hoge Venen was het deze ochtend al heerlijk winters: een sneeuwdek van een centimeter of 8, een zonnetje en een temperatuur van -5°C. (foto: snowcam KMI)

De opklaringen hadden we te danken aan een mobiele wig die vandaag van west naar oost over ons land trekt. Deze wig splitst zich af tot een aparte hogedrukkern, die vannacht al boven Centraal-Europa ligt. Boven Ierland ligt dan een opvullende depressiekern. Tussen beide systeem zoekt de wind bij ons de zuidelijke tot zuidoostelijke sector op. De occlusie van deze depressiekern komt het hele weekend vlak ten zuiden van ons land te liggen. Daardoor hangt er soms veel bewolking en vooral langs de Franse grens is er morgen zaterdag wat lichte neerslag mogelijk. Met een temperatuur rond +2°C, op 2 meter hoogte, van -4°C op 850 hPa en een dauwpunt van -3°C kunnen dat enkele sneeuwvlokjes zijn, maar veel neerslag wordt er niet verwacht. Komt de occlusie iets noordelijker te liggen, dan kunnen er ook in de regio Gent enkele vlokjes dwarrelen.

In de nacht van zaterdag op zondag ligt het restant van een opvullende depressiekern boven de ingang van het Kanaal, waardoor de wind bij ons uit het zuidoosten blijft waaien. De occlusie zakt stilaan wat verder naar het zuiden. Bij voldoende opklaringen kan het in onze regio opnieuw enkele graden vriezen. Zelfs een -4 à -5°C is mogelijk bij voldoende brede opklaringen.

Zondag overdag is de depressiekern vrijwel volledig opgevuld en blijft er een zwak oostenwindje staan. De occlusie trekt nog verder naar het zuiden, waardoor we brede opklaringen krijgen. De zon kan het kwik overdag tot iets boven het vriespunt doen oplopen, maar de dauwpunten blijven laag: rond -5°C. Dat betekent dat ijs dat al gevormd is, ondanks de positieve luchttemperatuur nauwelijks of niet afsmelt.

Volgens de meest recente modeluitvoer, zou er in de nacht van zondag op maandag nauwelijks bewolking hangen. Dat zou voor de eerste matige vorst kunnen zorgen, met in het Gentse minima rond -6°C.

Maandag komen we onder een wig terecht van het Azorenhoog. 's Ochtends staat er nauwelijks wind, maar in de loop van de dag draait de wind tijdelijk naar het zuidwesten tot westen. Daardoor sijpelt er wat zachtere zeelucht binnen en kunnen de maxima oplopen tot +3 à +4°C. Maar de dauwpunten liggen tussen -5 en -10°C, dus veel afsmelt zal er opnieuw niet zijn.

Zo berekent de Britse weerdienst het weer voor komende dinsdag. Een koufront markeert de grens tussen een zuidelijke stroming met koude landlucht en een westelijke stroming met zachtere zeelucht. Op de grens kan er zowel sneeuw, ijzel als regen vallen.

Dinsdag nadert een golvend front vanuit het westen. Dat zorgt voor een lastige situatie. In de nacht van maandag op dinsdag neemt de bewolking al toe. Afhankelijk van de timing, kan het eerst nog licht vriezen. In de loop van de nacht zou het kwik stijgen, met dinsdagochtend nog een temperatuur rond het vriespunt. Voor het front uit waait de wind nog uit de zuidelijke sector en voert hij vrij koude landlucht aan. Achter het front waait de wind uit het westen tot noordwesten en zit veel zachtere zeelucht.  Het lijkt vrij zeker dat er dinsdag neerslag valt. Of dat sneeuw, smeltende sneeuw, onderkoelde regen of gewone regen wordt voor onze regio, is nog erg moeilijk in te schatten. De operationele berekening van ECMWF is deze ochtend niet zo gunstig voor de sneeuwliefhebbers. Die laat de wind vooral aan de kust aanlandig worden. De maxima lopen dan op tot +3°C en ook het dauwpunt wordt positief. Dat zou betekenen dat de neerslag vooral valt als regen. Dat zachtere weer zou maar een kort leven beschoren zijn, want in de nacht van dinsdag op woensdag zou het volgens diezelfde operationele berekening alweer vriezen.

Maar zoals gezegd: het is echt millimeterwerk. Volgens het eps van deze ochtend is er 60 procent kans dat de neerslag dinsdag wél als sneeuw valt. Dat is goed nieuws voor de sneeuwliefhebbers, maar minder goed voor de schaatsliefhebbers. Als er dinsdag sneeuw valt, kan die het dunne ijsvloertje dat er hier en daar al ligt, naar de vaantjes helpen. Een laagje sneeuw van enkele centimeters op een ijsvloer van 2 à 3 cm dik, is zowat het slechtst mogelijke scenario. Aan de andere kant kan een sneeuwdek er wel voor zorgen dat het de volgende nachten feller afkoelt, en dat is dan weer goed nieuws voor de ijsvorming op de grotere wateroppervlaktes, die dinsdagoochtend nog niet dichtgevroren zijn.

Het Duitse ICON-weermodel berekent ook sneeuw voor dinsdagavond.

Verdere vooruitzichten

De operationele berekening van ECMWF voor komende donderdag toont een koude noordoostelijke stroming. Het ensemble volgt vrij eensgezind.

Vanaf woensdag zou de winter dan pas echt goed toeslaan. Een depressiekern boven de Noordzee zakt naar het zuiden en doet de wind naar het oosten draaien. Woensdag halen we maxima rond 2°C, met nog altijd kans op een beetje winterse neerslag of sneeuw.

Voor het tweede deel van volgende week halen we er het ensemblegemiddelde van ECMWF bij. We zien dan een hogedrukkern boven Scandinavië en een lagedrukkern nabij Genua. Dat is een klassieke winterse drukverdeling die er voor moet zorgen dat een koude luchtmassa onze kant op komt. Het gemiddelde van de temperatuur op 850 hPa ligt rond -8°C. Dat is koud, maar niet extreem koud.

Als we dat vertalen naar het weer op waarnemingshoogte, dan zien we dat het de eerstkomende 10 nachten altijd vriest, met meestal 50 procent kans op matige vorst (-5° of kouder) en later zelfs een kleine kans op strenge vorst (-10° of kouder). De maxima liggen tot en met woensdag volgens het eps enkele graden boven het vriespunt, met vanaf donderdag 50 procent kans op ijsdagen (maxima onder het vriespunt). Enkele leden berekenen ook maxima boven de +5°C. Absolute zekerheid op winter weer is er dus niet, maar de kans is wel groot.

Voor de volledigheid plaats ik hier ook de ijspluim voor het zuiden van Nederland, maar zoals hierboven al beschreven, zal er qua ijsvormig veel afhangen van de situatie op dinsdag. Ik blijf jullie de komende dagen uiteraard op de hoogte houden.

De ijspluim voor het zuiden van Nederland (bron: weerplaza.nl).

Onzekere eerste dagen, vanaf woensdag koudere noordoostenwind

De lang verwachte afkoeling is vannacht begonnen. Het gaat alles behalve om een spectaculaire winterinval. De koude sijpelt stilletjes binnen en heel wat details kunnen nog roet in het eten gooien. Het Europese weermodel perst er op de langere termijn wel koude weerkaarten én een koud ensemble uit, maar laat ons eerst even afwachten wat er ons de komende dagen te wachten staat en of het wel zo ver komt.

De T2m-pluim voor De Bilt: let op de onzekerheid voor zondag- en maandagochtend: zowel matige vorst als licht positieve temperaturen zijn nog mogelijk. (bron grafiek: knmi.nl)

Om de afkoeling van de komende dagen goed in te schatten, is het nodig om over te stappen van de globale naar de regionale weermodellen. Die rekenen fijnmaziger en kunnen de details van de grenslaag in principe beter inschatten, zeker in situaties met weinig drukgradiënt en bijgevolg weinig stroming. In principe, want op details als lage bewolking en mist bijten ook deze modellen nog geregeld hun tanden stuk, met grote gevolgen voor het uiteindelijke weerbeeld. Maar het blijft een feit: voor het inschatten van bijvoorbeeld de minimum- en maximumtemperatuur zijn deze regionale modellen vaak veel beter dan de grofmazerige globale modellen. Daarom moet de eps-pluim van de 2 meter-temperatuur altijd met de nodige omzichtigheid geïnterpreteerd worden.

Tussen een opbouwende wig van het Azorenhoog en een depressiekern boven Polen, ruimt de wind vandaag naar de noordelijke sector. Op dit ogenblik trekt een occlusie over onze regio, later gevolgd door een koufront en enkele buienlijnen. Het kwik stijgt vandaag nauwelijks of niet, met maxima rond 5°C. Er vallen geregeld buien, die meer en meer een winters karakter kunnen krijgen. Vanavond en het eerste deel van de nacht zijn er opklaringen en daalt het kwik richting vriespunt. De buien sterven uit. Later vannacht zou er vanuit het westen meer bewolking komen binnendrijven, waardoor de minima in de regio Gent net boven het vriespunt blijven. Blijven de wolken wat langer uit, dan is een graadje vorst mogelijk.

Morgen trekt een mobiele wig van west naar oost over onze regio. Het is droog, maar er blijft veel bewolking hangen. De maxima liggen in de regio Gent rond +3°C. De nacht van morgen op zaterdag is het wisselend bewolkt. In combinatie met de vrij koude luchtmassa waarin we ons bevinden, zou dat toch wat lichte vorst moeten opleveren, met in onze regio minima tussen -1 en -3°C.

Zaterdag heeft de hogedrukwig zich afgesplitst tot een aparte hogedrukkern die post vat boven Centraal- en Oost-Europa. Een ondiepe depressiekern ligt boven Ierland. Een paar dagen geleden zag het er nog naar uit dat deze kern ten zuiden van ons zou doortrekken, maar waarschijnlijk vult de kern al eerder compleet op. Het blijft ook zaterdag bewolkt, met mogelijk een beetje neerslag. Bij een zuidoostenwind, maxima rond +3°C en een dauwpunt rond -3°C kunnen dat een paar vlokjes sneeuw zijn, maar een sneeuwdek van betekenis levert dat uiteraard niet op in onze omgeving (in de Hoge Venen kan er de komende dagen wel een sneeuwdekje van een centimeter of 5 ontstaan).

In situaties met weinig gradiënt zijn de details zoals gezegd moeilijk in te schatten. Voor zondag zijn de meningen al erg verdeeld. Het Britse UKMO-model verwacht bij ons een oostenwindje en dus vrij koud  weer met maxima rond +1°C. Het Amerikaanse weermodel verwacht een zuidwestenwindje en dus aanvoer van wat zachtere zeelucht, met maxima rond +4°C. ECMWF laat de wind zwak uit het noordnoordoosten waaien, met maxima rond +3°C. Alle mogelijke windrichtingen komen dus aan bod.
Ook over de minimumtemperatuur bestaat er zondag nog erg veel onzekerheid. De pluim waaiert voor de regio Gent uit van +3°C tot -6°C. Momenteel durf ik nog niet te zeggen welk scenario de meeste kans maakt.

Ook maandag blijven we nog in een zadelgebied met weinig gradiënt en grote onzekerheid qua temperatuur, al kiest de eps-pluim toch iets duidelijker voor de koude opties, met 80 procent kans op vorst en een gemiddelde voor de minimumtemperatuur van -5°C (maar dus ook nog altijd 20 procent kans dat het maandagochtend niét vriest).

Vanaf woensdag kiest de operationele berekening van ECMWF dan voor een duidelijke winterse setting. Geen gebied meer met weinig gradiënt bij ons, maar lagedrukgebieden boven Frankrijk en de Middellandse Zee en bij ons dus een duidelijke oostenwind met koude bovenluchten. Nog later zou er dan volgens deze berekening ook een hogedrukgebied komen in de omgeving van IJsland en/of Scandinavië: een klassieke winterse setting. Het spreekt voor zich dat we deze ontwikkeling nog met de nodige korrels zout moeten nemen. Positief is wel dat ook het Amerikaanse weermodel deze ochtend meegaat met deze ontwikkeling. Het Duitse ICON-model, dat toch ook vrij goed scoort, is terughoudender en komt voor de tweede helft van volgende week met totaal andere kaarten, met een lagedrukgebied nabij IJsland en een westelijke stroming in onze omgeving.

Het eps voor de regio Gent voor de wind en de minima en maxima: vanaf woensdag berekent ECMWF overduidelijk een noordoostenwind. De kans op ijsdagen en koude nachten neemt dan toe.

Natuurijs

Of er de komende dagen al natuurijs ontstaat, is dus voorlopig nog moeilijk in te schatten. Vanaf dinsdag lijkt die kans veel groter te worden. De ijspluim voor het zuiden van Nederland (bron: winterplaza.nl)  laat nu wel een erg duidelijk signaal zien, met een gemiddelde dat tegen volgend weekend (26-27 januari) oploopt naar 7 à 8 cm voor water van 1 meter diep. Deze pluim is soms wat voortvarend, maar ze biedt zeker en vast hoop. Afwachten maar!

De "ijspluim" voor het zuiden van Nederland laat nu een erg duidelijk signaal zien. (bron: winterplaza.nl)

Mogelijk vorming van natuurijs vanaf maandag

De geleidelijke afkoeling vanaf morgen zet zich door. Diepwinterse toestanden hoeven we voorlopig niet te verwachten, maar het is wel mogelijk dat er vanaf maandag aan een natuurijsvloertje wordt gewerkt. 

Een eerste klein stap richting afkoeling zetten we vanavond al. Dan trekt een koufront, verbonden aan een depressiekern boven de Oostzee, over onze omgeving. Vooral op grotere hoogte koelt de luchtmassa dan al wat af. Morgen overdag trekt een occlusie over onze regio, verbonden aan een kleine secundaire depressiekern die morgenmiddag boven Denemarken ligt. Achter deze occlusie ruimt de wind naar het noorden. De bovenluchten koelen verder af, tot -7°C op 850 hPa. De buien die dan nog vallen, kunnen vanaf morgenavond ook in onze omgeving een winters karakter krijgen, met eventueel wat smeltende sneeuw.

Na de doortocht van een ingedraaide occlusie, komen we morgen in een noordelijke stroming terecht en begint de afkoeling. (kaart: UK MetOffice)

Erg talrijk zullen die buien niet zijn, want op vrijdag trekt een mobiele wig over onze omgeving. Die wig bouwt zich in de loop van de dag uit tot een apart hogedrukgebied (kerndruk 1020 hPa) boven het zuiden van Duitsland en Oostenrijk. De wind zoekt bij ons daardoor de zuidelijke tot zuidoostelijke sector op, maar er is weinig drukgradiënt en bijgevolg ook weinig wind. De vrij koude polaire luchtmassa komt dus tot stilstand boven onze regio. Bij voldoende opklaringen kan het dan 's nachts licht vriezen.

Op zaterdag zien we een depressiekern ten westen van Ierland naar het zuidoosten trekken. De kern vult daarbij op. Er blijft dus weinig wind staan. De occlusie van deze kern blijft boven Frankrijk hangen. De wind krimpt bij ons naar de oostelijke sector, maar is nog altijd zwak.

Zondag is de depressiekern volledig opgevuld. Er is een nieuwe ondiepe depressiekern ontstaan boven de Middellandse Zee en een zwak hogedrukgebiedje boven de Noordzee. Bij ons staat dus een erg zwakke aflandige stroming. De luchtmassa is een fractie opgewarmd, tot -3 à -4°C op 850 hPa. Aan diep winterse toestanden moeten we ons dus niet verwachten. Door een inversie blijft het aan de grond wel vrij koud. Hoe koud het 's nachts precies wordt, zal afhangen van de bewolking. Die factor is in situaties met weinig drukgradiënt altijd vrij lastig in te schatten. Klaart het volledig uit, dat zijn minima rond -5°C mogelijk. Blijft er veel lage bewolking hangen, dan ligt het kwik 's nachts amper rond of misschien zelfs iets boven het vriespunt.

Maandag ligt de as van een wig vanhet Azorenhoog nipt ten noorden van ons land en blijft het dus vrij koud. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Maandag zou een wig van het Azorenhoog, waarvan de as ten noorden van ons blijft, nog voor een aflandige en dus vrij koude stroming zorgen. Dinsdag is deze wig verdwenen en zien we een opdringerige depressie nabij IJsland. Het Amerikaanse weermodel laat de depressie het pleit winnen, waardoor wij in een maritieme stroming terecht komen. Het Europese weermodel laat een hogedrukkern boven de zuidelijke Oostzee en Baltische staten tegengas geven, waardoor we in een relatief koude zuidoostelijke stroming blijven. Ook het Duitse ICON-model houdt ons in een vrij koude continentale stroming. Die onzekerheid zien we ook mooi terug in het ensemble van ECMWF, waarin volgende week zowel de relatief koude als de zachtere oplossingen terug te vinden zijn. Het blijft dus, zoals zo vaak, afwachten.

Wat wel vast lijkt te staan: na morgen blijft het de komende week zo goed als droog. De kans op een sneeuwdek is dus niet al te groot.

Natuurijs

Wat de ijsvorming betreft: die hangt niet alleen af van de luchttemperatuur. Ook factoren als wind, bewolking en luchtvochtigheid spelen een grote rol.
De dauwpunten blijven van vrijdag tot en met eind volgende week negatief. Dat is alvast gunstig voor de ijsvorming. Tot en met zondag staat er vrij weinig wind, gemiddeld 1 à 2 Bft. Vanaf dinsdag lijkt de wind wat in kracht te gaan toenemen.
Tijdens het weekend kan er nog vrij veel bewolking hangen, maar de nacht van zondag op maandag zou vrij helder zijn.
Dat alles in aanmerking genomen, lijkt het er op dat er vanaf maandag een vliesje ijs kan ontstaan op ondiep water. Dat kan dan de dagen daarop vooral 's nachts telkens wat aandikken. Betrouwbaar schaatijs levert dat de eerstkomende week nog niet op, maar mogelijk wordt wel de basis gelegd van een ijsvloertje.

Ook de ijspluim van winterplaza.nl (gebaseerd op het eps van ECMWF) laat voor het zuiden van Nederland ijsvorming zien vanaf maandag.

Weerbericht voor Gent en omgeving

Vandaag woensdag 16 januari 2019

• Weerbeeld: meestal zwaarbewolkt met heel nu en dan een korte opklaring. Het blijft eerst overwegend droog, al is een beetje lichte regen of motregen nu en dan mogelijk. Tegen de avond valt er al wat meer regen.
• Temperatuur: maxima rond 6°C.
• Wind: 3 à 4 Bft uit ZZW.

Vanavond en vannacht

• Weerbeeld: eerstbetrokken met regen. Later vannacht wisselen opklaringen en buien elkaar af.
• Temperatuur: minima rond 2°C.
• Wind: 4 Bft uit ZZW, afnemend tot 2 à 3 Bft en ruimend naar WZW.

Morgen donderdag 17 januari

• Weerbeeld: er vallen buien, die geleidelijk een winters karakter krijgen, met wat stofhagel en smeltende sneeuw. 
• Temperatuur: maxima rond 5°C.
• Wind:  3 à 4 Bft uit WZW, ruimend naar NW.

Vrijdag 18 januari

• Weerbeeld: het blijft de hele dag droog, maar er hangt wel vrij veel hoge en middelhoge bewolking. Die bewolking voorkomt waarschijnlijk dat het vrijdagochtend al vriest.
• Temperatuur: minima rond +1°C (bij voldoende opklaringen is een graadje vorst mogelijk), maxima rond 5°C.
• Wind: 2 à 3 Bft uit de zuidelijke sector.

Zaterdag 19 januari

• Weerbeeld: er hangt nog altijd vrij veel bewolking, met een kleine kans op een (winters) buitje.
• Temperatuur: minima rond -2°C, maxima rond +3°C. 
• Wind: 2 à 3 Bft uit ZZO, krimpend naar OZO.

Zondag 20 januari

• Weerbeeld: 's ochtends hangt er nog vrij veel bewolking, maar in de loop van de dag zou het zonnig worden.
• Temperatuur: minima rond -2°C, maxima rond +3°C. Vooral voor de minima is de onzekerheid erg groot. Klaart het volledig uit, dat zijn op het platteland minima rond -7°C mogelijk. Blijft het bewolkt, dan kan het evengoed +2°C blijven 's nachts. Deze details zullen pas de komende dagen duidelijk worden.
• Wind: 2 Bft uit O tot ONO.

Verdere vooruitzichten (maandag 21 januari tot en met vrijdag 25 januari)

Zie uitgebreide bespreking in de inleiding. De berekende minima liggen gemiddeld rond -5°C, maar elke dag zijn er ook een klein aantal berekeningen (rond 10 procent) die licht positieve minima berekenen. De kans op matige vorst (-5°C of kouder) ligt rond 50 procent.
Het gemiddelde voor de maxima in de regio Gent ligt eerst rond +3° en later rond +2°C. De kans op ijsdagen is tot en met woensdag kleiner dan 10 procent, maar stijgt later tot rond 20 procent.
De kans op een sneeuwdek(je) ligt rond 20 procent. Niet omdat het niet koud genoeg is, maar wel omdat er nauwelijks neerslag wordt berekend.

Evolutie naar licht winters weer

De afkoeling in de loop van de week blijft in de weermodellen zitten, maar veel meer dan wat licht winters getint weer lijkt dit voorlopig niet te gaan opleveren. Met meest lichte vorst tijdens de nachten, maxima van enkele graden boven het vriespunt en misschien een beetje winterse neerslag wordt het een stuk kouder dan we de voorbije weken gewend waren, maar diep winters is het natuurlijk nog niet. De kans op schaatsijs blijft voorlopig erg klein.

We krijgen stilaan licht winters weer, maar toestanden zoals op deze foto uit 2013 hoeven we voorlopig nog niet te verwachten.

Een hogedrukgebied met kern ten westen van Portugal en een lagedrukgebied boven Finland zorgen ervoor dat bij ons de stroming de komende uren van het noordwesten naar het westen krimpt. De neerslagschaduw van Groot-Brittannië behoedt het westen van ons land van buien.

Morgen kruipt het hogedrukgebied nabij de Golf van Biskaje het Europese vasteland op. Er blijft bij ons een strakke westelijke stroming staan en een staart van een warmfront trekt net ten noorden van ons land van Nederland naar Duitsland. In de warme sector is het nog altijd erg zacht. De hogedrukkern verplaatst zich snel naar het oosten en ligt morgenavond al boven de Alpen, waar ze dus rustig en droog weer krijgen, wat vooral voor de geteisterde gebieden in Oostenrijk een welgekomen adempauze zal zijn.

Woensdag bevinden we ons in een brede warme sector. Het koufront trekt 's avonds over ons land. (bron kaart: UK MetOffice)

Woensdag bevinden we ons in de brede warme sector van een depressiekern boven het zuiden van Noorwegen. 's Avonds trekt het koufront over onze regio en dat is een eerste stapje naar de weersomslag. We komen terecht in maritiem polaire lucht, die vooral op grotere hoogte al afkoelt. In de onderste luchtlagen zorgt het water van de Noordzee nog voor opwarming.

Donderdag heeft zich boven Scandinavië een complexe depressie ontwikkeld, met diverse grondkernen. De diepste ligt boven Zweden en zorgt tot boven Nederland voor een westelijke wind, maar de aangevoerde luchtmassa komt inmiddels van polaire breedtes. De temperatuur zet een stap terug. Boven Engeland ligt donderdagochtend een andere, minder diepe grondkern, die bij ons de wind tijdelijk wat naar de zuidwestelijke sector kan doen krimpen en gepaard gaat met een occlusie. Na de doortocht van die occlusie, ruimt de wind helemaal door naar de noordelijke sector. De luchtmassa koelt verder af, tot -6°C op 850 hPa (ongeveer 1500 meter hoogte).

Vrijdag ontwikkelt zich dan boven onze omgeving een hogedrukgebied, waarin deze relatief koude luchtmassa tot stilstand komt. We krijgen dan rustig weer en bij voldoende opklaringen kan het dan 's nachts licht vriezen. De zon is overdag nog niet erg krachtig, waardoor het kwik oploopt tot enkele graden boven het vriespunt, maar de kaap van de +5°C halen wordt vanaf vrijdag moeilijk.

Zondag ligt een hogedrukgebied boven onze omgeving en de Noordzee, met een zwakke aflandige (en dus vrij koude) stroming tot gevolg. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Tijdens het weekend zou het hogedrukgebied boven onze omgeving zich handhaven. Zondag ligt de kern nog ten noorden van ons, waardoor de zwakke stroming aflandig en dus vrij koud blijft. Begin volgende week lijkt de kans groot dat de wigas van het hogedrukgebied boven of ten zuiden van onze regio terecht komt. Omdat er weinig wind staat, lijkt dat niet al te veel aan het weerbeeld te gaan veranderen, met lichte vorst tijdens de nachten en licht positieve maxima. Van vrijdag tot en met maandag zou het vrijwel droog blijven.

Vanaf dinsdag lijken we opnieuw veel kans te maken op een noordwestelijke hoogtestroming, met de polaire jet ten zuiden van onze regio. Dat zou betekenen dat we wisselvallig weer krijgen met meer wind en temperaturen iets onder de normalen voor deze tijd van het jaar. De neerslag die valt, kan nu en dan winters zijn.

Weerbericht voor de regio Gent

Vandaag maandag 11 januari 2019

• Weerbeeld: wisselend bewolkt. Het uiterste westen van onze regio houdt het overwegend droog dankzij "de schaduw van Engeland", maar vooral ten oosten van de lijn Maldegem-Gent-Aalst vallen er geregeld buien.
• Temperatuur: maxima rond 8°C.
• Wind: 3 Bft uit NW.

Vanavond en vannacht

• Weerbeeld: wisselend bewolkt met nog een kleine kans op een bui.
• Temperatuur: minima rond 3°C.
• Wind: 1 à 2 Bft uit WNW, krimpend naar ZW. Tegen de ochtend neemt de wind toe tot 2 à 3 Bft.

Morgen dinsdag 15 januari

• Weerbeeld: zon en wolken wisselen elkaar af. Het blijft droog.
• Temperatuur: maxima rond 7 à 8°C.
• Wind:  3 Bft uit WZW tot ZW.

Woensdag 16 januari

• Weerbeeld: het is de hele dag zwaarbewolkt tot betrokken, met nu en dan een beetje lichte regen of motregen, maar veel stelt dat niet voor. Nu en dan piept de zon door de hoge sluierwolken. In de nacht van woensdag op donderdag valt er meer regen. 
• Temperatuur: van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat schommelt de temperatuur rond 6 à 7°C.
• Wind: 4 Bft uit ZW, 's avonds laat ruimend naar W.

Donderdag 17 januari

• Weerbeeld: vooral het eerste deel van de dag hangt er veel bewolking met nu en dan regen. Na de middag zijn er bredere opklaringen, maar vallen er ook nog enkele buien. In de namiddag begint ook de temperatuur te dalen.
• Temperatuur: ochtendtemperatuur rond 4°C, maxima rond 6°C. 's Avonds  laat daalt het kwik tot 0°C.
• Wind: 2 à 3 Bft uit WZW, ruimend naar NNW.

Vrijdag 18 januari

• Weerbeeld: vrij zonnig, met na de middag iets meer wolkenvelden. Het blijft de hele dag droog. 
• Temperatuur: minima rond -4°C op het platteland en rond -1°C in het stadscentrum, maxima rond 4°C. Van zodra de zon ondergaat, begint het af te koelen en 's avonds vriest het alweer.
• Wind: 1 à 2 Bft uit NO, ruimend naar O.

Verdere vooruitzichten (zaterdag 19 januari tot en met woensdag 23 januari)

Zie uitgebreide bespreking in de inleiding. Het wordt in de loop van de verwachtingsperiode allicht wisselvalliger. Het eps van ECMWF geeft voor de regio Gent elke nacht 90 procent kans op vorst, zondag en maandag zelfs 50 procent kans op matige vorst (kouder dan -5°C). De maxima liggen volgens het eps de hele periode gemiddeld rond +2 à +3°C. De kans op een ijsdag is kleiner dan 10 procent, de kans op maxima boven de +5°C ook. De kans op een (tijdelijk) sneeuwdek ligt de eerste dagen rond 10 en de laatste dagen rond 40 procent. Dit weerbeeld verdient dus het predicaat "licht winters".

Ik sluit niet uit dat er zich vanaf vrijdag/zaterdag door de combinatie van lichte vorst en weinig wind al een vliesje ijs vormt op ondiep water, maar een betrouwbare ijsvloer levert dat uiteraard nog lang niet op.

Goede vooruitzichten voor schaatsers in Oostenrijk en Zweden

Tijd voor nog eens een overzichtje van de mogelijkheden om te schaatsen op natuurijs in Europa. Dat er in de Lage Landen nergens een natuurijsvloer ligt en voorlopig ook niet komt, hoeft geen betoog. Zie de bijdrage hieronder voor een uitgebreide bespreking. In Zweden en op de Weissensee in Oostenrijk lukt het wel om te schaatsen.

Op het "kleine meer" van de Weissensee is het ijs momenteel 17 cm dik en is een traject van 4 km uitgezet. De vooruitzichten zijn uitstekend. (bron foto: https://www.natureislauf.at/)

Veel Nederlandse en ook heel wat Belgische schaatsers pakken momenteel al hun spullen in om van 21 januari tot 1 februari af te zakken naar de Weissensee in Oostenrijk voor de tiendaagse rond de Alternatieve Elfstedentocht. IJsmeester Norbert Jank heeft vrij goed nieuws. De Weissensee ligt in het zuidelijke deel van Oostenrijk en is gespaard gebleven van de overvloedigde sneeuwval die het noorden van het land teisterde. Het ijs op het "kleine meer" (het westelijke deel van de Weissensee) is gemiddeld 17 cm dik en op dit ogenblik is een geveegd traject van 4,3 km uitgezet. Er wordt volop gewerkt aan de langere baan van 12,5 km, die met talrijke lussen over het volledige kleine meer loopt. Het gaat er de komende tien dagen stevig vriezen, dus de editie van dit jaar zit wel snor.

Waar ze al een maand volop aan het schaatsen zijn, is op de prachtige geveegde baan van Tavelsjö in het noorden van Zweden, vlak bij de stad Umeå. De baan is dit jaar 16 kilometer lang en wordt perfect onderhouden. Het ijs is al meer dan dik genoeg om probleemloos de rest van de winter door te komen. Door de noordelijke ligging kunnen de zware machines al snel op het ijs en vrijwel dagelijks vegen en schaven vrijwilligers de baan schoon. Enige nadeel deze tijd van het jaar, is dat de dagen in Tavelsjö vrij kort zijn. Maar tussen zonsopgang en -ondergang heb je toch een uur of 6 de tijd om kilometers te malen en vanaf nu worden de dagen er elke dag 8 minuten langer. Ook voor Tavelsjö zijn de vooruitzichten uitstekend, met permanente vorst (tussen -3° en -16°C) en niet al te veel sneeuw.

De prachttige, 16 kilometer lange ijsbaan in Tavelsjö, Zweden. (foto; Tobias Sundqvist).

In het zuiden van Zweden kwam de winter veel moeilijker op gang. De schaatsmogelijkheden in en om Falun waren tot nu toe eerder beperkt. Vooral op kleinere meren kon daar al worden geschaatst. Maar ook daar gaat het vanaf nu de goede kant op. Het vriest ook in Falun vanaf nu dag én nacht, met maxima eerst nog rond -3°C, maar vanaf het tweede deel van volgende week niet veel hoger dan -9°C. 's Nachts is het rond -10°C en later in de week rond -15°C. Morgen zondag kan er een beetje sneeuw vallen, maar daarna blijft het vrijwel droog. Het ijs op het Runn-meer is inmiddels dik genoeg om de machines te dragen en de "blauwe baan" is al geopend. Met deze vooruitzichten kan het niet anders dan dat binnenkort ook alle andere trajecten veilig beschaatsbaar zullen zijn.

Op de webcam aan het Runn-meer in Falun is de geveegde baan te zien.

In het uiterste zuiden van Zweden (de landschappen Skåne en Blekinge) vriest het de eerstkomende week niet. Wie wil schaatsen, zal in Zweden dus een stukje meer naar het noorden moeten.

Geleidelijke overgang naar "vuil" winterweer?

Beetje bij beetje lijkt er werk gemaakt te worden van een overgang naar een kouder weertype. Dat levert ons in eerste instantie nog geen winterweer op en ook op langere termijn zijn er absoluut nog geen garanties, maar de ontwikkelingen op de weerkaarten zijn niet langer hopeloos voor natuurijsliefhebbers. Er ontstaat stilaan wat hoop in deze bange tijden.

De eps-pluim voor De Bilt maakt duidelijk dat de kans op winterweer stilaan toeneemt. Een uitgemaakt zaak is het nog niet. (bron grafiek: knmi.nl)

Vandaag krijgen we te maken met een noordwestelijke stroming, die via een omwegje rond een hogedrukkern ten zuidwesten van Ierland, maritieme lucht van gematigde oorsprong aanvoert. Deze ochtend trok daarbij een warmfront over onze omgeving. We bevinden ons momenteel dus in de warme sector. Heftig weer is het vandaag boven het noorden van Scandinavië. Een diepe depressiekern, die de naam "Jan" kreeg, zorgt daar voor een sneeuwstorm. De Zweedse weerdienst adviseerde de bewoners daar om binnen te blijven en zich voor te bereiden op een eventuele langdurige stroomuitval. De bovengrondse leiding zijn daar immers erg kwestbaar.

De weerkaart van deze middag: vooral de storm "Jan" boven het noorden van Scandinavië valt op. (kaart: gfs via wetterzentrale.de)

Morgen zaterdag bevinden we ons in de voormiddag nog altijd in de warme sector. De isobaren komen in onze omgeving dichter bij elkaar te liggen. De wind neemt dus in kracht toe. Rond de middag trekt een koufront van west naar oost over onze regio. Dat kan gepaard gaan met hevige windstoten. Ook na de doortocht van dit front blijft het nog flink waaien.

Zondag blijven we nog altijd in een noordwestelijke stroming, tussen het hogedrukgebied ten zuidwesten van Ierland en de eerder genoemde depressie boven het noorden van Scandinavië, die inmiddels wel wat is opgevuld en niet langer voor stormweer zorgt. Een secundaire depressiekern ligt boven het zuiden van Zweden en het frontaal systeem van dit lagedrukgebied trekt zondag over ons land: 's ochtends het warmfront, rond de middag gevolgd door het koufront. De wind kan nog wat krachtiger uit de hoek komen dan op zaterdag.

De weerkaart voor maandag: boven Scandinavië koelt het flink af. Ook wij komen in maritiem polaire lucht terecht, maar die is nog niet echt koud. (kaart: ecmwf via wetterzentrale.de).

Maandag zakt de Scandinavische lagedrukkern wat verder uit naar het zuiden en bouwt het hogedrukgebied ten zuidwesten van Ierland een wig uit naar het noorden. Dat zorgt voor een verandering. De noordwestenwind voert nu wind aan die niet langer afkomstig is van gematigde, maar wel van polaire breedtes. Vooral op grotere hoogte zorgt dat voor een forse afkoeling. De temperatuur op 850 hPa daalt van +6°C op zondag naar -6°C op maandag. In Vlaanderen zorgt de aanvoer over de Noordzee er voor dat de daling van de temperatuur op waarnemingshoogte beperkt blijft, maar in de hoge Ardennen neemt het kwik wel een forse duik en neemt de kans op sneeuw toe.

Dat iets koudere weer is nog geen blijvertje. Dinsdag trekt de hogedrukrug naar het oosten weg, terwijl hij ook inzakt. De aangevoerde lucht wordt weer wat zachter. Dat is ook woensdag het geval. We zien stilaan wel de polaire straalstroom wat naar het zuiden zakken en boven de Atlantische Oceaan ontstaat een nieuwe hogedrukrug.

Donderdag zien we een vrij cruciale fase op de weerkaart. De straalstroom is verder naar het zuiden gezakt en een complexe Scandinavische depressie zorgt bij ons voor een noordwestelijke stroming. De hogedrukrug boven de Atlantische Oceaan strekt zich uit tot IJsland, maar is daar nog weinig ontwikkeld. Een aantal leden van het eps laten deze rug verder ontwikkelen, andere willen daar niet van weten. We kunnen voor de ontwikkeling vanaf donderdag dus hooguit nog in kansen gaan spreken.

De cruciale kaart voor donderdag. De straalstroom ligt vrij zuidelijk. Er stroomt maritiem polaire lucht naar onze omgeving en nabij IJsland zien we de luchtdruk voorzichtig stijgen. Dit proces kan nog alle kanten uit evolueren.

Waar we voorlopig niet op lijken af te stevenen, is een periode met droog en erg koud vriesweer. De eps-pluim geeft vanaf woensdag 16 januari vrijwel elke dag tot 80 procent kans op neerslag. Daarbij lijkt het geleidelijk kouder te gaan worden. Vanaf vrijdag 18 januari geeft de pluim 75 procent kans op vorst tijdens de nachten. Meestal is dat lichte vorst. Het aantal leden dat gaat voor matige of strenge vorst is beperkt.
De berekende maxima liggen eerst nog rond 5°C, vanaf zondag 20 januari rond 3°C. Vanaf 21 januari berekent het eps voor de omgeving van Gent een kleine kans op ijsdagen, op het einde van de veertiendaagse periode tot rond 20 procent. Belangrijke opmerking hierbij is dat globale weermodellen niet zo goed zijn in het berekenen van minima en maxima. Die zijn afhankelijk van details die de grofschalige globale weermodellen moeilijk oppikken, zeker op die termijn.

De kans lijkt dus vrij groot dat we stilaan overschakelen op "vuil" winterweer, met geregeld neerslag. De kans op sneeuw en een sneeuwdek neemt gevoelig toe vanaf 17 januari. De ijspluim vertoont pas een mogelijk aangroei-signaal vanaf 22 januari. Winterliefhebbers mogen al wat beginnen te hopen, natuurijsschaatsers moeten nog geduld oefenen.

De "ijspluim" voor onze regio: pas vanaf 22 januari zien we de kans op vorming van natuurijs toenemen. (bron: winterplaza.nl)

Weerbericht voor de omgeving van Gent

Vandaag vrijdag 11 januari 2019

• Weerbeeld: zwaarbewolkt tot betrokken. De meeste regen hebben we al gehad voor vandaag, maar een beetje gemiezer blijft mogelijk.
• Temperatuur: maxima rond 9°C.
• Wind: eerst 2 en later 3 Bft uit NW.

Vanavond en vannacht

• Weerbeeld: vanavond en vannacht krijgen we tijdelijk brede opklaringen en is het droog. Tegen de ochtend neemt de bewolking weer toe. 
• Temperatuur: minima rond 4 à 5°C.
• Wind: 3 Bft uit NW, krimpend naar W en afnemend tot 2 Bft.

Morgen zaterdag 12 januari

• Weerbeeld: meestal betrokken met perioden van regen. In de namiddag krijgt de neerslag een buiig karakter en zijn er tussendoor ook enkele opklaringen mogelijk.
• Temperatuur: maxima rond 7 à 8°C.
• Wind:  3 Bft uit WZW, ruimend naar WNW en toenemend tot 4 Bft.

Zondag 13 januari

• Weerbeeld: eerst betrokken met nu en dan regen. Na de middag wisselen opklaringen en felle buien elkaar af. Er zijn ook flinke windstoten mogelijk, tot 70 km/u. Het is zacht voor de tijd van het jaar.
• Temperatuur: minima rond 7°C, maxima rond 10°C.
• Wind: 4 Bft uit NW, vanaf de middag tijdelijk toenemend tot 5 à 6 Bft.

Maandag 14 januari

• Weerbeeld: brede opklaringen wisselen af met enkele buien, die in de loop van de dag minder fel en talrijk worden. 
• Temperatuur: ochtendtemperatuur rond 6°C, maxima rond 8°C. 's Avonds daalt het kwik tot 4°C.
• Wind: eerst nog 4 à 5 Bft uit NW. Na de middag neemt de wind sterk in kracht af en 's avonds laat is het vrijwel windstil.

Dinsdag 15 januari

• Weerbeeld: wisselend bewolkt en overwegend droog.
• Temperatuur: minima rond 2°C, maxima rond 8°C.
• Wind: 1 à 2 Bft uit ZW, toenemend tot 3 Bft.

Verdere vooruitzichten (woensdag 16 januari tot en met zondag 20 januari)

Zie uitgebreide bespreking in de inleiding.