Tijdelijk wat minder zacht door noordwestelijke stroming

Wat een ongelooflijke flutwinter is dit toch voor schaatsers... De komende tien dagen is er geen beterschap te verwachten. Na het weekend wordt het wel wat minder zacht, maar het begin van een winteroffensief is dat absoluut niet. Na een paar droge dagen wordt het vanaf het volgende weekend alweer wisselvallig en zacht.

Alleen in de noordelijke helft van Zweden kan nu volop worden geschaatst, zoals hier in Tavelsjö. (Foto: Tobias Sundqvist)

Op dit ogenblik bevinden we ons in een onvervalste westcirculatie. Het hogedrukgebied van de Azoren heeft een uitloper naar Spanje en boven de noordelijke Atlantische Oceaan liggen tal van lagedrukgebieden. Daardoor wordt er zachte zeelucht naar de Lage Landen aangevoerd.

Morgen zaterdag komt er in deze situatie geen verandering. Vandaag en morgen ligt het kwik dag en nacht tussen 9 en 12°C. Komende nacht valt er daarbij ook nog eens een hele plas water. Zondag en maandag kruipt het hogedrukgebied wat verder het het Zuid-Europese vasteland op, maar dat verandert weinig aan het weerbeeld. Het blijft wisselvallig, met maxima rond 12°C en minima rond 7°C of zelfs hoger.

Dinsdag bouwt het hogedrukgebied een rug op naar het noorden. We komen dan in een noordwestelijke stroming terecht. Op grotere hoogte stroomt wat koudere lucht naar onze regio, maar de écht koude bovenluchten blijven ver uit onze buurt weg. Dinsdag is het nog licht wisselvallig, daarna krijgen we tot en met vrijdag droog weer. De maxima liggen in die periode rond 8°C, de minima rond 4°C, mogelijk iets lager bij voldoende opklaringen. Een graadje grondvorst is mogelijk.

De hogedrukrug die dinsdag ontstaat, is geen lang leven beschoren. Hij zakt woensdag alweer in elkaar en vormt een hogedrukkern die donderdag boven onze omgeving ligt (vandaar het droge weer). Tegen volgend weekend verplaatst deze kern zich verder naar het zuidoosten en komen we voor de zoveelste keer deze winter in een zuidwestelijke stroming terecht, die zachte lucht aanvoert naar de Benelux.

Toestand in Zweden

Voor het natuurijs in de zuidelijke helft van Zweden is deze winter al even rampzalig als bij ons. De ene na de organisatie moet afhaken. Eerder sneuvelde al de Sigtunarännet nabij Stockholm. Daar zou ook het Zweeds kampioenschap marathonschaatsen plaatsvinden op zaterdag 15 februari. Ook daar is een streep doorgetrokken. Deze organisatie verhuist naar het wél ijszekere Tavelsjö nabij Umeå, op dezelfde datum.

Andere oorden opzoeken geldt helaas ook voor de organisatoren van de Daylight Challenge van Skate4Air. Deze schaatstocht voor het goede doel, voorzien op 7 februari, verhuist noodgedwongen van het Runn-meer in Falun naar het veel noordelijker gelegen Luleå.

Even zag het ernaar uit dat het zuiden van Zweden in het begin van februari een stuk kouder weer zou krijgen. Helaas is ook daar de afkoeling maar van erg korte duur.
Het uiterste zuiden van Zweden (alles ten zuiden van de lijn Göteborg-Linköping-Norrköping-Stockholm) hoef ik eigenlijk niet eens te vermelden. Van aanhoudende vorst was en is daar gewoon geen sprake. De omgeving van Linköping zelf krijg van maandag tot woensdag wat kouder weer met lichte tot matige vorst, maar van schaatsijs is er geen sprake.

In Hagfors, waar ik in december nog prachtige schaatstochten maakte, is het al niet veel beter gesteld. Op dit ogenblik ligt het kwik er boven nul. Dat blijft zo tot en met zondag. Daarna wordt het wat kouder, met dinsdag en woensdag minima tussen -5 en -10°C en maxima rond het vriespunt. Vanaf donderdag loopt het kwik weer op tot iets boven het vriespunt. Eenzelfde weerbeeld geldt in Falun. Afwachten of de koudere periode voldoende zal zijn voor de talrijke schaatsers daar, in aanloop naar de Runn Winter Week. De langere termijn ziet er helaas niet zo goed uit.

In de omgeving van Sundsvall en Östersund, in het geografische midden van Zweden, is de voorbije dagen een pak sneeuw gevallen bij temperaturen rond het vriespunt. Vandaag en morgen valt daar nog een flink pak bij. Naar dinsdag toe wordt het droog en neemt het kwik er een duik richting -15°C. Vanaf donderdag kan er opnieuw nu en dan sneeuw vallen bij temperaturen rond of iets onder het vriespunt.

De noordelijke helft van Zweden (Umeå, Luleå)  is de enige regio met ijszekerheid. Ook daar sneeuwde het de voorbije dagen flink. De ruimploegen van de geveegde banen hebben dus heel wat werk gehad. Vanaf overmorgen is het er droog en koud. Bij een temperatuur van -10 à -15°C en 3 tot 4 Bft wind zal het er woensdag en donderdag erg koud aanvoelen. Naar volgend weekend toe kruipt ook daar de temperatuur stilaan richting vriespunt, maar de ijsvloer daar kan dat probleemloos aan.

Noordelijke vorstgrens in Zweden nekt Sigtunarännet

De zachte winter in Europa zorgt voor een eerste afgelasting van een schaatsevenement. De organisatoren van de Sigtunarännet gooien voor dit jaar de handdoek in de ring. Dat melden ze op hun Facebook-pagina. Deze schaatstocht in de omgeving van Stockholm stond gepland op zaterdag 15 februari, maar er ligt momenteel nog altijd geen ijs op het meer waar de tocht zou plaatsvinden en dat is hoogst uitzonderlijk. Ook de vooruitzichten zijn niet koud genoeg om tegen 15 februari een veilige ijsvloer te garanderen voor dit evenement.

De temperatuur op 2 meter hoogte voor morgen is typisch voor deze winter: dooi in het zuiden van Scandinavië, vorst in het noorden.

Boosdoener is de strakke westelijke tot zuidwestelijke stroming die al sinds december vrijwel continue het zuiden van Scandinavië aandoet en de hele tijd zachte, maritieme lucht aanvoert. De vorstgrens ligt vrijwel voortdurend enkele honderden kilometer ten noorden van Stockholm. Dat zorgt uitzonderlijk voor prachtige schaatscondities in bijvoorbeeld de omgeving van Sundsvall. Normaal gezien ligt daar in januari een dik pak sneeuw op het ijs. Nu is de sneeuw tijdens de zachtere periodes weggedooid. Dat heeft twee positieve gevolgen. Ten eerste ligt er een prachtig glad ijsoppervlak waarop het heerlijk schaatsen is. Ten tweede ligt er geen isolerende laag op het ijs: van zodra het na een dooiperiode weer begint te vriezen, dikt de ijsvloer snel aan.
Ik had deze week contact met de voorzitter van de långfärdsskridskoklubb van Sundsvall en hij bevestigde mij dat vrijwel alle meren daar prachtig en sneeuwvrij ijs hebben, iets wat ze nooit eerder hebben meegemaakt deze tijd van het jaar.

Schaatsen met veiligheidsuitrusting kan nu perfect in de omgeving van Sundsvall.

In het noorden van Zweden is er niets aan de hand. Ook daar is de winter een stuk zachter dan normaal, maar dat is nog altijd koud genoeg om de geveegde banen te kunnen openen. Zowel in Luleå als in Tavelsjö (Umeå) kan er volop worden geschaatst en is het ijs dik genoeg om de sneeuwruimers te dragen, zelfs de tractoren.

Vooruitzichten

De komende tien dagen verandert er weinig. In de noordelijke provincies van Zweden blijft het vrijwel permanent vriezen, met nu en dan sneeuw.  In de omgeving van Sundsvall en Östersund blijven dooi- en vorstperiodes elkaar afwisselen met voorlopig nog goede vooruitzichten voor långfärdsskridsko (met gids en veiligheidsuitrusting). Mogelijk valt daar volgende week wel (te) veel sneeuw, waardoor de omstandigheden minder gunstig worden.

De omgeving van Stockholm is en blijft dramatisch voor schaatsers. De temperatuur ligt er de komende week vrijwel voortduren tussen 0 en +7°C, met nu en dan regen of natte sneeuw. De tweede helft van volgende week kan het 's nachts soms licht vriezen, maar dat volstaat niet om schaatsijs te krijgen.

In de omgeving van Falun is het een fractie kouder dan in Stockholm, met dit weekend temperaturen tussen 0 en +4°C. Begin volgende week krijgen ze daar kwakkelweer, met een temperatuur rond het vriespunt en geregeld regen, natte sneeuw of sneeuw. Mogelijk volgen er daarna wat koudere nachten, maar dat is nog niet zeker.

Over de regio Linköping en alles ten zuiden daarvan kunnen we kort zijn: er ligt geen ijs en het vriest er ook de komende tien dagen niet of nauwelijks.

Indrukwekkend hogedrukgebied, maar geen winterweer

Voor wie zit te wachten op schaatsijs, is dit eens te meer een ongelooflijke flutwinter. Daar komt de komende tijd helaas niet meteen verandering in. Maandag ligt er een knoert van een hogedrukgebied (1050 hPa) in onze omgeving, maar de kern vat plaats op de verkeerde plek. Het wordt wel wat kouder, met mogelijk een graadje vorst tijdens de nachten, maar dat is totaal onvoldoende om een stevige ijsvloer te doen ontstaan. Tegen volgend weekend verdwijnt de hogedrukkern alweer en komen we voor de verandering in een zuidwestelijke stroming terecht, die zachte zeelucht naar onze omgeving aanvoert.

Commentaar overbodig.

Vandaag zaterdag wordt het iets minder zacht dan de voorbije dagen. Dat hebben we te danken aan een hogedrukgebied boven het zuiden van Europa dat een wig uitbouwt naar Ierland. De stroming wordt daardoor bij ons noordwestelijk en voert maritiem polaire lucht aan. Een occlusie trekt daarbij over Nederland en kan ook bij ons voor enkele buien zorgen. De maxima liggen rond 7°C.

Vanavond en vannacht blijft het licht wisselvallig, met hier en daar een (winters) buitje. Het kwik zakt tot 2°C.

Morgen zondag krijgen we de zon te zien, maar hier en daar kan er nog altijd een bui vallen. In de Hoge Venen zijn dat enkele sneeuwbuien, in Laag-België kan er naast regen ook wat natte sneeuw of korrelhagel uit de buien vallen. De maxima liggen rond 8°C en zijn dus niet meteen winters te noemen.

De wig boven Ierland ontwikkelt zich morgen verder tot een aparte hogedrukkern, die zelfs indrukwekkenden proporties aanneemt. In de nacht van morgen op maandag zien we een kerndruk van 1050 hPa in de omgeving van het Kanaal. Ook in de regio Gent stijgt de luchtdruk tot boven de 1045 hPa. De stroming komt in onze omgeving vrijwel volledig tot stilstand, maar door de positie van de kern sijpelt er wel vochtige lucht binnen, waardoor er mist ontstaat.

Maandag zien we een indrukwekkende 1050 hPa boven het Kanaal. (bron kaart: UK MetOffice)

Maandag begint bijgevolg erg grijs, met mist die later kan optrekken tot lage bewolking. Mogelijk krijgen we nu en dan de zon te zien, maar dat blijft moeilijk in te schatten. De minima liggen maandagochtend rond of iets boven het vriespunt. De maxima maandag liggen rond 5°C.

Dinsdag verandert er weinig aan het weerbeeld. De hogedrukkern trekt wat naar het westen, maar heeft nog altijd een uitloper boven onze omgeving. Ook dinsdag is het dus overwegend grijs, met mist en lage wolken. Mogelijk komt hier en daar de zon te voorschijn. Bij voldoende opklaringen kan het dinsdagochtend licht vriezen, rond -1 of -2°C. Bij hardnekkige lage bewolking blijven de minima licht positief. De maxima liggen rond 1 à 2°C bij hardnekkige mist en rond 4°C in gebieden met opklaringen.

Woensdag trekt de hogedrukkern nog wat verder naar het westen. Daardoor kan een zwakke occlusie doordringen tot onze regio. Die zorgt voor veel bewolking en mogelijk een beetje lichte regen of motregen. De minima liggen woensdag rond +2°C, de maxima rond 6°C.

Donderdag ligt de verzwakkende hogedrukkern (1035 à 1040 hPa) boven de Britse Eilanden. De wind draait bij ons naar de oostelijke sector. In een normale winter zouden we dan kouder weer krijgen, maar nu ontbreekt een koudereservoir boven het oosten van Europa. De minima liggen donderdag rond +2°C, de maxima rond +4°C.

Vrijdag heeft de hogedrukkern zich verplaatst naar de Balkan. De wind draait bij ons naar het zuidoosten en voert drogere lucht aan. Daardoor kan het 's ochtends onder brede opklaringen nog eens licht vriezen, met minima allicht rond -2°C. Overdag loopt het kwik op tot 6°C en neemt de bewolking alweer toe.

Verdere vooruitzichten

Vanaf komend weekend zien we een hogedrukgordel boven het zuiden van Europa een depressies nabij IJsland en het noorden van Scandinavië. De straalstroom ligt erg noordelijk. Onze regio krijgt wisselvallig en zacht weer, met maxima die alweer richting 10°C en minima die ver boven het vriespunt blijven.

De eps-temperatuursverwachting voor de regio Gent. Op de wat langere termijn wordt het opnieuw erg zacht.

De winter in Scandinavië

De tempertuur deze middag: de wintergrens ligt in het noorden van Zweden en dat blijft zo de komende periode. Het zuiden blijft helaas voortdurend in de zachte lucht. (kaart: GFS via Wetterzentrale.de)

Ook in Zweden en Noorwegen blijft het onveranderlijk veel te zacht voor de tijd van het jaar. Voor de regio ten zuiden van de lijn Trondheim-Östersund-Sundsvall is dat rampzalig voor het ijs. Geveegde banen zijn er niet open. Hier en daar kan er nog geschaatst worden, met volledige veiligheidsuitrusting én onder leiding van een gids die de situatie goed kent.

In het zuiden van Zweden (Göteborg, Jönköping en alles ten zuiden daarvan) krijgt de winter de komende 10 dagen geen enkele voet aan de grond. De temperatuur ligt er vrijwel voortdurend tussen +3 en +6°C, met heel nu en dan eens een kouder nachtje met een graadje vorst. De winter is daar tenenkrullend slecht voor schaatsers en zelfs naar Benelux-normen zacht.

Ook voor wie binnenkort schaatsplannen heeft in Falun en omgeving, zijn de vooruitzichten weinig rooskleurig tot zelfs gitzwart. Ook daar vriest het de komende tien dagen niet of nauwelijks. Er is geen sprake van dat de geveegde banen daar binnenkort kunnen opengaan. Hetzelfde geldt voor de regio Stockholm. De organisatoren van de Runn-winterweek en van de Sigtunarännet, beide in februari, kunnen alleen maar hopen dat het weer alsnog radicaal omslaat tegen het einde van de maand. Dat is niet onmogelijk, maar aanwijzingen zijn er daarvoor voorlopig nog niet.

Vanaf de lijn Östersund-Sundsvall zijn de winterse vooruitzicht beter. De depressies die zachte lucht aanvoeren naar het zuiden van Zweden, dompelen het noorden wél geregeld in de koude lucht. Periodes met dooi en vorst wisselen elkaar in zuidelijk Norrland voortdurend af. Vooral voor långfärdsskridsko onder begeleiding van een gids is dit vrij gunstig.

Het noorden van Zweden heeft veel betere papieren. Daar is het ijs al dik genoeg voor de veegmachines. In Umeå ligt het kwik vandaag en morgen dag en nacht tussen -5 en -10°C. Vandaag valt er sneeuw, morgen is het er droog en zonnig. Maandag volgt een opstuw van zachte lucht, met maxima rond +5°C, daarna begint het er opnieuw stevig te vriezen. De vooruitzichten voor de geveegde banen van Tavelsjö en Luleå zijn gunstig.

De temperatuursverwachting voor de omgeving van Umeå: periodes met vorst en dooi wisselen elkaar af, maar het ijs is dik genoeg om geveegd te kunnen worden en dus zijn die dooiperiodes zelfs vrij gunstig voor de kwaliteit van het ijs.

Weissensee

In Oostenrijk heeft de Weissensee optimaal kunnen profiteren van het hogedrukgebied dat een hele tijd boven de Alpen lag. Daardoor is een mooie ijsvloer ontstaan. Vandaag valt er wat sneeuw, maar vanaf morgen blijft het er droog, met licht positieve maxima en minima tussen -4°c en -10°C. Het ziet er dit jaar dus goed uit voor de Alternatieve Elfstedentocht.

Subtropische luchtmassa overspoelt Europa

Het is in zowat heel West- en Noord-Europa uitzonderlijk zacht voor de tijd van het jaar. Oorzaak is een hogedrukgordel boven het zuiden van het continent. Die stuwt een massa subtropische lucht naar hogere breedtes. In Noorwegen zorgde dat voor een nieuwe recordtemperatuur voor januari: 19,0°C in Sunndalsøra, aan de zuidwestkust. Het vorige januarirecord in Noorwegen bedroeg 17,9°C. In Abisko in Zweeds Lapland steeg het kwik de voorbije nacht tot +7°C. In zowat heel Scandinavië, van het uiterste zuiden tot het uiterste noorden, dooide het gisteren.

De temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1500 meter hoogte): subtropische luchtmassa's veroveren zowat heel Europa en zorgden gisteren voor recordhoge temperaturen in Noorwegen. In zowat heel Scandinavië ligt de temperatuur momenteel boven het vriespunt. (bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

In het zuidwesten van Noorwegen loopt de temperatuur in de winter wel vaker op tot boven de 15°C, omwille van een föhneffect, maar nooit eerder slaagde die föhn erin om het kwik zo hoog op te jagen.
De komende dagen verdwijnen de extreem hoge temperaturen in Scandinavië, maar echt koud weer komt er niet in de plaats.


Ook bij ons is er de komende week niet het minste spoor van de winter te bekennen. Het Azorenhoog kruipt het Europese continent op en zorgt daardoor in de Benelux voor een constante aanvoer van meestal maritieme, maar soms ook continentale subtropische lucht. Vandaag vrijdag zorgt een weinig actief frontaal systeem daarbij voor een beetje regen, maar de komende week blijft het vaak droog. De maxima liggen tijdens het weekend rond 8°C en stijgen begin volgende week tot 13°C. Tegen het volgende weekend zou het weer iets minder zacht worden, met opnieuw maxima rond 8°C. Van vorst tijdens de nachten is de komende week geen sprake.

IJssituatie in Scandinavië en Oostenrijk

Door het extreem zachte weer hebben de geveegde natuurijsbanen in Zweden het lastig. Op veel plaatsen zijn ze gesloten, op andere (zoals in Tavelsjö) zijn er alleen sterk ingekorte banen geopend. Het is daar wachten op een stevige vorstperiode zonder sneeuw. Als die er komt, zal de ijskwaliteit wel erg goed zijn. Toch iets om naar uit te kijken...

In midden- en noord-Zweden wordt er (met veiligheidsuitrusting!) nog geschaatst op de meren. Daar ligt vaak nog een vrij dikke ijslaag dankzij de koude november en koude eerste helft van december.

Uit Oostenrijk kwamen vorige week alarmerende berichten vanaf de Weissensee, waar zelfs het westelijke kleine meer nog niet volledig dicht was gevroren. Daar kunnen ze de komende tijd wel profiteren van het hogedrukgebied, dat de oorzaak is van het zachte weer in het noorden. In de kern van het hogedrukgebied is het helder en windstil en daardoor kan het tijdens de nachten vrij goed afkoelen in Oostenrijk. De koude lucht verzamelt zich daarna in de valleien, waardoor het ijs op de Weissensee de komende dagen kan aandikken. Diep winters is het ook daar niet, maar het zal wel volstaan om op het kleine meer een veilig traject uit te zetten.