Kan een "Sandy" ook hier toeslaan?

Kan een storm als Sandy ook toeslaan bij ons? Het antwoord is dubbel. Een storm met dezelfde ontstaansgeschiedenis? Nee. Een storm met dezelfde omvang, kracht en desastreuze gevolgen? Ja, dat wel.

Sandy was een erg merkwaardige stormdepressie. Ze ontstond als een tropische depressie, die uitgroeide tot een orkaan. Toen Sandy naar de VS trok, kreeg ze meer en meer trekjes van een klassieke extra-tropische storm. Zeg maar: van een stormdepressie zoals wij die ook kennen.Toen ze uiteindelijk aan land ging, beschouwde de Amerikaanse weerdienst NOAA haar daarom niet meer als een tropisch systeem. Voor een uitstekende technische bespreking verwijs ik graag naar deze blogpost van collega Karim Hamid.

Deze middag (onze tijd) lag de kern van Sandy boven het noordoosten van de VS, niet langer als een orkaan maar als een klassieke stormdepressie.

Hoe tegenstrijdig het ook klink: een orkaan kan je doorgaans beschouwen als een eerder kleinschalig weerkundig fenomeen. Het overgrote deel van de orkanen zijn qua oppervlakte veel kleiner dan een klassieke West-Europese storm. Uiteraard kunnen ze wel vernietigend toeslaan. De indeling van orkanen in sterkte (van klasse 1 tot klasse 5) gebeurt op basis van de hoogste gemiddelde windsnelheid die ergens in het windveld wordt opgemeten. De grootte van het windveld doet er daarbij niet toe.

Uitzonderlijke omvang
Op basis van de gemiddelde windsnelheid, hoger dan 120 km/u maar niet hoger dan 154 km/u, was Sandy officieel "maar" een orkaan van categorie 1, de laagste categorie. De omvang van Sandy was wel uitzonderlijk. Tot op 780 kilometer van de kern werd een stormwind waargenomen (1). Sandy was daarmee dubbel zo groot als de gemiddelde orkaan. Ook het windveld was dus veel groter dan bij een "gewone" orkaan.
Dat grote windveld zorgde ervoor dat een massale hoeveelheid oceaanwater werd opgestuwd in de richting van de oostkust van de VS, vooral in het zuidoostelijke quadrant van de storm. In combinatie met springtij zorgde dat voor een vloedgolf die grote delen van New York en ander kustplaatsen overspoelde. Bij orkanen gebeurt het trouwens wel vaker dat de indrukwekkende hoeveelheden regen en vloedgolven meer schade en slachtoffers veroorzaken dan de wind zelf.

Extreme storm bij ons
Vergelijken we dat nu eens met zeer zware stormen bij ons. Stormen met de omvang van Sandy zijn ook hier perfect mogelijk. Het stormveld kan zelfs nog groter zijn. Ook boven onze Noordzee kan de gemiddelde wind boven de 120 km/u liggen. We spreken dan van een storm met orkaankracht, 12 Beaufort. Als de stormwind daarbij lang vanuit noordwestelijke richting blaast, wordt ook bij ons een grote hoeveelheid zeewater worden opgestuwd in de richting van de kust. In combinatie met springtij kunnen ook hier de gevolgen desastreus zijn. Denk maar aan de watersnoodramp van 1 februari 1953. Ook toen kwamen een aantal factoren ongelukkigerwijs samen, met een noodlottige afloop. Toch kunnen we nog niet spreken van een worst case scenario. De storm van 1953 was nog niet eens zo zwaar: 11 Bft op ons deel van de Noordzee en 9 Bft in Oostende (2). We hebben ooit al zwaardere stormen meegemaakt, maar die vielen toen gelukkig niet samen met springtij of verplaatsten zich te snel, waardoor het water niet al te lang kon opstuwen.
Er is dus een nog grotere opstuw dan in 1953 mogelijk, als alle ongunstige factoren samenkomen. Dat bedoelen we met de "duizendjarige storm": een extreme storm waarop we onze kust aan het voorbereiden zijn, zodat we die zo goed mogelijk kunnen doorstaan (3).
Hoewel ze op een andere manier ontstaan, kunnen vergelijkbare stormen als Sandy ook bij ons toeslaan. We kunnen dus maar beter goed voorbereid zijn.


(1) bron: Nasa
(2) bron: artikel D. Dehenauw (pdf)
(3) lees hier meer over het Kustveiligheidsplan van de Afdeling Kust

De archiefkaart van 1 februari 1953, met de desastreuze stormdepressie voor de Benelux.