Nog een paar dagen winter, zachter in het weekend

Er woedt momenteel een volgens mij nogal nutteloze discussie of het nu al dan niet uitzonderlijk koud is. Het antwoord is tweeledig. Op zich is de kou die we nu meemaken absoluut niet uitzonderlijk. Matige vorst tijdens de nacht en maxima rond het vriespunt komt tijdens de winter uiteraard wel vaker voor. Wèl uitzonderlijk is dat deze koude periode zo laat in februari nog komt, na een winter die voorts erg zacht verliep.

Zo lag de Kraenepoel in Aalter er zondagavond bij: nog vrijwel volledig open, met alleen langs de beschutte zuidelijke oever een klein beetje (dun) ijs.

Nog iets waar u op dit blog tevergeefs naar zult zoeken: de gevoelstemperatuur. Het spreekt voor zich dat het veel kouder aanvoelt als het waait dan als het windstil weer is. Dat komt omdat isolerende luchtlaagjes rond ons lichaam dan worden weggeblazen. Maar ik vind het onzin om daar een concreet cijfer op te plakken. Voelt -1°C bij 5 beaufort echt hetzelfde aan als -17°C bij windstil weer? Ik ben wat dat betreft ervaringsexpert en geloof mij: dat is totaal niet het geval. Ik ben een groot aanhanger van wellicht het bekendste Zweedse gezegd: "Det finns inget dåligt väder, bara dåliga kläder". Of letterlijk vertaald: er bestaat geen slecht weer, alleen maar slechte kledij. Kleed je in voldoende laagjes en sluit af met een winddichte jas en dan valt het echt allemaal wel mee met die "afschuwelijke" gevoelstemperaturen.

Daarenboven zorgt een concrete gevoelstemperatuur alleen maar voor verwarring. Bij een luchttemperatuur van +2°C en een "gevoelstemperatuur" van -15°C zal water echt niet bevriezen.

Een stevig hogedrukgebied boven Scandinavië stuurt vandaag koude landlucht naar onze regio.

Terug naar het weer nu. De weerkaarten zien er op en top winters uit op dit ogenblik, met een kanjer van een hogedrukgebied (1053 hPa) boven het noorden van Scandinavië. Aan de zuidflank van deze anticycloon stroomt lucht naar onze omgeving die afkomstig is uit Siberië. Op 850 hPa (+/- 1500 meter hoogte) is het boven ons hoofd momenteel -15°C en morgen gaan we zelfs naar -16 à 17°C. Zelfs als de zon volop schijnt, wordt het dan erg moeilijk om overdag het vriespunt te halen op waarnemingshoogte.

De zon zorgt wel voor genoeg "opwarming" om convectie in gang te zetten, zoals we gisteren vooral in het oosten van ons land ook al konden ervaren. De luchtmassa heeft wat vocht opgepikt boven de Oostzee en door convectie onstaan daardoor enkele sneeuwbuien, in het oosten van ons land extra geforceerd door opglijding boven de Duitse, Limburgse en Ardense heuvels. Door de koude luchtmassa is de sneeuw poederdroog en erg licht. De vuistregel dat 1 mm neerslag overeenkomt met 1 cm sneeuw gaat in dat geval niet op. Elk vlokje blijft liggen en de sneeuwvlokjes zijn zo licht dat het sneeuwdek niet inzakt. In dat geval kan 1 mm neerslag tot wel 3 cm sneeuw opleveren. Daardoor werd het sneeuwdek verrassend dik op sommige plaatsen in Limburg. Een pluizig sneeuwdek dat je zo kon wegblazen, iets wat met de sneeuw van 11 december jongstleden absoluut niet zou gelukt zijn.

Vannacht valt de wind voor het eerst grotendeels weg en vriest het in Vlaanderen overwegend matig. Dat betekent dat veel windwakken zullen dichtvriezen. Het ijs op die voormalige windwakken is uiteraard erg dun en onbetrouwbaar.

Morgen verandert er weinig aan het weerbeeld. Omdat de bovenlucht iets kouder is, wordt het nog wat moeilijker om overdag het vriespunt te halen. De wind neemt morgen overdag wel opnieuw flink in kracht toe.

Vanaf overmorgen zien we het Scandinavische hogedrukgebied verzwakken en zich verplaatsen naar Groenland. Een depressie die nu nog boven de Azoren ligt, trekt naar het Portugese kustgebied en pompt momenteel al erg warme subtropische lucht naar het zuiden van het Iberische Schiereiland. Het wordt daar vandaag al 20°C. Die luchtmassa zal tijdens het weekend voor een grote verandering zorgen in het weerbeeld bij ons.

Donderdag merken we daar nog weinig van. De bewolking van het warmfront van deze depressie dringt al door tot onze omgeving, maar een strakke oostenwind blijft koude continentale lucht aanvoeren. Er kan donderdag uit die bewolking wat lichte sneeuw vallen. Op grotere hoogte is de koudste lucht dan wel al verdreven, waardoor de maxima weer iets boven het vriespunt kunnen uitkomen.

Vrijdag kan een gevaarlijke dag worden. Het frontaal systeem van de depressie ligt dan boven onze omgeving, maar de onderste luchtlagen blijven voorlopig nog koud, omdat de wind uit de oostelijke sector blijft waaien. Waarschijnlijk blijft het in het westen van Vlaanderen zelfs kouder dan in het oosten. Er valt sneeuw, waardoor er in westelijk Vlaanderen een sneeuwdek van enkele centimeter kan ontstaan. Mogelijk gaat de sneeuw over in onderkoelde of aanvriezende regen, maar details zullen pas de komende dagen duidelijk worden.

Vrijdag is het hogedrukgebied van de weerkaart verdwenen en zorgt een golvend front in onze regio voor sneeuw, ijzel of aanvriezende regen.

Het ziet er naar uit dat vanaf zaterdag de wind van de oostelijke naar de zuidelijke sector draait, waardoor de zachte luchtmassa die nu nog boven Portugal ligt, zou doordringen tot onze regio. Volgens het Europese weermodel zouden de maxima dan oplopen tot +7 op zaterdag en tot +11 op zondag. Het Amerikaanse weermodel is wat minder voortvarend en houdt het bij maxima rond +5°C op zaterdag en rond +6°C op zondag. Maar dat de algemene dooi intreedt vanaf zaterdag, lijkt wel zo goed als vast te staan.

Het weerbericht voor de regio Gent:

Vandaag dinsdag 27 februari 2018

• Weerbeeld: eerst zonnig, later ontstaan er enkele stapelwolken waaruit plaatselijk wat sneeuw kan dwarrelen.
• Maximumtemperatuur: 0 à -1°C
• Wind: 3 à 4 Bft uit ONO.

Vanavond en vannacht

• Weerbeeld: licht bewolkt of helder.
• Temperatuur: minima rond -7 à -8°C.
• Wind: 2 Bft uit O.

Morgen woensdag 28 februari

• Weerbeeld: een doorslagje van het weerbeeld van vandaag.
• Temperatuur: maxima rond -2 à -3°C.
• Wind: eerst 2 à 3 Bft uit O, al snel toenemend tot 4 Bft.

Donderdag 1 maart

• Weerbeeld: zwaarbewolkt met nu en dan wat lichte sneeuw, maar waarschijnlijk valt er niet voldoende om een sneeuwdek op te leveren.
• Temperatuur: minima rond -5°C. Maxima rond +1 à +2°C.
• Wind: 4 à 5 Bft uit O.

Vrijdag 2 maart

• Weerbeeld: zwaarbewolkt met perioden van sneeuw. Er ontstaat in onze regio en West-Vlaanderen een sneeuwdek van enkele centimeter. Verder naar het oosten is de kans op een sneeuwdek kleiner. Mogelijk gaat de neerslag na een tijd over in onderkoelde regen of aanvriezende regen.
• Temperatuur: minima rond -2 à -3°C, maxima in onze regio waarschijnlijk rond -1°C. Verder naar het oosten wordt het wat zachter.
• Wind: 4 Bft uit O, in de loop van de dag afnemend tot 1 à 2 Bft.

Zaterdag 3 maart

• Weerbeeld: ook in onze regio zet de dooi zich nu in. Na eerst nog wat winterse neerslag, valt er later gewoon regen. Er zijn ook droge periodes met opklaringen.
• Temperatuur: minima rond -2°C, maxima rond +5°C.
• Wind: zwak uit de oostelijke sector.

Verdere vooruitzichten (zondag 4 maart tot en met  donderdag 8 maart)

Een depressiekern boven de Britse Eilanden en onze omgeving zorgt voor wisselvallig weer. De straalstroom blijft vrij zuidelijk liggen. Als de wind uit de zuidelijke sector waait, kan zachte subtropische lucht onze omgeving bereiken, met in dat geval maxima rond 10°C. Van zodra de wind naar het westen of noordwesten draait, komen we meteen weer in koudere, maritiem polaire lucht terecht, met maxima rond 5°C. De minima zijn vaak positief, maar tijdens heldere nacht kan het licht vriezen.

De temperatuurspluim voor het zuiden van Nederland (bron: Weerplaza.nl)

Kans op natuurijs

Tot en met gisteren lagen grote wateroppervlaktes nog grotendeels open. Zo lag er op de Kraenepoel zondag nog géén ijs, gisteren lagen daar nog erg grote open wateroppervlaktes. Op andere grote plassen is de situatie allicht niet anders.
Komende nacht valt de wind grotendeels weg en zullen veel windwakken dichtvriezen, maar na één nacht blijft het ijs daar uiteraard nog totaal onbetrouwbaar.
Woensdag zal de ijsvloer enkele centimeters aandikken, maar donderdag is dat door de bewolking en iets oplopende temperaturen al iets minder het geval. Vrijdag stagneert de ijsgroei en vanaf zaterdag valt meer dan waarschijnlijk de dooi in.
Het tweede deel van de werkweek zal het ijs hier en daar dik genoeg zijn om ijsmeesters en brandweer toe te laten om metingen uit te voeren. Het ijs zal op enkele plaatsen individuele schaatsers en (erg) kleine groepjes kunnen dragen, maar hou er rekening mee dat vrijwel overal in Vlaanderen schaatsen alleen is toegestaan als er uitdrukkelijk toestemming wordt gegeven.
Wil je het op eigen risico toch ergens wagen? Ga dan nooit alleen het ijs op en zorg voor de broodnodige veiligheidsuitrusting: ijspriemen, een voldoende lang touw en droge reservekledij.