Vrij koude kerstdagen op komst

Precies zoals de weermodellen vorige week hadden voorzien, heeft zich een hogedrukblokkade opgebouwd. We zien op de weerkaart van vandaag een hogedrukgebied dat zich uitstrekt van Polen over het zuiden van Scandinavië tot de Noorse Zee. Daardoor staat er in onze omgeving een zuidoostelijke tot oostelijke stroming. Omdat er de vorige weken nauwelijks winterkou te bespeuren was in grote delen van Europa, voert die oostelijke stroming vandaag nog erg zachte lucht aan. De komende dagen wordt de aangevoerde luchtmassa kouder, gaat het 's nachts licht vriezen en blijven de maxima tijdens de Kerstdagen aan de lage kant: iets boven het vriespunt.

Vandaag ligt er een hogedrukgebied boven het zuiden van Scandinavië, waardoor de wind bij ons de oostelijke hoek opzoekt. (bron kaart: UK MetOffice)

We associëren in de winter een oostenwind vaak met winterkou. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Vandaag bijvoorbeeld: ondanks de oostenwind liggen de maxima in de regio Gent rond 11°C. Dat komt omdat de oostenwind gewoon een zachte luchtmassa terugduwt die de voorbije dagen tot ver in Oost-Europa was doorgedrongen. Ook op grote hoogte is de lucht boven ons hoofd erg zacht: vandaag, morgen en dinsdag rond +5° à +7°C op 850 hPa (ongeveer 1500 meter hoogte). Op die dagen kan het onmogelijk echt koud worden. Morgen maandag liggen de maxima rond 7°C, dinsdag rond 5°C. 

In de nacht van dinsdag op woensdag komt vanuit het oosten een koude luchtmassa opzetten. Bij ons ligt de temperatuur op 1500 meter hoogte nog rond +7°; in Polen rond -7°C. (Kaart: temperatuur op 850 hPa volgens weermodel ECMWF via windy.com)

De wind blijft de komende dagen de oosthoek opzoeken en op een bepaald moment is de zachte luchtmassa natuurlijk op. Dat gebeurt in de nacht van dinsdag op woensdag. Van boven Duitsland zien we dan een luchtmassa komen opzetten die beduidend kouder is. Dat gebeurt voorts vrij onopgemerkt: er is geen uitgesproken koufront met neerslag die de afkoeling vergezelt. Het betekent wel dat de minima woensdagochtend in de regio Gent overdag voor het eerst flirten met het vriespunt en dat de temperatuur ook overdag maar enkele graden oploopt. Op Kerstavond duikt het kwik dan onder nul. Het gaat om pure transportkoude, want door de doorstaande wind blijft de afkoeling door uitstraling beperkt.

Op Kerstdag ligt de temperatuur 's ochtends rond -1 à -2°C, overdag rond +1°C. Dat alles bij een oostendwind van 4 Bft. Wie een kerstwandeling wil maken, kleedt zich dus best in laagjes want het koudegevoel zal vrij groot zijn. De oostelijke wind wordt aangejaagd door het hogedrukgebied boven het zuiden van Scandinavie (aangesterkt tot ruim 1040 hPa) en een depressie tussen Sardinië en de Balearen: een klassieke winterse drukverdeling.

Op vrijdag ontwikkelt het Scandinavische hogedrukgebied een uitloper naar de Balkan. Daardoor wordt de aanvoer van echt koude continentale lucht opnieuw wat afgesneden. Het weerbeeld blijft wel licht winters, met 's nachts lichte vorst en overdag maxima iets boven het vriespunt.

Begin volgende week verplaatst het hogedrukgebied zich van Scandinavië naar de omgeving van Schotland en IJsland. Het patroon blijft geblokkeerd, maar de wind zoekt meer de noordelijke hoek op en neemt dus opnieuw wat zachtere zeelucht mee vanover de Noorse Zee en Noordzee. De minima liggen in Vlaanderen dan meest waarschijnlijk rond het vriespunt en de maxima rond 4 à 5°C. De kans op een bui neemt toe en daar kan een winters buitje bij zijn.

Dit verwacht weermodel ECMWF voor zaterdag 27 december: het hogedrukgebied verplaatst zich naar IJsland, met een uitloper naar de Balkan. De echt koude luchtmassa's kunnen ons daardoor niet meer bereiken, maar zacht weer staat ook niet meteen op het programma. (kaart: windy.com)

Er vormt zich voorlopig  nog niet echt natuurijs, zeker niet op de grotere wateroppervlakten. Daarvoor blijft de vorst te beperkt en staat er ook vaak te veel wind. Wat schaatsplezier op het "natuurlijk ijs" van een combibaan (waar water bij nachtelijke vorst verneveld wordt op een asfalten piste tot er een dun laagje ijs is gevormd) zit er op het einde van de week allicht wel in, maar daarvoor zal de Vlaamse schaatsliefhebber dan toch naar Nederland moeten trekken, bij gebrek aan combibaan in eigen land.