Extreem koud?

Half oktober zijn we en dus duiken ze weer overal op: de langetermijnverwachtingen die ons een koude, ja volgens sommige media zelfs een extreme winter voorspiegelen. Volgens mij komt de beste seizoensverwachting voor komende winter van het uiterst betrouwbare Europese ECMWF: hun uitkomst voor de temperatuur voor de Benelux is "no signal". Het model kan met andere woorden voor onze omgeving geen uitspraak doen voor komende winter.

Nog in het nieuws de voorbije week: een onderzoek van enkele Britse meteorologen naar het verband tussen de lage activiteit van de zon en koudere winters in onze omgeving. Het is een verband dat al vaak werd gelegd, maar nog nooit is bewezen. Het verband zou onrechtstreeks zijn. Als de zon weinig actief is, zouden de hogere luchtlagen afkoelen. Dat leidt tot een verandering van het stromingspatroon aan de grond en die verandering zorgt er op zijn beurt weer voor dat op sommige plaatsen de winters zachter verlopen (zoals in Zuid-Europa), terwijl het op andere plekken dan weer kouder is dan normaal (zoals in onze omgeving). Het is een onderzoek dat zeker de nodige aandacht verdient, maar mijns inziens (nog?) niet kan worden gebruikt om wintervoorspellingen op te maken. De voorbije jaren was de zon opvallend weinig actief, terwijl de winters bij ons normaal tot hooguit iets te koud verliepen. Door het grote aantal sneeuwdagen kregen de voorbije winters door de media het etiket "streng" opgeplakt, maar als we kijken naar de gemiddelde temperatuur, is dat onterecht.

Inmiddels is de eerste vorstdag in de Lage Landen een feit. Op zondag 9 oktober daalde het kwik in de themometerhut van de vliegbasis Twenthe tot -0,5°C. Aan de grond werd daar zelfs -3,8°C opgetekend. In Vlaanderen hebben we daar weinig van gemerkt, omdat de bewolking van een naderend warmtefront de nachtelijke afkoeling tegenhield.

Ook wij krijgen vanaf vrijdag een paar relatief koude nachten voorgeschoteld. Daarvoor zorgt een hogedrukkern die van Scandinavië naar Polen trekt. De combinatie van een continentale aanvoer en heldere lucht, laat het 's nachts afkoelen tot enkele graden boven het vriespunt. Aan de grond kan het zaterdag en zondag vrijwel overal lichtjes vriezen. "Winters" kunnen we dit moeilijk noemen, want overdag stijgt het kwik onder een stralende zon nog vlotjes richting 15°C. Het mooie weer duurt trouwens niet zo lang. In de nacht van zondag op maandag zorgt een warmfront voor bewolking, hogere minima en wat lichte regen. Volgende week krijgen we dan licht wisselvallig weer met maxima rond 14°C en minima ruim boven het vriespunt.

Wie uit is op vroege winterkou, kan richting Siberië trekken. In het beruchte plaatsje Oymyakon, 's winters één van de koudste laaggelegen plekken van het noordelijk halfrond, komt het kwik overdag niet hoger dan -9°C, terwijl het er 's nachts al een graad of 15 vriest. Het is een dorpje van thermische uitersten. Tijdens de winter is -50°C er geen uitzondering, terwijl het er 's zomers met gemak meer dan 30°C heet kan worden.