Van herfst naar licht winters

De komende dagen ontwikkelt zich in onze omgeving een blokkade, die eerst nog wat weg heeft van een omega-blokkade, maar al snel evolueert naar een stevige high-over-low-blokkade. Het resultaat is dat de wind bij ons voor lange tijd de oosthoek opzoekt en dat steeds koudere landlucht naar onze regio stroomt. Tot en met maandag blijft het daarbij droog, vanaf dinsdag zorgt een koude put voor een toenemende kans op winterse neerlag.

Gisteren scheen de zon nog volop in mijn geboortedorp Overslag, pal op de grens van Zeeuws- en Oost-Vlaanderen. Vandaag is het veel grijzer.

Op de weerkaart van vandaag zien we een stevig hogedrukgebied met kern (1045 hPa) boven het zuidwesten van Rusland. Op de westelijke flank van dit hogedrukgebied stroomde gisteren nog erg zachte lucht naar ons land, met maxima rond 17°C. In het oosten en centrum dan toch, want het westen werd gisteren al geplaagd door binnendrijvende mist en lage bewolking. Vandaag is dat nog op uitgebreidere schaal het geval. Maar onder invloed van het opbouwende hogedrukgebied draait de wind naar het oosten en wordt de grijze laag in de loop van de dag weggeblazen naar het westen. Aan zee kan dat wel tot de avond duren.

Vandaag ligt de kern van het hogedrukgebeid nog boven Rusland, later schuift het door naar Scandinavië (kaart: UK MetOffice)

Morgen schuift de hogedrukkern wat op naar het westen en ze ontwikkelt ook een uitloper naar het zuiden van Scandinavië. De aangevoerde luchtmassa is droger en de wind steekt een tandje bij. Hardnekkige grijze toestanden horen dus tijdelijk tot het verleden. De luchtmassa wordt wat kouder. De temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1500 meter) boven ons hoofd daalt van +11°C vandaag naar +7°C morgen.

Zondag is de kern van het hogedrukgebied volledig opgeschoven naar Scandinavië. De wind blijft bij ons stevig uit het oosten waaien en er zijn geen neerslagzones in de buurt. De luchtmassa koelt nog iets af, tot +5°C op 850 hPa. Alles bij elkaar zorgt dat voor een zonnige zondag, met een matige oostenwind die het kouder doet aanvoelen dan de +8°C die de thermometer overdag aangeeft. Diezelfde stevige wind zorgt er ook voor dat het 's nachts, ondanks een heldere hemel, niet al te sterk afkoelt.

Maandag zien we de bewolking wat toenemen, maar de grootste verandering vindt plaats op grotere hoogte. Daar daalt de temperatuur op 850 hPa met 10 graden: van +5°C op zondagmiddag naar -5°C op maandagavond. Het is de voorbode van een zogenaamde "koude put": een bel met koude bovenluchten die aan de zuidelijke flank van het hogedrukgebied van het oosten naar het westen trekt. Op grondniveau dringt die koude lucht nog niet meteen door: de maxima liggen maandag nog altijd rond +7°C.

Dinsdag ligt de koude put boven ons hoofd, met temperaturen onveranderd rond -6°C op 850 hPa. Ook op grondniveau bereikt de koudere lucht ons land. In de omgeving van Gent liggen de maxima dinsdag niet veel hoger meer dan +4°C. Boven zee zorgt het contrast tussen de koude bovenlucht en het warme zeewater voor het ontstaan van buien, maar door de oostelijke wind kunnen die het land niet bereiken.

Dinsdag en woensdag is de lucht boven ons hoofd flink afgekoeld, met mogelijk winterse neerslag tot gevolg. (Bron kaart: ecmwf via wetterzentrale.de)

Woensdag wordt de bovenlucht nog wat kouder, mogelijk tot -9°C op 850 hPa in onze omgeving. Daardoor kunnen er ook boven land enkele buien ontstaan. Aangezien de wind uit het oosten blijft waaien, kan zachtere zeelucht niet doordringen tot onze omgeving en kunnen dat ook in Vlaanderen buien van smeltende sneeuw of sneeuw zijn. Maar het is nog te vroeg om daar met stelligheid uitspraken over te doen.

De evolutie van de temperatuur op 850 hPa in de omgeving van Gent (pluimverwachting van het eps).

Later in de periode zou de stroming op grotere hoogte wat meer naar het zuidoosten ruimen en komt er op 850 hPa weer zachtere lucht binnen. Op grondniveau heeft dat niet al te veel invloed op de temperatuur, maar de kans op winterse neerslag neemt dan weer af.

De blokkade lijkt ook op langere termijn stand te houden. Een zekerheid op vroeg winterweer is dat niet, maar de kansen zijn er wel. Voor de natuurijsliefhebbers biedt het in elk geval meer hoop dan een goed doorstroomde westcirculatie.

Weerbericht voor Gent en omgeving

Vandaag vrijdag 16 november 2018

• Weerbeeld: mist en lage wolken zijn erg hardnekkig. Met wat geluk krijgen we de zon nog te zien voor die ondergaat. Hoe verder naar het westen, hoe kleiner die kans.
• Temperatuur: maxima rond 8°C.
• Wind: 1 Bft uit ZO, stilaan toenemend tot 2 à 3 Bft en krimpend naar O.

Vanavond en vannacht

• Weerbeeld: de mist en lage wolken verdwijnen richting zee. In de loop van de nacht wordt het lichtbewolkt tot helder. Tegen de ochtend kan het opnieuw wat nevelig worden.
• Temperatuur: minima rond 0°C op het platteland en rond 3°C in het stadscentrum. Op het platteland en op beschutte plaatsen vorst aan de grond.
• Wind: 2 Bft uit O.

Morgen zaterdag 17 november

• Weerbeeld: na het verdwijnen van lokale ochtendnevel en -mist krijgen we een zonnige dag.
• Temperatuur: maxima rond 7 à 8°C.
• Wind: 3 à 4 Bft uit O tot ONO.

Zondag 18 november

• Weerbeeld: het is de hele dag zonnig, maar door de matige oostenwind voelt het kouder aan dan het in werkelijkheid is.
• Temperatuur: minima rond 0°C, maxima rond 7°C.
• Wind: 3 Bft uit O.

Maandag 19 november

• Weerbeeld: zon en hardnekkige wolkenvelden wisselen elkaar af. Er kan nu en dan zelfs een beetje motregen vallen. Het waait wat harder dan op zondag.
• Temperatuur: minima rond +1°C, maxima rond 8°C.
• Wind: 4 Bft uit ONO.

Dinsdag 20 november

• Weerbeeld: wisselend tot zwaarbewolkt maar droog. De temperatuur zet vooral overdag een flinke stap terug.
• Temperatuur: minima rond 0°C, maxima rond 4°C.
• Wind: 4 en mogelijk 5 Bft uit NO.

Verdere vooruitzichten (woensdag 21 november tot en met zondag 25 november )

Zie inleiding. De koude put zorgt voor een toenemende kans op wat winterse neerslag. Later loopt de temperatuur van de bovenlucht weer op, maar de stroming blijft op grondniveau overwegend oostelijk. Er is de hele periode 50 à 75 procent kans op lichte nachtvorst, de maxima liggen meestal rond +4°C.
Er vormt zich voorlopig nog geen natuurijs van betekenis. De ijspluim voor het zuiden van Nederland toont op het eind wel wat ijsvorming, maar buiten de termijn die ik bespreek.

De ijspluim voor het zuiden van Nederland (bron: weerplaza.nl) toont op het einde wat mogelijke ijsvorming. Dit valt buiten de termijn die ik bespreek, maar toont wel aan dat de kans op vroege winterkou weldegelijk aanwezig is.