Uitersten in Noord-Europa

Het lijkt tegenstrijdig: terwijl in Groenland warmterecords worden gevestigd, valt in het noorden van Zweden voor het eerst sinds 1992 nog eens verse sneeuw tijdens de tweede helft van de maand juni. Een verklaring kunnen we - eens te meer - vinden bij de straalstroom. Die meandert op dit ogenblik sterk en dat zorgt voor extreem weer, soms op een korte afstand.

Hoogtekaart van deze ochtend (bron: ECMWF).

Op de hoogtekaart (500 hPa-vlak) zien we een sterk ontwikkelde hogedrukwig boven het oostelijke deel van de Atlantische Oceaan. Ten zuiden van Groenland ligt een eerste trog, boven Scandinavië en Noordwest-Rusland een tweede trog.
Aan de westelijke flank van de wig (straal)stroomt een warme luchtmassa in de richting van Groenland. Dat zorgt voor extreem hoge temperaturen aan de kusten van dit eiland. Kangerlussuaq noteerde gisteren zondag een maximum van 23,3°C. Nooit werd het op Groenland warmer in de maand juni. Het vorige maandrecord bedroeg 23,1°C en werd genoteerd in 1998 en 2002 in hetzelfde weerstation.

Een heel ander weerbeeld zien we in het noorden van Scandinavië en Finland (¹). Aan de oostelijk flank van de wig stroomt daar arctische zeelucht het vasteland op. Met alle gevolgen vandien. Het Zweedse Katterjåkk werd deze ochtend wakker onder een vers laagje sneeuw van 3 cm. Dat er half juni nog sneeuw ligt in dit noordelijke plaatsje, is op zich niet uitzonderlijk. Maar bijna altijd gaat het om oude wintersneeuw, die nog niet volledig gesmolten is. Dat er half juni nog verse sneeuw valt, is er wel uitzonderlijk. Dat was al geleden van 22 juni 1992, toen er 2 centimeter verse sneeuw viel. Wat het nog extra speciaal maakt: in Katterjåkk blijft de zon deze tijd van het jaar ook 's nachts boven de horizon. (Bron: väderleken)

Een bui met natte sneeuw, deze ochtend in Tromsø, Noorwegen (Bron: yr.no op Twitter)

Boven het zuiden van Frankrijk en boven Italië zien we een afgesnoerde koude put liggen: een bel met koude bovenluchten. Die zorgde vandaag onder meer in Rome voor erg zwaar onweer.

En bij ons?

Ook wij hebben te maken met de gevolgen van de sterk meanderende straalstroom. Die zorgt voor een aanhoudend noordelijke stroming, die lucht aanvoert die afkomstig is uit het zeegebied tussen IJsland en Noorwegen. Het hoeft niet gezegd dat die aan de koele kant is. De uitstroom van koude lucht boven het warmere zeewater zorgt bovendien voor hardnekkige velden van lage bewolking, die maar moeizaam oplossen als ze het land op drijven.
Het ziet er naar uit dat dit koele en vrij grijze weer nog een week lang aanhoudt, met maxima die niet of nauwelijks tot aan 20°C geraken. Nu en dan valt er zelfs wat lichte regen of motregen. Tegen het weekend zouden de opklaringen wel wat breder moeten worden.

Over het verloop van de rest van de zomer zegt dit uiteraard niets. Als het hele patroon van de straalstroom opschuift naar het oosten, kunnen we snel van het ene uiterste in het andere terecht komen, met tropische luchtmassa's die de weg vinden naar onze contreien, maar voorlopig zijn er nog geen aanwijzingen dat dit staat te gebeuren.


(¹): Finland maakt officieel geen deel uit van Scandinavië, dat alleen uit Denemarken, Zweden en Noorwegen bestaat.

Het weer om middernacht in Kiruna: koud met lichte vorst, maar wel zonnig! Let op de maantjes elders, de Zweedse weerdienst heeft oog voor detail. (Bron: weerbericht Svenska Dagbladet)