Winter slaat even toe, maar houdt niet aan

Na het kwakkelweer van de voorbije dagen, krijgen we nu enkele dagen waarop de winter wat harder doorpakt, met 's nachts soms matige vorst en maxima rond of soms iets onder het vriespunt. Maar tot een periode met uitgebreide schaatsmogelijkheden zal dit niet leiden. De weerkaarten voor onze omgeving evolueren onverbiddelijk naar een zachte zuidwestelijke stroming vanaf komende zondag.

Een vliesje ijs op ondiep water zullen we de komende dagen ongetwijfeld zien, zoals hier in februari 2021 aan kasteel Ooidonk in Deinze.

Oorzaak van de periode met kouder weer is een hogedrukgebied dat zich momenteel uitstrekt van Groenland over IJsland naar het noorden van Scandinavië. Dat zorgt voor een koude oostelijke stroming, die vooral ook het zuiden van Scandinavië en de Britse Eilanden in een winterse greep houdt. De kou sijpelt ook wat door tot onze omgeving.

De komende dagen trekt het hogedrukgebied zich terug naar het westen. In Scandinavië maakt de hoge luchtdruk zelfs plaats voor een vrij diepe depressie. Die zorgt daar voor barre winterse omstandigheden, maar bij ons draait de wind door dit lagedrukgebied woensdag en donderdag naar de noordelijke sector. Daardoor stroomt er, van over de relatief warme Noordzee, stilaan minder koude lucht binnen. 

Woensdag zien we een ijskoude depressie boven Scandinavië, bij ons draait de wind stilaan naar de noordelijke sector. (bron kaart: ECMWF via wetterzentrale.de)

Vrijdag bouwt er zich een hogedrukgebied op boven onze omgeving. We krijgen dan rustig en nog altijd vrij koud weer. Dit is wel het begin van het einde van het eerste winterprikje, want dit hogedrukgebied verplaatst zich tijdens het weekend naar de Alpen en Centraal-Europa. De wind draait bij ons dan naar het zuiden en voert vooral op hoogte veel zachtere lucht aan. In de onderste luchtlagen kan de koud zich misschien nog eventjes handhaven, maar begin volgende week lijken we in een strakke zuidwestelijke stroming terecht te komen en dan wordt de winterkou voor een langere periode verdreven.

Er lijkt niet aan te ontkomen: begin volgende week stroomt er zeer zachte, subtropische lucht naar onze omgeving. (kaart: ensemblegemiddelde ECMWF via wetterzentrale.de)

Weerbeeld

Wat houdt dit nu concreet in voor ons weerbeeld? Vandaag maandag hangt er eerst lage bewolking in het westen van Vlaanderen, daarna wordt het overal zonnig. Na een nacht met lichte vorst, stijgt het kwik vandaag overdag naar 0 à +1°C.

Komende nacht is het helder en staat er weinig wind, waardoor het aardoppervlak sterk kan uitstralen. De minima liggen in de regio Gent rond -6°C. Op ondiep water kan er een vliesje ijs ontstaan, maar het hoeft niet gezegd dat dit onmogelijk al een groot gewicht kan dragen. Op enkele speciaal aangelegde natuurijsbanen in Nederland, waar een hele nacht water verneveld wordt op een betonnen oppervlak, kan er allicht wel geschaatst worden.

Morgen dinsdag schijnt de zon doorheen hoge sluierwolken, later neemt ook de middelhoge bewolking toe. De maxima liggen morgen rond 0°C; het dauwpunt blijft sterk negatief (rond -6°C). Het gevormde ijslaagje kan zich morgen overdag dus probleemloos handhaven. Door de toegenomen bewolking vriest het in de nacht van morgen op woensdag wel wat minder hard, met minima rond -2 à -3°C. Dat is nog altijd ruim onvoldoende om een betrouwbare ijsvloer te doen ontstaan.

Woensdag hangt er vrij veel bewolking, maar de kans op winterse neerslag in onze omgeving is klein. De maxima liggen rond +1°C. Als er in de nacht van woensdag op donderdag genoeg brede opklaringen zijn, kan het opnieuw wat harder vriezen, met minima rond  -5°C. De ijsvloer op ondiep water wordt nog iets dikker, maar zal op donderdag nog altijd onbetrouwbaar zijn. Door de noordelijke wind loopt het kwik donderdag overdag al iets op, tot +3°C. Ook dat is niet optimaal voor de ijsvloer.

In de nacht van donderdag op vrijdag krijgen we opnieuw lichte vorst, met minima rond -2°C in Oost-Vlaanderen. Met de vorming van de ijsvloer schiet het dus niet echt op. Vrijdag overdag halen we +5°C en smelt het ijs weer wat af.

Onder het opbouwende hogedrukgebied krijgen we zaterdag tijdelijk een wat koudere dag, met waarschijnlijk minima rond -3°C en maxima rond het vriespunt. Zondagochtend kan het in het beste geval nog eens matig vriezen (rond -5°C), maar in de loop van de dag begint het kwik aan een steile klim en vanaf maandag is er van vorst geen sprake meer, ook niet tijdens de nachten.

In februari 2021 konden we in Vlaanderen schaatsen op ondergelopen weilanden. Dat zit er nu niet in, bij gebrek aan ondergelopen weilanden.

Schaatsmogelijkheden

Schaatsen op natuurijs zal in de loop van de komend week in Nederland hier en daar mogelijk zijn: eerst op de ijsbanen waar het ijs wordt gemaakt door water te vernevelen op een betonnen oppervlak (en waar dus geen water onder het ijs zit). Later in de week kunnen allicht ook enkele natuurijsbanen opengaan van ijsverenigingen. Tegen het weekend moet het mogelijk zijn om hier en daar het ijs op te gaan door specialisten met een volledige veiligheidsuitrusting, maar niet voor de grote massa. Voor Vlaanderen verwacht ik (bij gebrek aan georganiseerde natuurijsbanen) voorlopig geen schaatsmogelijkheden.

De "ijspluim" van het KNMI is duidelijk: er vormt zich wel ijs op ondiep water, maar onvoldoende om op grote schaal veilig te kunnen schaatsen. (bron: knmi.nl)