De gevaren van voorjaarsijs

 De voorbije weken zijn er in Zweden helaas heel wat mensen door het ijs gezakt en verdronken. Meestal ging het om oudere mannen die aan het ijsvissen waren. De Zweedse media opperen een mogelijke verklaring: het ijs is niet meer wat het vroeger was, zeker niet in zuidelijk Zweden. IJsvissen was altijd erg populair op het eind van de winter en het begin van de lente, als het heerlijk toeven is in de sterker wordende zon op het ijs. De oudere Zweden grijpen terug naar deze traditie, maar tegenwoordig is het ijs op de zuidelijke meren tegen het eind van de winter veel dunner dan enkele decennia geleden. IJsvissers hebben meestal niet de uitgebreide veiligheidsuitrusting mee die schaatsers wel gebruiken. Met alle tragische gevolgen vandien. Maar er zijn ook nog andere verklaringen.

Voorjaarsijs kan erg verraderlijk zijn, door "rot ijs", afsmeltind door bodemwarmte en afsmelting door toenemende stroming onder het ijs. 

Dat de dikte van het ijs geen goede graadmeter is voor de veiligheid, zien we aan een fenomeen dat typisch is voor deze tijd van het jaar: "rot ijs" (in het Zweeds: rutten is). Rot ijs kan levensgevaarlijk zijn, zelfs als het een halve meter dik is. Rot ijs ontstaat als de zon aan kracht wint. De zonnestralen dringen door tot diep in het ijs, waardoor het ijs over de hele verticale ijslaag begint te smelten. De ijskristallen laten elkaar los, het ijs wordt bros en poreus en verliest alle draagkracht. Het wordt dan levensgevaarlijk voor ijsvissers en schaatsers, hoe dik het ook nog is.

Bijkomend gevaar is dat de sterkere zonnestralen langs de oever en in ondiepe delen door het ijs heen ook de bodem sterk opwarmen. Daardoor smelt de ijsvloer ook langs onder snel af . Op de geveegde en bewaakte ijsbanen houden de ijsmeesters dit proces goed in de gaten. Zij sluiten de ijsbaan van zodra het te gevaarlijk wordt. In het noorden van Zweden is dat vaak pas in de loop van april. Als je zelf op pad gaat, moet je de situatie zelf goed kunnen inschatten.

Gevaarlijk, maar wel erg mooi.

Lees meer over rot ijs (in het Zweeds) op de website van SMHI.