De kou is er (en blijft er)

De weermodellen zijn vanavond vrij anoniem: ook komend weekend zal winters verlopen. De weerkaarten ogen misschien wat minder diep winters, maar de drukverdeling blijft gunstig genoeg om ons in de koude landlucht te houden. Vrijdag is er een heel klein kansje op wat sneeuw, zondag is die kans iets groter. De nachten blijven erg koud, met matige tot strenge vorst en ook overdag blijft het op de meeste plaatsen vriezen.

Nederland zat vanmiddag al volop in de vorst. Grote delen van Vlaanderen moesten nog wachten tot vanavond. (Bron kaartje: www.knmi.nl)

Nederland zit al sinds gisteren in de koude vrieslucht. Daar is vanavond zelfs al de eerste marathon op natuurijs gereden. Vlaanderen moest nog tot vanavond wachten voor de transportkou met volle overtuiging kwam binnengewaaid. In het westen van Vlaanderen kwam het kwik overdag nipt boven het nulpunt, maar tegen de avond nam ook daar de noordoostenwind toe en begon het te vriezen. En van die vrieskou raken we voorlopig niet meer af.

Vooral morgen woensdag en donderdag is het ijskoud. We leggen dan de basis van onze koudegolf, want dan komt de ijskoude vrieslucht binnen gewaaid die zich daarna niet zomaar meer laat verdrijven. Tussen het Russisch-Scandinavische hogedrukgebied en een Italiaanse depressie stroomt in een snel tempo koude landlucht naar onze omgeving. Morgenochtend (woensdag) vriest het op veel plaatsen matig tot streng, overdag loopt het kwik niet veel hoger op dan -3°C. De strakke oostenwind maakt het voor het gevoel steenkoud. In de nacht van woensdag op donderdag vriest het plaatselijk streng. Donderdag is een zonnige dag met maxima rond -3°C, de nacht daarna vriest het opnieuw streng. Vrijdag overdag blijft het licht vriezen. Er komt wat meer bewolking binnendrijven en er is een klein kansje op wat sneeuw. 's Nachts klaart het uit en is er opnieuw strenge vorst mogelijk.

Zaterdag staat er een zwak oostenwindje en is het opnieuw zonnig. De lucht op grote hoogte (1500 meter) is met -15°C nog altijd ijskoud. De zon slaagt er dus niet in om het kwik boven het vriespunt te krijgen. Ook zaterdag blijft het overdag licht vriezen. In de nacht van zaterdag op zondag krijgen we opnieuw matige tot strenge vorst. Zondag draait de wind wat meer naar zuidelijke richtingen. Dat betekent niet dat het opvallend zachter wordt, want ook in Frankrijk is het nu bitter koud. Er sijpelt wel iets vochtigere lucht binnen. Er hangt dus meer bewolking en mogelijk valt er wat sneeuw, maar daar moeten we de volgende dagen nog wat meer duidelijkheid over krijgen. Als er sneeuw valt, blijft die uiteraard liggen, want het kwik komt ook zondag overdag niet boven het vriespunt. In de nacht van zondag op maandag volgt er opnieuw - het wordt bijna eentonig - matige tot strenge vorst.

Ook de eerste dagen van volgende week lijken erg koud te blijven. Het Russische hogedrukgebied zakt wat naar het zuiden en maakt verbinding met het Azorenhoog, maar de as blijft ten noorden van ons. Dat betekent dat de wind vanover het koude continent blijft waaien. Daarna worden de verwachtingen uiteraard onzeker, maar met koning Winter die nu streng regeert in vrijwel heel Europa, lijkt mij de kans vrij groot dat we aan het begin staan van een winterse februari. Uiteraard zal het geen maand aan één stuk blijven vriezen, maar een tijdelijke dooi hoeft zeker het einde nog niet te betekenen van de ijspret.

IJsvorming
Tot slot nog iets over de ijsvorming. Zoals verwacht moet die in Vlaanderen nog volop op gang komen. Dat betekent dat er de eerste drie dagen van schaatsen nog niet veel sprake kan zijn, tenzij ergens op een ondergelopen weiland. Vrijdag kan er hier en daar misschien een stapje op het ijs worden gezet, maar dat is veel eerder uitzondering dan regel. Het ijs zal op de meeste plaatsen vrijdag nog erg onbetrouwbaar zijn. Tegen zaterdag zal het ijs op veel plaatsen een beperkt aantal schaatsers kunnen dragen. Helaas begint dan het weekend en dreigt een te grote stormloop op de nog jonge ijsvloer. Wacht liever een dagje langer, want het blijft vriezen. Wees in elk geval uiterst voorzichtig!

Europees model berekent zeker tien dagen winterkou

De eerstkomende dagen verlopen precies zoals in de vorige bijdrage vermeld. We maken ons dus op voor een inval van erg koude lucht. De details leest u in het artikel hieronder. De vraag is: blijft het winterweer aanhouden? Meer dan waarschijnlijk wel. In het weekend komt de zachtere lucht dichterbij, maar het ziet er naar uit dat het niet tot een geslaagde dooi-aanval komt. Hooguit wordt het tijdelijk wat minder koud.
Tot en met vrijdag zijn de berekeningen van de weercomputers erg eensluidend. Vanaf zaterdag beginnen ze uit elkaar te lopen. Dat is logisch. De bel met koude lucht heeft dan niet alleen onze omgeving, maar ook de Noordzee en de Oostzee bereikt. Daar wordt de lucht aan het oppervlak voortdurend opgewarmd door het nog warme zeewater. Die warme lucht stijgt op en veroorzaakt daardoor de vorming van lagedrukgebiedjes. Die lagedrukgebiedjes maken de verwachting onzeker. Rond hun kern gaat de lucht in tegenwijzerzin bewegen en dat verstoort de uitstroom van de koude lucht. Komt zo'n kern bij ons in de buurt, dan kan de wind van over zee gaan waaien en zorgen voor een tijdelijke dooi.

De weerkaart voor vrijdag: boven het noorden van Duitsland zien we een klein lagedrukgebiedje (T) dat boven de Oostzee is ontstaan. Dit maakt de verwachtingen ietwat onzeker.

Zo zien we bijvoorbeeld in de loop van vrijdag ten oosten van Denemarken de vorming van een lagedrukgebiedje in de Oostzee. Dat dreigt roet in het eten te gooien omdat het ervoor zorgt dat er een wig wordt gedreven in de uitloper van hogedruk in onze omgeving. Volgens het Britse UKMO splitst zich daardoor zaterdag een aparte hogedrukkern af die zich vestigt boven Frankrijk. Dat zou geen goed nieuws zijn, want daardoor draait de wind bij ons naar het westen en stroomt er zachte zeelucht binnen. Ook bij het Amerikaanse GFS model zien we datzelfde lagedrukgebied ontstaan, maar het vult net op tijd weer op en de oostelijke stroming kan zich bij ons tijdens het weekend handhaven, zij het heel erg nipt. Idem voor het Europese model: ook hier lijkt het eventjes nipt te worden tijdens het weekend, maar we blijven in de continentale lucht en uiteindelijk staat er na het weekend weer een stevige winterse setting op de weerkaarten van de operationele berekening van EC3012.
Een tijdelijke westenwind hoeft trouwens niet funest te zijn voor het verdere verloop van de winter. De zachte lucht komt dan wel dichterbij, maar ook de koude lucht is nooit ver uit de buurt. Van zodra de wind weer naar het oosten draait, zitten we meteen weer in de kou.

Merkwaardig is toch dat, ondanks deze onzekerheid, het EPS van deze avond (EC3012) héél erg eensgezind is: het blijft de komende tien dagen gewoon koud. Van woensdag tot en met vrijdag is de kans op ijsdagen in de omgeving van Gent zowat 100 procent, op zaterdag nog 90 procent en van zondag tot en met dinsdag 75 procent. Zelfs als het kwik overdag eventjes positief wordt, hoeft dat absoluut niet funest te zijn voor het ijs. Alle nachten vriest het matig tot streng. Tot en met donderdag blijft het zeker droog. Door het iets dichterbij komen van de zachtere lucht is er van vrijdag tot en met maandag elke dag 50 procent kans op wat sneeuw, maar grote hoeveelheden worden niet verwacht.

We gaan er dus van uit dat het winterweer zich doorzet en dat de aangroei van de ijsvloer ook tijdens en na het weekend gewoon verder gaat. Als de sneeuw geen roet in het eten gooit, kunnen we komend weekend op een aantal plaatsen in Vlaanderen veilig schaatsen.

De pluim voor het zuiden van Nederland: het blijft volgens het Europese weermodel zo goed als zeker de komende tien dagen dag en nacht vriezen. (Bron: www.weerplaza.nl)

Siberische lucht onderweg naar Vlaanderen

De winter 2011-2012 begint er nu eindelijk aan. De eerste dagen nog een beetje aarzelend, maar in de loop van de week met meer en meer overtuiging. Morgen kan er vooral over het oosten van het land wat lichte sneeuw vallen. Daarna wordt het kouder en kouder en tegen het einde van de week vriest het plaatselijk streng in Vlaanderen. Meer dan waarschijnlijk zet het winterweer ook komend weekend nog door en kunnen we op een aantal plaatsen al veilig het ijs op.

Let op de paarse vlek rechtsboven: de ijskoude lucht die dinsdag nog boven Siberië hangt, komt eind volgende week naar de Benelux.

Er zijn twee weersystemen die de motor vormen van het invallende winterweer. Aan de ene kant is er het bijzonder stevige hogedrukgebied met kern (1060 hPa) boven het noordwesten van Rusland met een uitloper naar Scandinavië. Aan de andere kant zien we een depressie met kern boven Sardinië. Tussen beide systemen staat een oostelijke stroming die koude continentale lucht naar onze omgeving aanvoert. IJskoude lucht die vandaag nog boven Siberië ligt, komt in een snel tempo onze richting uit en bereikt ons tijdens het tweede deel van de week. De titel boven deze bijdrage is dus geen dichterlijke overdrijving, maar een feitelijke vaststelling.Vandaag zondag is het pal boven ons hoofd op ongeveer 1500 meter hoogte (850 hPa) -5°C. Woensdagavond daalt de temperatuur op die hoogte tot -10°C, donderdagavond tot -14°C. Zelfs de -20°C op 850 hPa is dan erg dicht in de buurt.
De gevolgen laten zich raden: de zon is deze tijd van het jaar lang niet krachtig genoeg om deze ijskoude luchtmassa op te warmen. Ondanks het zonnige weer blijft het ook overdag ijskoud. Als de zon onder is, daalt het kwikt tot rond -10°C.

Deze bel met ijskoude lucht maakt de verwachtingen op de langere termijn ook wat onzeker. Met de oostelijke stroming komt deze lucht boven de Noordzee terecht. Door de interactie met het relatief warme zeewater ontstaan er depressies. De vorming en het gedrag van deze depressies zijn voorlopig nog onvoorspelbaar. Ze kunnen het hogedrukgebied aan de zuidwestelijke flank aanvreten. In dat geval kan de zachtere zeelucht terrein winnen, met al dan niet tijdelijke dooi tot gevolg. Als ze uiteindelijk ten zuiden van ons terecht komen, kunnen ze zorgen voor nog meer toestroom van koude lucht. Voorlopig is het einde van de winterse periode in elk geval nog niet in zicht.

Verwachting
In de nacht van zondag op maandag is het zwaarbewolkt. Het vriest overal licht en vanaf het oosten valt er wat lichte sneeuw. Ook morgen maandag valt er vooral in het oosten nog wat lichte sneeuw. Daar kan zich een klein sneeuwdekje vormen. De sneeuwzone schuift wat verder door naar het westen, maar wordt tegelijk minder actief. Aan de kust blijft het waarschijnlijk zo goed als droog. De maxima schommelen rond het vriespunt in het oosten en centrum van het land, rond +1°C in het westen. Het vriest voorlopig nog niet hard genoeg om al voor ijsvorming te zorgen op de schaatslocaties.

In de nacht van maandag op dinsdag komen er meer opklaringen. Het kwik zakt tot rond -3°C. Dinsdag overdag zijn er brede opklaringen, bij maxima rond +1°C. Nog altijd is het onvoldoende koud om voor ijsvorming van betekenis te zorgen. In de nacht van dinsdag op woensdag is het vrijwel helder en vriest het voor de eerste keer matig, rond -6°C. Tijdens deze nacht zal het water van de meeste populaire schaatslocaties voor de eerste keer dicht vriezen. Woensdag blijft het op de meeste plaatsen overdag lichtjes vriezen, met maxima rond -1°C. De lucht is erg droog en er staat wat wind. Dat betekent dat op de plekken waar er al ijs ligt, het snel aangroeit. Waar er nog geen ijs ligt, maakt de wind het dichtvriezen net moeilijker.

Donderdag vriest het 's ochtends opnieuw matig, met minima rond -7° of -8°C. Overdag is het zonnig maar koud, met maxima rond -3°C. De wind valt wat weg. De meeste schaatslocaties zijn nu volledig dicht gevroren, maar het ijs zal nog absoluut onbetrouwbaar zijn. Donderdag wordt in Vlaanderen dus nog geen schaatsdag.
Vrijdagochtend liggen de minima rond -9°C. Plaatselijk wordt het nog wat kouder en vriest het streng. Overdag ligt het kwik rond -3°C. Allicht kan er dan op een aantal plaatsen veilig worden geschaatst, op andere plaatsen zal het ijs nog onbetrouwbaar zijn. Informeer je dus goed voor je het ijs op gaat en luister naar de aanbevelingen van de plaatselijke evaren schaatsers. Zij kennen de gevaarlijke plekken het best.

Vanaf zaterdag is de verwachting van de temperatuur onzeker. Dat heeft te maken met het gedrag van de eerder genoemde lagedrukgebieden die al dan niet kunnen ontstaan. Volgens het EPS is er ruim 60 procent kans dat ook zaterdag het kwik overdag niet boven het vriespunt komt, op zondag is dat nog 50 procent. De kans dat we volgend weekend kunnen schaatsen, is dus groot.

De "ijspluim" voor het zuiden van Nederland. Ik verwacht dat in Vlaanderen de ijsvorming een dagje later op gang komt. (Bron grafiek: http://www.winterplaza.nl/)

Erg winterse week op komst

Terwijl ik dit bericht intik, krijg ik toevallig via de satelliettelefoon Dixie Dansercoer en Sam Deltour aan de lijn, vanuit hun tentje op de Zuidpool. Want ook voor hen maak ik dagelijks, samen met collega Fritz, een weerbericht voor hun expeditie op Antarctica. Het is bijna symbolisch. Zo koud als bij hen (-40°C) wordt het bij ons gelukkig niet, maar het ziet er wel meer en meer naar uit dat we op de vooravond staan van een erg winterse tiendaagse. De zachte oplossingen zijn zo goed als volledig uit de weermodellen verdwenen en de koude tot zeer koude nemen meer en meer de bovenhand.

Vandaag vrijdag wordt het nog één keer zacht, met maxima rond 7°C. Vannavond en vannacht neemt de bewolking toe. Oorzaak is de naderende depressie die vanover de Noordzee naar het zuiden komt afgezakt. Daardoor wordt het komende nacht nog niet echt koud, met minima rond +2°C.  Ook morgen hangt er eerst nog veel bewolking, met plaatselijk nog wat regen die in het oosten van het land overgaat in sneeuw. De hoeveelheden blijven in elk geval beperkt. Morgen overdag loopt het kwik op tot +4°C. De wind ruimt naar het oosten en 's avonds begint het af te koelen. Zondagochtend vriest het op de meeste plaatsen licht.

Zondag overdag wakkert de oostnoordoostenwind wat aan. We krijgen zonnige perioden, maar het kwik haalt nauwelijks nog het vriespunt. In de nacht van zondag op maandag vriest het licht tot matig. Ook maandag is het vrij zonnig in het westen van het land, met maxima rond het vriespunt. In het oosten van Vlaanderen en dan vooral Limburg, hangt er meer bewolking en kan er wat sneeuw vallen. In de nacht van maandag op dinsdag wordt de vorst wat getemperd door bewolking. De minima liggen rond -3°C.

Dinsdag is het opnieuw zonnig, met maxima rond het vriespunt. Onder een helder sterrenhemel vriest het in de nacht van dinsdag op woensdag matig, met minima tussen -5 en -7°C.

Volgens het Europese weermodel komt er tegen midden volgende week op grote hoogte een bel met ijskoude lucht naar onze omgeving. Dat zou betekenen dat de vorst nog zou verscherpen. Er is een grote kans dat het kwik overdag niet veel hoger raakt dan -4°C en dat het 's nachts matig tot streng zou vriezen. Voor komende vrijdag berekent het EPS een gemiddelde minimumtemperatuur van -10°C. Als dat uitkomt, kunnen we volgend weekend probleemloos de schaatsen aantrekken op natuurijs. Eerst wachten we nog maar eventjes af of de computerberekeningen vanavond nog altijd zo eensluidend koud zijn. Maar de vooruitzichten zijn voor schaatsers voorlopig erg rooskleurig.

Als het Europese weermodel het bij het juiste eind heeft, ligt er op ondiep water in onze omgeving volgend weekend misschien wel 12 tot 14 cm ijs en dat is uiteraard genoeg om op een aantal plaatsen veilig te kunnen schaatsen.

De afkoeling kan beginnen

De eerste horde is genomen: in de loop van de weekend begint het te vriezen. We kunnen ons nu stilaan buigen over de volgende vragen: hoe koud wordt het precies en zal het hard genoeg vriezen om een ijsvloer van betekenis te krijgen? Hier en daar rijst ook al de vraag: hoe lang zal deze koudere periode duren? Deze laatste kunnen we het gemakkelijkste beantwoorden: dat weten we nog niet.

Deze namiddag (donderdag) trekt een koufront langzaam van west naar oost over ons land. Het is verbonden aan een depressie met kern tussen Schotland en IJsland. Achter dit front zit wat minder zachte, maritiem polaire lucht. Daarmee zetten we vandaag al een eerste stapje richting afkoeling. Komende nacht klaart het uit. Het kwik zakt morgenochtend tot net boven het vriespunt. Morgen vrijdag is het 's ochtends nog vrij zonnig, in de loop van de dag valt er plaatselijk een bui. Het kwik loopt nog op tot een graad of 7.

De weerkaart voor zaterdagmiddag: een opvullende depressie ligt boven ons land. We komen stilaan onder invloed van het stevige Russische hogedrukgebied.

Zaterdag ligt een opvullende depressie, die is komen afzakken van boven de Noordzee, vlak boven ons land. Ze trekt in de loop van de dag nog wat meer naar het zuiden. Daardoor kan het krachtige hogedrukgebied boven Rusland (kerndruk 1055 hPa) uitbreiden naar onze omgeving. De wind ruimt naar het oosten. Er vallen zaterdag nog enkele buien, maar geleidelijk sterven ze uit. De maxima liggen zaterdag rond 6°C, plaatselijk heeft het dan 's ochtends al licht gevroren.

Zondag verandert er weinig op de weerkaarten. Het hogedrukgebied blijft vrijwel op dezelfde plaats liggen. De aangevoerde continentale lucht wordt droger en kouder. Zondagochtend vriest het overal in Vlaanderen licht. We zien overdag geregeld de zon, het blijft droog en de maxima blijven steken bij +3 à +4°C. In de nacht van zondag op maandag vriest het licht tot matig.

Voor maandag en dinsdag zijn de grote weermodellen nog altijd eensgezind. Zowel ECMWF2600 als GFS2600 houden het hogedrukgebied nog op zijn plaats boven Rusland, met een uitloper naar Scandinavië. Boven de Middellandse Zee ligt een ondiepe depressie. De temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1500 meter hoogte) daalt naar -8°C, waardoor het ook op grondniveau kouder wordt. Maandag en dinsdag zijn vrij zonnige dagen, met een maximumtemperatuur iets boven het vriespunt en minima rond -5 à -6°C in het Gentse. In het uiterste westen van Vlaanderen vriest het wat minder hard, in het oosten kan het nog wat kouder worden.

Vanaf woensdag neemt de onzekerheid op de weerkaarten toe. Als we op de hoogtekaarten kijken, zien we eigenlijk geen erg stevige blokkade. In grote lijnen loopt er op grondniveau een hogedrukgordel van de Azoren over Zuid-Scandinavië naar Rusland. Zolang de as van deze gordel ten noorden van onze omgeving blijft, kan ook de vorst zich handhaven of zelfs nog verscherpen. Als de as te veel naar het zuiden zakt, kunnen we vrij snel in een westcirculatie terecht komen. Dat gebeurt onder andere in de operationele berekening van ECMWF2600. Daar is het eind volgende week al over en uit met de vorst. Deze berekening krijgt niet al te veel bijval. In het EPS laten de meeste leden de kou wel voortduren. Voor zaterdag 4 februari bijvoorbeeld zien we dat er 60 procent kans is op matige tot strenge vorst tijdens de ochtenduren. De kans op lichte vorst diezelfde ochtend is 15 procent en de kans dat het die ochtend niet meer vriest bedraagt 25 procent.




De EPS-pluim voor het zuiden van Nederland: eensgezind tot en met dinsdag, daarna is de spreiding erg groot. (bron grafiek: weerplaza.nl)


IJsvorming
De ijsvorming op vijvers, sloten en plassen begint goed op gang te komen in de nacht van maandag op dinsdag. De licht positieve maxima kunnen weinig kwaad. De aangevoerde continentale lucht is erg droog. De dauwpunten blijven overdag rond de -4°C hangen. Dat betekent dat het ijs ondanks de licht positieve luchttemperatuur niet afsmelt. Er staat weinig wind en ook dat is positief voor de vorming van een eerste ijslaagje. Tegen woensdag kan er op veel ondiepe vijvers en sloten al een laagje ijs liggen van enkele centimeters dik. Uiteraard is dat nog lang niet betrouwbaar. Of de ijsvorming na woensdag nog verder gaat en we uiteindelijk in Vlaanderen ook op de schaats komen, is nog niet duidelijk. Voorlopig schat ik de kans rond de vijftig procent. Het noordoosten van Nederland heeft zoals vaak wat betere papieren. Daar is de kans vrij groot dat woensdag een aantal ijsbanen de deuren kunnen openen en misschien droomt er in Noordlaren of Veenoord niet geheel onterecht al iemand van de eerste marathon op natuurijs. Maar dan allicht zonder de toppers in het marathonschaatsen, want die zijn komende dinsdag en woensdag nog in Oostenrijk aan de slag, op de Weissensee.

Natuurijs lonkt aan de horizon

De kansen op natuurijs nemen nu toch geleidelijk toe. De schaatser in mij wordt behoorlijk enthousiast bij het zien van de weerkaarten die vanavond uit de modellen rolden en droomt al weg bij de gedachten aan die heerlijk krassende geluiden van scherp geslepen ijzers over gitzwart ijs. Gelukkig is er ook nog de meteoroloog in mij, die de schaatser voorlopig nog eventjes met beide voeten op de grond kan houden. Maar dat het vanaf zaterdag gevoelig kouder wordt, dat staat nu zo goed als vast.

De hoofdberekening van het Europese model is vanavond koud, die van het Amerikaanse model ijskoud. De ensembles van beide modellen geven de hoofdberekening veel steun. Alleen het Britse UKMO-model wil nog niet mee en is beduidend zachter.
De winterkou die er zit aan te komen, is van een andere soort dan die van de voorbije winters. Toen kregen we te maken met zogenaamd "vuil" winterweer veroorzaakt door een blokkade ten westen van ons. Die zorgde voor uitbraken van maritiem polaire en arctische lucht, met veel sneeuw die de vorming van een ijsvloer bemoeilijkte.

De weerkaart voor zaterdag: een stevig hogedrukgebied boven Rusland maakt zich klaar om droge, koude continentale lucht naar onze omgeving te sturen.

De kou die nu op de loer ligt, is van een andere orde. Hoofdrolspeler is deze keer het Russische hogedrukgebied, dat zich uitbreidt naar het westen. Deze anticycloon stuurt koude, continentale lucht naar onze omgeving. Weinig sneeuw dus, maar wel droge vrieskou. Het is het soort winterweer dat we al sinds 1997 niet overtuigend meer gekregen hebben, maar waar elke schaatser wel van droomt.

Eigenlijk was ook vandaag (dinsdag) de winter al niet zo heel ver af. Vandaag had het Russische hogedrukgebied al een uitloper naar Scandinavië. Heel Scandinavië zat vanmiddag in de vorst en ten oosten van ons lag de wintergrens in Polen. Bij ons viel er de hele dag lichte regen bij +3°C. De volgende dagen rukt de wintergrens nog wat verder op en komt ze overdag in Duitsland te liggen. Een frontaal systeem loopt zich min of meer te pletter tegen het Russische hogedrukbastion. Een warmfront trekt morgen over ons land, komt in de buurt van Duitsland tot stilstand en lost daar op. Bij ons wordt het tijdelijk weer wat zachter. De maxima lopen nog eens op tot 7 à 8°C.

Het koufront bereikt ons donderdagmiddag en dan begint geleidelijk aan de grote afkoeling richting het vriespunt, zij het eerst nog met horten en stoten. Een kleine, ondiepe depressie wringt zich achter het koufront boven onze omgeving naar het zuiden. Dat zorgt vrijdag voor enkele buien, bij maxima rond 6°C. Dat is eerst ook zaterdag nog het geval. Dan ligt de opvullende depressiekern boven onze omgeving. De kerndruk van dit "lage"drukgebied bedraagt een opvallende 1025 hPa. Van zodra zaterdag deze kern ver genoeg naar het zuiden is getrokken, ruimt de wind bij ons naar oost. De aanvoer van de koude continentale lucht kan dan beginnen. Dat gebeurt weinig spectaculair maar uiteindelijk wel doeltreffend.

Zondag zien we de kern van het hogedrukgebied (1050 hPa!) boven het westen van Rusland en Finland liggen. De aangevoerde lucht is nog niet ijskoud, maar inmiddels wel koud genoeg om het kwik 's nacht net tot onder nul te laten dalen. Zondag liggen de maxima rond +3°C. In de nacht van zondag op maandag kan het voor het eerst matig vriezen en vanaf maandag komt het kwik overdag met moeite nog boven het vriespunt. Tot en met woensdag zou er weinig veranderen. Het hogedrukgebied blijft zich ten noordoosten van ons handhaven en stuurt koude landlucht naar onze omgeving. Het vriest 's nachts matig, overdag ligt het kwik rond het vriespunt. Er kunnen nu en dan een paar vlokjes sneeuw vallen, maar meestal is het vrij zonnig en droog. Er vormt zich een ijsvloer, maar voorlopig is nog niet te zeggen wanneer die beschaatsbaar zal zijn.

Vanaf halfweg volgende week worden de verwachtingen uiteraard erg onzeker, maar de kans dat het winterweer zich doorzet, is zeker reëel. Boven Rusland en het oosten van Europa is er erg veel kou aanwezig. Als die zich in beweging zet in onze richting, dan kan de winter bij ons zelfs nog verscherpen. Het Amerikaanse model liet vanavond zo iets zien, met het kwik dat  tegen midden volgende week ook overdag niet veel hoger zou komen dan -5°C. Uiteraard is het nog lang zo ver niet, maar het feit dat de weermodellen in deze draak van een winter deze mogelijkheid berekenen, is voor elke schaatsliefhebber op zich al verheugend.

Voor de volledigheid: de kans dat er van de hele vorstinval vanaf komend weekend toch niets in huis komt, bedraagt nog altijd zo'n 10 à 15 procent.

Koude berekeningen winnen terrein

De koude oplossingen in de berekeningen van de weermodellen hebben terrein gewonnen. De variant waarbij het Russische hogedrukgebied zich uitbreidt naar het westen en zijn invloed vanaf komend weekend tot bij ons laat gelden, krijgt meer en meer aanhang. De optie met de zachte westcirculatie, is voorlopig zo goed als verdwenen uit de weermodellen. De kans dat het over een vijftal dagen beduidend kouder wordt, is dus groot. Of dat ook tot schaatsijs zal leiden, dat is nog altijd erg twijfelachtig.

We moeten ons nog eventjes door vier zachte dagen bijten. In de loop van vrijdag wringt zich dan een opvullend lagedrukgebied van noord naar zuid tussen het hogedrukgebied van de Azoren en het Russische hogedrukgebied door. Dat gebeurt in onze omgeving. Aan de noordflank van deze depressie maken beide hogedrukgebieden zaterdag contact. Daardoor ruimt de wind in onze omgeving naar het oosten en komt een continentale stroming op gang. Het wordt gevoelig kouder, maar zeker nog niet diepwinters. Daarvoor is de aangevoerde luchtmassa niet koud genoeg. Op 1500 meter hoogte is het dan -5°C. Wel gaat het vanaf het weekend 's nachts licht vriezen. Zaterdag wordt het overdag nog +6°C, zondag is dat nog +3°C.

Maandag en dinsdag zouden de koudste dagen gaan worden. Dan vriest het 's nacht licht tot matig, overdag liggen de maxima rond of iets boven het vriespunt. Er blijft ook wat wind staan. Dat zorgt ervoor dat het water goed door elkaar gemengd wordt, waardoor de ijsvorming moeilijk op gang komt. Het ziet er naar uit dat er pas dinsdag een eerste vliesje ijs komt te liggen op de ietwat diepere plassen en sloten. Na dinsdag wordt de verwachting uiteraard erg onzeker. Of de ijsvloer verder zal aandikken, is nog niet duidelijk. Het is zelfs nog niet zeker of die er wel komt. Daar krijgen we de volgende dagen meer zicht op.

De kansen op een winterprik samengevat

Zoals in de vorige bijdrage gemeld, blijft het tot en met vrijdag zeker zacht. Daarna is er kans op een winterprik. Op basis van de uitvoer van het Europese weermodel van deze ochtend, bekijken we eventjes hoe groot deze kans op dit ogenblik is.

Twee belangrijke hoofdrolspelers zijn het hogedrukgebied van de Azoren en het Russische hogedrukgebied. Beide zoeken op het eind van de komende week op grondniveau toenadering. Dat verloopt niet zonder slag of stoot, want ze hebben een erg tegengesteld karakter: het eerste is gevuld met warme lucht, het tweede met koude lucht. Op grote hoogte worden ze bovendien gescheiden door de straalstroom. Een fusie of verbinding tussen beide hogedrukgebieden ligt dus niet zomaar voor de hand.

Het EPS van ECMWF2200 komt voor de periode vanaf vrijdag 27 januari met vier zogenaamde "clusters". Wat betekent dat nu? Het weermodel heeft een hoofdberekening gemaakt en daarnaast nog 50 keer dezelfde berekening uitgevoerd op een grovere schaal, met telkens licht gewijzigde beginvoorwaarden (meer uitleg in de rechterkolom). Die 51 oplossingen van vanochtend zijn vanaf vrijdag onder te verdelen in vier verschillende groepen: de vier clusters. In elke cluster heeft elk berekening min of meer dezelfde uitkomst. Zo krijgen we een beeld over de betrouwbaarheid van de verwachting.

In cluster 1 splitst het Russische hogedrukgebied op de langere termijn een afzonderlijk hogedrukgebied af in de omgeving van Scandinavië. Deze cluster telt 16 leden.
In cluster 2 komen we op termijn terecht in een zadelgebied tussen enerzijds het Russische hogedrukgebied en het hogedrukgebied van de Azoren en anderzijds een Atlantische depressie en een depressie boven de Middellandse Zee. Deze cluster telt 15 leden. Ook de hoofdberekening zit in deze cluster.
In cluster 3 trek het hogedrukgebied van de Azoren zich terug boven de oceaan en breidt het Russische hogedrukgebied zich uit tot onze omgeving, met een depressie ten zuiden van ons. Deze cluster telt 11 leden.
In cluster 4 verliest het Russische hogedrukgebied compleet zijn greep op onze omgeving en kruipt het hogedrukgebied van de Azoren het Zuid-Europese vasteland op. In onze omgeving staat dan een westcirculatie. Deze cluster telt 9 leden.

Cluster 4 is voor de winterliefhebber funest: dat zou betekenen dat het zachte winterweer gewoon verder gaat.
Cluster 1 en cluster 3 zorgen voor beduidend kouder winterweer. In cluster 2 zitten zowel koude als zachte berekeningen, afhankelijk van een aantal kleine details.

Temperatuur
Als we dat alles vertalen naar de temperatuur in Vlaanderen, dan kunnen we voorlopig volgende kansindeling maken. Zoals gezegd tot en met vrijdag weinig of geen structurele vorst in onze omgeving. Daarna voor het westen van Vlaanderen een grote kans (meer dan 80%) op lichte vorst 's nachts en maxima meestal rond +2 à +3°C. De kans op ijsdagen, dagen dus waarop het ook overdag blijft vriezen, is kleiner dan 20%. De kans op maxima van +5° of meer is ongeveer 20%. Voor het oosten van Vlaanderen wordt dat een grote kans op lichte tot matige vorst 's nachts en een kleine kans (minder dan 10%) op strenge vorst. De maxima zijn vergelijkbaar met die in het westen.

De kans op sneeuw is eerder klein. De koude oplossingen tonen meestal een geleidelijke afkoeling met droge, continentale lucht . Een bulderende winterval met ijskoude arctische luchten of met een intense sneeuwzone maakt voorlopig weinig kans.

In de loop van komende week zal duidelijk worden welke van de vier clusters uiteindelijk werkelijkheid zal worden. Van zodra dat duidelijk is, kan het EPS op slag een andere richting uitgaan en voluit kiezen voor ofwel een zacht, ofwel een koud weerbeeld.

Update 22u: op basis van de avondruns verandert er weinig. De hoofdberekening van ECMWF volgt nu het koude scenario van cluster 3. Ook het Amerikaanse en het Duitse model kiezen voor dit scenario. Maar de onzekerheid blijft groot. Het aantal EPS-leden dat kiest voor de zachte oplossing van cluster 4 is wat toegenomen en ook het Britse UKMO-model kiest voor de zachte variant.

De ijspluim is duidelijk: de kans op de vorming van een ijsvloer neemt toe. Zekerheid is er nog lang niet. (Bron grafiek: winterplaza.nl)

Nog minstens een week zacht

Het blijft te zacht voor de tijd van het jaar tot en met komende vrijdag, zeg maar de betrouwbare termijn. Maar het Europese weermodel ECMWF weet van geen ophouden en blijft voor het einde van de verwachtingsperiode beduidend kouder weer berekenen. Dat is niet voor het eerst deze winter en tot nu toe verdween de virtuele winterkou altijd zodra het moment van de waarheid dichterbij kwam. We houden dus ook deze keer een flinke slag om de arm.

Ook voor dit weekend berekende het Europese weermodel oorspronkelijk beduidend kouder weer, met kans op winterse neerslag en sneeuw in de Ardennen. Daar is uiteindelijk niets van in huis gekomen, op wat tijdelijke Ardense sneeuw na. De depressie die ten zuiden van ons land werd ingetekend, ligt in werkelijkheid momenteel voor de Noorse kust. Dat betekent natuurlijk een wereld van verschil. Bij ons geen oostenwind die koude, continentale lucht met sneeuw aanvoert, maar een stevige westnoordwestenwind met zachte zeelucht en regen. De maxima liggen vandaag rond 10 à 11°C, morgen rond 10°C. Vandaag valt er nu en dan nog regen, morgen is het droger. Vandaag is het aan zee al vrij winderig, morgen steekt de wind ook in het binnenland een tandje bij, vooral rond de middag. Het waait dan vrij krachtig tot krachtig (5 à 6 Bft) uit het westen.

Maandag en dinsdag zien we op de weerkaarten de twee traditionele hogedrukgebieden prominent aanwezig én op hun klassieke plaats: het hogedrukgebied van de Azoren (1027 hPa) en het Russische hogedrukgebied (1045 hPa). Tussen beide anticyclonen ligt een complexe depressie, met maandag kernen boven de zuidelijke Oostzee en de Noorse Zee. In onze omgeving staat onveranderd een westnoordwestelijke stroming, die maritiem polaire lucht aanvoert. Die "polair" klinkt kouder dan het in werkelijkheid is: de maxima liggen nog altijd rond 7 à 8°C en er valt geregeld regen. De minima liggen rond 2 à 3°C, met dinsdagochtend wat vorst aan de grond.

Woensdag ontwikkelt het hogedrukgebied van de Azoren een uitloper naar Frankrijk en de Alpen. Het Russische hogedrukgebied breidt zich wat uit naar het noorden va Finland. Wij komen onder invloed van een depressie ten zuidwesten van IJsland. Die stuurt opnieuw zachtere lucht naar onze omgeving. De maxima liggen woensdag rond 9°C.

Op donderdag breidt het Russische hogedrukgebied zich nog verder uit naar het westen, tot boven Zweden en Polen. Althans, dat is de visie van het Europese model. Het Amerikaanse model is opnieuw wat minder voortvarend en laat de invloed van het hogedrukgebied niet verder komen dan de Russische grens en Finland. Niet dat het veel verschil uitmaakt voor onze omgeving. Bij ons staat er donderdag gewoon een zuidelijke stroming, met (volgens beide modellen) maxima rond 8°C.

Op vrijdag laat ECMWF de westelijke flank van het hogedrukgebied al oprukken tot het oosten van Duitsland, bij het Amerikaanse model blijft die gewoon boven Rusland. Nog altijd heeft dat weinig gevolgen voor de temperatuur, met maxima bij ons in beide gevallen rond 7°C.

Voor volgend weekend zijn de operationele berekeningen van de 00z-run van beide modellen wél opvallend gelijklopend. Het Amerikaanse model laat uiteindelijk een verbinding tot stand komen tussen het Azorenhoog en het Russische hoog, waardoor er volgens beide modellen een continentale stroming zou komen te staan. De maxima dalen in dat geval naar 6°C op zaterdag. Op zondag halen we volgens het Amerikaanse GFS nog 4°C, de operationele berekening van ECMWF houdt het dan bij een maximum van 0°C, maar het EPS-gemiddelde ligt ook op 4°C. In dat EPS zien we de onzekerheid sterk toenemen, wat logisch is gezien de lange termijn. De kans op lichte vorst tijdens de nacht lijkt in elk geval vrij groot vanaf zondagochtend 29 januari. Maar dat dachten we vorige week ook over dit weekend, en daar is uiteindelijk niets van in huis gekomen. We nemen de toekomstige winterse ontwikkelingen dus maar met een flinke korrel zout. Of misschien wel met een hele wagen strooizout, want daar is er toch nog meer dan genoeg van in voorraad.

De 51 berekeningen van het EPS: veel spreiding vanaf volgend weekend, met ongeveer 50 procent kans op (licht) winters weer. (Bron: weerplaza.nl)

Nauwelijks kouder komend weekend

De weermodellen zitten ondertussen weer op één lijn voor komend weekend en dat is de lijn die het Amerikaanse model al een tijdje voorspiegelde. Van de diep uitgezakte trog boven Europa, die het ECMWF-model een tijd lang erg consequent berekende, blijft uiteindelijk niet veel over. Veel meer dan een west- tot noordweststroming hoeven we niet te verwachten. Dat betekent ook dat we veeleer gewone regenbuien dan winterse buien zullen krijgen.

De koudste nacht van deze winter in Drongen totnogtoe.

Deze ochtend vertoonde wel wat winterse trekjes, met wit berijpte velden en vliesjes ijs op de plassen. De minimumtemperatuur van -4,5°C in Drongen was de laagste van deze winter. De maxima komen vandaag uit op een graad of 3. Het blijft nog eventjes onbewolkt, waardoor het vanavond eerst opnieuw lichtjes gaat vriezen. Door dat alles moet het mogelijk zijn om de eerste hellmanpunten van deze winter op te tekenen in Drongen. In de loop van de nacht begint de bewolking toe te nemen en het kwik te stijgen. Daarmee is het voorlopig gedaan met de vriestemperaturen.

Morgen woensdag stroomt aan de noordflank van een hogedrukgebied met kern boven het Iberisch Schiereiland zachte lucht uit het zuidwesten naar onze omgeving. Het warmfront bereikt rond de middag het westen van ons land en gaat gepaard met flink wat regen. Het kwik blijft de hele dag oplopen en ligt rond 9°C om middernacht. Iets na middernacht trekt het koufront dan van west naar oost over Vlaanderen. Het kwik maakt donderdag een omgekeerde beweging en blijft nu de hele dag lichtjes dalen: van 9°C om middernacht naar 6° om 18 uur. Er vallen een aantal regenbuien.

Vrijdag zitten we in een westnoordwestelijke stroming met nog een aantal buien. Met minima rond 3°C en maxima rond 6°C zijn dat in Vlaanderen gewone regenbuien. Hetzelfde weerbeeld krijgen we op zaterdag en zondag. Een wind uit west- tot westnoordwest voert regenbuien naar onze omgeving bij minima rond 3°C en maxima die zaterdag zelfs kunnen oplopen tot 9°C. Zondag komen de maxima met 7°C iets lager uit.

De hoge Ardennen krijgen komend weekend onvervalst kwakkelweer, met lichte vorst in de nacht en lichte tot matige dooi overdag. Er wordt veel neerslag verwacht. Die valt voor een deel als sneeuw, maar vooral zaterdag lopen de temperaturen ook daar te hoog op en valt er regen. De sneeuw die 's nachts blijft liggen, zal overdag in elk geval minstens voor een deel weer wegdooien.

De eerste schijnaanval van Koning Winter lijkt met een sisser af te lopen en ondertussen is januari alweer een flink stuk gevorderd.

Clash tussen de weermodellen

Heel af en toe gebeurt het nog: dat de belangrijkste weermodellen met totaal verschillende oplossingen op de proppen komen. Nu is het nog eens zo ver. Al een paar dagen zijn de twee weermodellen met de beste reputatie, het Europese ECMWF en het Amerikaanse GFS, het totaal oneens over de evolutie vanaf donderdag. De Europeanen laten het kouder worden, met kans op winterse neerslag en/of sneeuw. GFS laat de westcirculatie opnieuw op gang komen, met zacht, winderig en nat weer tot gevolg.

Trouwe lezers zullen het wel gemerkt hebben: ik heb mij bij mijn vorige verwachtingen vooral laten leiden door het Europese model. Het heeft een ijzersterke reputatie en is bij beroepsmeteorologen erg populair. Veel weeramateurs zweren bij GFS. Daar is een goede reden voor. De Amerikanen gooien alle informatie van hun weermodel gratis op het internet. Daardoor is er een schat aan data vrij beschikbaar van dit model. ECMWF houdt veel informatie achter slot en grendel. Alleen de nationale weerinstituten (zoals het KMI en het KNMI) en betalende klanten (zoals de commerciële weerbureaus) hebben toegang tot de gedetailleerde informatie. Een beperkt aantal gegevens zijn ook te vinden op het internet. Vaak dankzij de commerciële weerbureaus, die een deel van de gegevens die ze aankopen vrij beschikbaar maken op het internet. Dat is niet geheel uit naastenliefde. Die informatie lokt extra bezoekers naar de website en op die website staan uiteraard advertenties.

Maar ik dwaal af. Het Europese en het Amerikaanse model komen dus met verschillende oplossingen op de proppen. Donderdag is een cruciale dag. ECMWF laat dan een golf ontstaan in de
straalstroom, ten zuiden van Groenland. GFS laat dat niet gebeuren. Die laten gewoon een depressie de Oceaan opkomen, ter hoogte van New Foundland. Het verschil in resultaat is gigantisch groot. In het Amerikaanse scenario stroomt met een strakke westelijke stroming volgend weekend erg zachte lucht naar onze omgeving. In de Europese versie zakt een portie koude lucht vanuit het noorden naar ons land, waardoor we komend weekend te maken krijgen met (vrij) koud winterweer en winterse neerslag of sneeuw.

Er zijn nog andere globale weermodellen, zoals het Britse UKMO, het Duitse GME en het Japanse JMA. Vooral dat eerste heeft ook een uitstekende reputatie. Al deze modellen neigen eerder naar de koude dan naar de zachte oplossing voor komend weekend. Daarom blijf ik voorlopig bij mijn verwachting dat we vanaf donderdag overschakelen naar kouder winterweer, met winterse neerslag en sneeuw in de Ardennen.
Voorlopig verander is dus niets aan mijn verwachting van gisteren, die u hieronder kunt lezen: een paar dagen vrij koud, woensdag en donderdag gevoelig zachter en daarna opnieuw kouder. Voor alle duidelijkheid: "kouder" betekent in dit geval nog zeker niet "bitterkoud".

De "Europese" verwachting voor komende zaterdag: er staat in onze omgeving een noordenwind en er valt winterse neerslag in Vlaanderen en sneeuw in de Ardennen.

De Amerikaanse GFS-verwachting voor komende zaterdag: met een westenwind stroomt erg zachte lucht naar onze omgeving. Van kou en sneeuw is geen sprake, ook niet in de Ardennen.

Kouder, gevoelig zachter en opnieuw kouder

Er begint stilaan duidelijkheid te komen in het weerbeeld voor de komende tien dagen. Tijdens het weekend en begin volgende week wordt het wat kouder, met 's nachts lichte vorst en overdag vrij zonnig weer. Vanaf dinsdag is het tijdelijk opnieuw een heel stuk zachter, maar tegen het einde van de week wordt het opnieuw kouder. Er kan dan in Vlaanderen winterse neerslag vallen, terwijl het in de hoge Ardennen dag en nacht blijft vriezen.

De vorstgrens ligt zondagmiddag boven Polen.

We komen dit weekend onder invloed van een hogedrukgebied waarvan de kern vandaag nog boven Engeland ligt. Aan de oostflank van dit hogedrukgebied stroomt maritiem polaire lucht naar onze omgeving. Die is licht onstabiel. Vooral in het oosten kan er nog een bui vallen. Met maxima rond 7°C is het al wat minder zacht dan de voorbije dagen. Komende nacht is het licht bewolkt en zakt het kwik tot rond of iets onder het vriespunt. Het vriest overal aan de grond.

Morgen verplaatst de kern van het hogedrukgebied zich naar de Noordzee. In Vlaanderen wordt de stroming dan continentaal. Het is zonnig tot licht bewolkt, met maxima die nog altijd rond 6°C liggen. In de nacht van zaterdag op zondag vriest het licht. Zondag ligt het hogedrukgebied nog altijd boven de Noordzee. De stroming blijft bij ons continentaal en het koelt nog een paar graden af. De maxima liggen zondag rond 4°C. De nacht van zondag op maandag lijkt voorlopig de koudste te worden, met minima rond -3°C, plaatselijk nog wat lager.

Maandag breidt de hogedrukkern zich uit naar Duitsland. Het is dan overwegend zonnig, met maxima rond 2 à 3°C. Het is daarmee voorlopig de "koudste" dag. Met een beetje goede wil kunnen we het weerbeeld licht winters noemen. In de nacht van maandag op dinsdag liggen de minima in Vlaanderen opnieuw rond -3°C.

Dinsdag zakt de hogedrukkern verder weg naar het zuidoosten. Dat betekent dat we opnieuw met een zuidwestelijke stroming te maken krijgen, die geleidelijk zachtere lucht aanvoert. Het kwik ligt dinsdag overdag in Vlaanderen nog een tijdje rond 3°C, maar stijgt tegen middernacht tot 5°C. Woensdagochtend is het al 7°C. De bewolking neemt toe en er valt nu en dan regen. In de Ardennen is er tijdelijk kans op winterse neerslag.

Woensdag en donderdag hebben we te maken met een strakke westelijke stroming. Het is dan erg zacht, met maxima rond of zelfs boven 10°C en geregeld regen. Van nachtvorst is er geen sprake meer.

Verdere ontwikkeling

Het eps-gemiddelde voor zondag 22 januari (over 9 dagen dus): een trog boven Europa kan zorgen voor winterse neerslag.

Na donderdag is er in het EPS opnieuw een dalende trend merkbaar. De westelijke stroming is maar van korte duur. We zien op de weerkaarten de twee traditionele hogedrukbastions. Het hogedrukgebied van de Azoren neemt eind volgende week een vrij noordelijke positie in. Het Russische hogedrukgebied koestert uitbreidingsplannen naar Scandinavië. Daartussen zakt een diepe trog uit richting Europa. In die trog lijken depressies te kiezen voor een zuidelijke koers. Dat zou betekenen dat we te maken krijgen met vrij koud en wisselvallig weer. In de Ardennen valt de neerslag dan gegarandeerd als sneeuw. Ook in Vlaanderen neemt de kans op winterse neerslag toe. Op de Hoge Venen blijft het vanaf vrijdag allicht dag en nacht vriezen, maar bij ons is de kans op een ijsdag eerder klein. De nachtvorst is wel algemeen vanaf volgend weekend. Met een beetje geluk (of ongeluk, afhankelijk van uw voorkeur) worden we dan ook in Vlaanderen wakker met een wit tapijtje.

Kouder vanaf het weekend, spannend daarna

De winterliefhebbers mogen stilaan wat zenuwachtig beginnen worden. Voor het eerst dit seizoen is er een gerede kans op beduidend kouder weer. De afkoeling begint morgen al, na de doortocht van een koufront dat vanuit het noordwesten ons land verovert. Achter dit front zit minder zachte, maritiem polaire lucht. Het hogedrukgebied dat nu nog boven het grootste deel van Zuid-Europa ligt, verplaatst zich vrijdag naar Ierland en bouwt een rug op naar het noorden. Tijdens het weekend ligt de kern boven de Noordzee. Er staat dan een zwakke oostelijke stroming en op grondniveau begint de lucht af te koelen. Ook maandag en dinsdag blijft het rustig en vrij koud. Of daarna de westcirculatie zich herstelt, is nog lang niet zeker. Winterse ontwikkelingen zijn even goed mogelijk.

Zondag ligt er een hogedrukgebied boven de Noordzee en staat er in onze omgeving een zwakke oostelijke stroming.

Verwachting tot en met maandag
Morgen donderdag trekt in de namiddag een weinig actief koufront over Vlaanderen. Voor het zo ver is, lopen de maxima nog op tot 9 à 10°C. In de nacht van donderdag op vrijdag zakt het kwik op de meeste plaatsen tot +2°C, hier en daar kan het al licht vriezen. Vrijdag zijn er zonnige perioden, bij maxima rond 7°C. De daarop volgende nacht vriest het vrijwel overal licht. In de omgeving van Gent verwachten we minima rond -2°C, verder naar het oosten kan het nog wat kouder worden.
Zaterdag is het vrij zonnig, bij maxima rond 6°C. Als er nevel of mist zou blijven hangen, blijft het enkele graden kouder. Zondagochtend liggen de minima rond -3°C, de maxima rond +4°C. De nacht van zondag op maandag lijkt voorlopig de koudste te worden, met plaatselijk matige vorst (-5°C). Overdag komt het kwik maandag niet veel hoger dan +2°C. Allicht verschijnen dan op ondiepe vijvers en sloten de eerste ijsvloertjes. Er staat immers weinig of geen wind.

Ontwikkeling na maandag
Ik kan er mij gemakkelijk vanaf maken en zeggen dat het na maandag alle kanten uit kan. Toch zien we interessante ontwikkelingen. Als we naar de verschillende berekeningen van het EPS kijken, zien we vanaf komende dinsdag in de 51 berekeningen twee verschillende clusters. De eerste cluster laat het hogedrukgebied terugtrekken naar het oosten, waardoor de westcirculatie zich herstelt. Dat betekent dat het opnieuw wisselvallig en zacht wordt. De tweede cluster toont een hogedrukbastion boven Rusland dat zich uitbreidt naar Scandinavië en/of West-Europa. Beide clusters zijn ongeveer even groot, maar niet alle leden van de tweede cluster staan garant voor koud weer in onze omgeving. Andere leden van deze cluster zijn op termijn wel berekoud voor Vlaanderen.

Meest waarschijnlijk is dus dat we na dinsdag met wat zachter weer te maken krijgen, maar dat de winter op de loer blijft liggen. Er is een (voorlopig veel kleinere) kans dat de afkoeling na maandag gewoon verder gaat. Het is in elk geval eindelijk spannend op de weerkaarten!

De ijspluim van het EPS toont voor het eerst deze winter de mogelijke vorming van een ijsvloer. (Bron: winterplaza.nl)

Links naar andere sites

Geregeld krijg ik mailtjes van mensen die een link naar hun weerwebsite of -blog willen laten toevoegen. Ik heb daarvoor nu de bladzijde "andere sites" aangemaakt.

Bent u beheerder van een weer- of schaatswebsite? Kent u interessante sites over deze onderwerpen? Laat het dan gerust weten weten via het contact-formulier. Ik voeg dan een link toe.

Alle informatieve sites en blogs zijn welkom, commerciële websites komen niet in aanmerking.

Dank!

Gert

De winter nadert, maar is er nog niet

De winter begint in de loop van de week eventjes aan een opmars naar Noord- en Oost-Europa, maar voorlopig lijkt  het weinig waarschijnlijk dat ook de Lage Landen in de winterse prijzen zullen delen. Toch is dit al een hele prestatie, in een winter die prima op koers ligt om één van de zachtste te worden sinds het begin van de waarnemingen.

Als de weermodellen het bij het rechte eind hebben, wordt het volgende week eindelijk kouder in Noord- en Oost-Europa.

Het was eventjes schrikken toen de weermodellen zaterdagavond en zondagochtend plots een aantal koude ontwikkelingen begonnen te tonen. In de ensembles was al meteen duidelijk dat de onzekerheid nog erg groot was en inmiddels lijkt een echte winterinval voorlopig nog weinig waarschijnlijk. We zien op de weerkaarten op dit ogenblik een hogedrukgebied met kern boven Frankrijk en de Golf van Biskaje. Deze kern schuift de volgende 48 uur nog wat verder door naar onze omgeving.  Donderdag palmt het hogedrukgebied het grootste deel van Midden- en Zuid-Europa in. Vervolgens splitst zich een afzonderlijke kern af met centrum boven Ierland. Dit hogedrukgebied bouwt zaterdag een rug uit naar het noorden. Daardoor kan een portie koude poollucht afzakken naar Scandinavië en Oost-Europa.

Eventjes leek het er op dat er vervolgens een verbinding zou kunnen ontstaan met een hogedrukgebied in het noorden van Rusland. In dat geval zou de koude lucht ook onze richting kunnen uitkomen, maar die ontwikkeling is inmiddels weinig waarschijnlijk geworden. De koude lucht komt in elk geval wel wat dichterbij. In Moskou liggen de maxima nu nog rond het vriespunt en 's nacht vriest het er maar enkele graden. Begin volgende week liggen de maxima er rond -10°C en de minima rond -15°C. Dat is verre van uitzonderlijk voor die omgeving, maar toch behoorlijk wat frisser dan nu. Het ziet er naar uit dat begin volgende week de vorstgrens overdag in de omgeving van Polen komt te liggen.

Verwachting
Tot en met donderdagmiddag blijft het bij ons overwegend grijs en zacht, met maxima rond 10°C en minima rond 6°C. In de loop van donderdagnamiddag of -avond passeert een koufront vanuit het noordwesten. Vrijdagochtend liggen de minima rond +2°C, overdag stijgt het kwik tot 6 à 7°C. We krijgen dan geregeld de zon te zien en het blijft overwegend droog. Dat is ook zaterdag nog het geval, dan met maxima rond 5°C en minima rond het vriespunt. Zondagochtend vriest het op de meeste plaatsen lichtjes. In de loop van de dag neemt de bewolking toe, met maxima rond 4 à 5°C. Vanaf maandag is de temperatuursverwachting voor onze omgeving erg onzeker. De uitersten in de berekeningen voor de maximumtemperatuur liggen tussen +11°C en -1°C. Voor de minimumtemperatuur op dinsdag is dat tussen -6°C en +10°C. Daar kunnen we dus nog geen zinnige uitspraken over doen.

Puike prestaties van de Belgen

Bart Swings

Onze drie Belgische deelnemers aan het EK Allround in Boedapest hebben puik gepresteerd. Voor Bart Swings waren de verwachtingen het hoogst gespannen, maar hij heeft ze meer dan behoorlijk ingelost. Pijnpunt blijft natuurlijk de 500 meter. Die moet nog veel beter als hij ooit een podiumplaats op een internationaal allroundkampioenschap wil halen. Daar werd Swings 25ste op 29 deelnemers, op bijna 2 seconden van de Poolse winnaar Konrad Niedzwiedzki. Dat zorgt al meteen voor een onoverbrugbare achterstand in het puntenklassement.

De negende plaats op de 5000 meter was zonder meer goed. Over de tijd op zich kunnen we weinig zeggen. De openluchtbaan in het kasteelpark in Boedapest is schitterend als decor, maar laat geen snelle tijden toe.  De 1500 meter van Swings was grandioos. Zo liet hij onder meer regerend wereldkampioen Havard Bokko achter zich. Met zijn 8ste plaats in 1'58"06 was hij amper een goede 2 seconden trager dan de Nederlandse topfavoriet Sven Kramer, die in zijn race het baanrecord van Ids Postma verbeterde.
Met die prestatie kwam Swings op de 10de plaats in het tussenklassement, waardoor hij mocht meedoen aan de afsluitende 10 kilometer, waaraan alleen de beste twaalf mogen deelnemen. In die 10 kilometer reed hij naar een schitterende 7de plek. In het totaalklassement sprong hij na de afsluitende afstand nog over de Pool Jan Szymanski, maar Swings werd op zijn beurt nog voorbijgestoken door de Nederlander Ted-Jan Bloemen. Die had een rampzalige 1500 meter gereden, maar reed een erg tactische tien kilometer. Door in zijn rit rondenlang op dezelfde achterstand van de Fransman Contin te blijven hangen, kon hij om de twee ronden in de wisselzone het volledige rechte stuk in het zog van onze zuiderbuur rijden. Dat leverde hem erg onregelmatige rondetijden, maar ook net genoeg tijdswinst op Bart Swings op om hem alsnog voorbij te gaan in de eindstand. Niets op aan te merken trouwens, want het was perfect reglementair wat Bloemen deed.
Zo eindigde Swings dit EK Allround op de tiende plek. Een onverhoopt goed resultaat, waardoor hij op 18 en 19 februari 2012 mag aantreden op het wereldkampioenschap Allround in Moskou. Een mooi compliment kreeg Swings van de commentatoren van de NOS, die voorspelden dat Swings over twee jaar op de Olympische Spelen gewoon meedoet om de medailles. Kracht en vechtlust heeft hij al genoeg, op technisch gebied kan hij nog veel vooruitgang boeken.

En het ziet er naar uit dat Swings niet onze enige schaatser op de volgende Olympische Spelen zal zijn. Het moet doenbaar zijn om zelfs een ploeg af te vaardigen op de ploegenachtervolging. Ferre Spruyt toonde het voorbije EK aan dat hij klaar is om mee te gaan. Op de 500 meter werd hij voorlaatste, maar wel in een nieuw persoonlijk record (39"46) en dat is zonder meer grandioos op een openluchtbaan. Op de 5000 meter werd Spruyt 19de op 29 deelnemers. Hij bleef vechten tot op het eind en slaagde erin om zijn rit te winnen van Vitaly Mikaylov. Op de 1500 meter werd hij 20ste in 2'00"00, cijfermatig erg mooi en ook niet slecht als prestatie. In de eindstand is Spruyt 24ste op 29 deelnemers. Ook hij moet nog werk maken van zijn techniek. Begrijpelijk, want ook Spruyt maakte pas vorig jaar de overstap van de skeelers naar de schaatsen.

De prestatie van Nele Armée stond wat in de mediaschaduw van de heren. Dat is jammer, want zij was misschien wel de grootste revelatie bij de Belgen het voorbije schaatsweekend. Ook zij liet het de eerste dag wat liggen op de 500 meter: 21ste op 23 deelneemsters en ruim 3 seconden achterstand op de Tsjechische winnares Karolina Erbanova. Op de 3000 meter werd ze mooi zestiende en op de 1500 meter zelfs vijftiende. Ze liet daarbij deelneemsters uit traditionele schaatslanden als Duitsland en Noorwegen achter zich. In de eindstand vinden we haar terug op een verdienstelijke 19de plaats. Wat bij Armée vooral opvalt, is haar uitstekende techniek. Het is duidelijk te merken dat ze meer ijservaring heeft dan haar mannelijke landgenoten. Als ze kan deelnemen aan wedstrijden op hooggelegen en dus snelle wedstrijdbanen, dan kan de 23-jarige politie-inspecteur en zus van profwielrenner Sander Armée ongetwijfeld scherpe Belgische records op de tabellen zetten.

De prestatie van Armée is ook goed nieuws voor Jelena Peeters. De 19de plaats in het eindklassement levert immers een tweede startplaats op voor België op het EK Allround van volgend jaar. Peeters en Armée leveren dit seizoen gelijkaardige prestaties en kunnen zich allicht nog aan elkaar optrekken. Met nog een derde schaatster erbij staat er misschien ook wel een Belgische damesploeg op de volgende Olympische Spelen?

Hangt er verandering in de lucht?

Gisteren schreef ik nog dat vanaf volgend weekend de westcirculatie zich zou herstellen met maritieme zachtheid, maar sinds gisteravond zijn de weermodellen gedeeltelijk een andere richting ingeslagen en tekent zich voor volgend weekend en daarna een eerste mogelijke winterprik af. Eerder dan naar het oosten weg te trekken, zou het hogedrukgebied waarvan sprake een rug uitbouwen naar het noorden en verbinding maken met een hogedrukgebied boven het noorden van Rusland. Als dat scenario uitkomt, zou dat een radicale omslag betekenen in het weerbeeld en zou de echte winter toch voor de deur staan. Maar de onzekerheid in de ensembles is nog groot. We wachten nog eventjes af maar houden het in de gaten!

Rustiger, maar niet echt kouder

We zien de volgende dagen een vrij grote verandering op de weerkaarten. Na weken van aanhoudend depressiegeweld, schakelen we over op rustig hogedrukweer. Dat betekent niet dat de winter in aantocht is. De kern van het hogedrukgebied komt daarvoor op de verkeerde plek te liggen. Dat betekent wel dat de wind voor een tijdje aan de ketting gaat en dat het ook een stuk droger wordt. Veel zon hoeven we ook al niet te verwachten. Het blijft overwegend grijs.

Woensdag ligt de kern van een hogedrukgebied bijna pal boven onze omgeving.

Vandaag wordt ons weer nog beïnvloed door een depressie met kern voor de Noorse kust. Aan de zuidwestelijke flank stroomt maritiem polaire lucht naar onze omgeving. Het is nog altijd vrij winderig, met aan zee een krachtige wind uit westnoordwest. In het binnenland is dat een matige wind. Morgen trekt de depressiekern verder naar de Oostzee. Het hogedrukgebied van de Azoren verplaatst zich stilaan naar onze omgeving. Dinsdag ligt de kern (1035 hPa) boven Frankrijk. Er staat bij ons dan een zwakke westelijke (en dus zachte) stroming, maar de anticycloon houdt wel de actieve regenzones uit onze buurt.
Woensdag en donderdag zouden we zelfs pal in de kern terecht komen, waardoor alle dynamiek uit de troposfeer verdwijnt. De lucht die in de kern gevangen zit, is zacht en vochtig. Het wordt dus rustig, maar ook grijs en niet echt koud. Tegen volgend weekend zou de kern van het hogedrukgebied zich verder naar het oosten verplaatsen, waardoor de westcirculatie zich weer kan herstellen. In dat geval keren maritieme zachtheid, regen en wind snel terug. In het hoge noorden en uiterste oosten van Europa lijkt de winter dan wel toe te slaan. Maar goed, dat is nog erg ver weg en daar doen we best nog geen te boude uitspraken over.

Verwaching
Vandaag zaterdag wordt het geleidelijk droger en krijgen we nog een aantal opklaringen. De maxima lagen vanochtend rond 9°C, maar in de loop van de dag zakt het kwik iets. Vanacht wisselend bewolkt en overwegend droog, bij minima rond 6°C.
Morgen zondag valt er eerst plaatselijk nog een buitje. In de voormiddag staat er nog een matige wind in het binnenland, na de middag valt die volledig weg. De maxima liggen rond 8°C
Van maandag tot en met donderdag hangt er vaak veel lage bewolking, waaruit nu en dan wat lichte motregen kan vallen, maar de neerslaghoeveelheden zijn erg beperkt. De maxima liggen elke dag rond 9°C, de minima rond 6°C. Alleen tijdens een langdurige opklaring kan het 's nachts wat kouder worden, maar de kans op vorst blijft erg klein. De wind blijft tot en met vrijdag zwak.
Vanaf volgend weekend schakelen we allicht weer over op winderig weer, met nu en dan een actieve regenzone als nat tussendoortje. Er komt weinig verandering in de minima en maxima. Het blijft dus een zachte winter.

EK Allround met 3 Belgen

De schitterende ijsbaan van Budapest (foto: Bart Swings)

Vandaag begint in Budapest het Europees kampioenschap Allround, met maar liefst drie (echte!) Belgische deelnemers aan de start. Nele Armée mag vandaag de spits afbijten bij de dames, die op de eerste dag de 500 meter en de 3 kilometer voorgeschoteld krijgen. Armée is regerend Europees kampioen marathon op de skeelers. Morgen start het toernooi voor de heren, met daarbij Ferre Spruyt en uiteraard Bart Swings. Zij rijden eerst de 500 meter en later op de dag de 5 kilometer. Die eerste afstand is niet meteen het favoriete onderdeel van Swings, de vijf kilometer ligt hem stukken beter. Ook de tien kilometer ligt hem goed, maar niet alle deelnemers mogen zondag starten op die afsluitende afstand. Dat is alleen weggelegd voor de beste twaalf in het tussenklassement. Hopelijk kan Swings zich daar tussen scharen.

Eigenlijk staat er nog een vierde Belg paraat in Budapest. Jelena Peeters is aangeduid als reserve. Dat betekent dat zij in actie mag komen als Nele Armée om één of andere reden niet aan de start zou kunnen komen. Peeters reed vorige week opvallend sterk op de wedstrijd in Erfurt. Haar persoonlijke besttijden liggen in de buurt van de persoonlijke records van Armée. Op de 5 kilometer doet ze zelfs een stuk beter. Alle vier Belgische deelnemers komen uit het skeeleren. We kunnen er niet omheen: de skeelersport heeft het Belgische schaatsen de voorbije jaren een ongelooflijke boost gegeven en het niveau een heel stuk opgekrikt.

Weersomstandigheden
Het EK vindt plaats op een ijsbaan in open lucht, zodat de weersomstandigheden een grote rol kunnen spelen. Vooral vandaag staat er in Budapest behoorlijk wat wind, die de dames behoorlijk parten kan spelen. Morgennamiddag valt de wind tijdelijk weg. Er wordt regen of natte sneeuw verwacht, maar het ziet er naar uit dat die pas begint te vallen als de competitiedag er al op zit. Zondag staat er weer behoorlijk wat wind (4 Bft), die na de middag geleidelijk afneemt. 's Ochtends valt er nog wat regen of natte sneeuw, maar tijdens de wedstrijden is het waarschijnlijk droog.

Allround
Dit weekend wordt er dus gestreden om de Europese titel allround. Voor de Belgen die (nog) niet zo vertrouwd zijn met het schaatsen: dat betekent dat het resultaat van alle afstanden worden samengeteld. Alleen de winnaar van dit eindklassement mag zich Europees kampioen noemen. Stel bijvoorbeeld dat Swings de 5 kilometer zou winnen, dan mag hij zich geen Europees kampioen noemen over die afstand. Daar bestaan immers speciale afstandskampioenschappen voor. In schaatsland Nederland gelden de allround-titels als de mooiste, maar een olympisch allroundkampioenschap bestaat niet. Op de Olympische Spelen tellen alleen de afstanden.

Het programma:

Vrijdag 6 januari

• 16.00u:    500 meter dames (met Nele Armée)
• 16.45u:   3 kilometer dames (met Nele Armée)

Zaterdag 7 januari

• 12.00u:  500 meter heren (met Ferre Spruyt en Bart Swings)
• 12.50u:  1500 meter dames (met Nele Armée)
• 13.55u:  5000 meter heren (met Ferre Spruyt en Bart Swings)

Zondag 8 januari

• 12.00u:  1500 meter heren (met Ferre Spruyt en Bart Swings)
• 13.00u:  5000 meter dames
• 14.35:u:  10.000 meter heren (waarschijnlijk met Bart Swings)

De wedstrijden zijn live te volgen op NOS Studio Sport (Nederland 1)